Mỹ - Trung và bài thử nghiệm ngưỡng chịu đựng

Trung Quốc dường như đang thử thách mức độ kiên định của Mỹ trong cuộc chiến thương mại mới. Ảnh: Axios

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung lại một lần nữa leo thang, khi Bắc Kinh và Washington liên tiếp sử dụng các biện pháp hạn chế kinh tế nhằm vào lĩnh vực được xem là “trái tim” của công nghệ hiện đại. Nếu Mỹ tăng cường kiểm soát chip và công nghệ bán dẫn, thì Trung Quốc đáp trả bằng cách thắt chặt xuất khẩu đất hiếm - nguồn nguyên liệu mà thế giới phụ thuộc nhiều vào họ.

Giới quan sát cho rằng, những động thái này không đơn thuần là biện pháp trả đũa mà phản ánh nỗ lực của Trung Quốc trong việc “thử nghiệm” xem điều gì Washington coi trọng nhất, cũng như đánh giá phản ứng của Mỹ trước các sức ép mang tính chiến lược. Khi Mỹ ngay lập tức tuyên bố đáp trả bằng việc áp thuế 100%, cuộc đối đầu thương mại hiện nay mang ý nghĩa vượt ra ngoài kinh tế, trở thành phép thử về niềm tin và định hướng quyền lực giữa hai siêu cường.

“Cuộc chơi dài hơi” của Bắc Kinh

Cuộc chiến thương mại lần này diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, khi Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến có cuộc gặp bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc cuối tháng 10 này. Bắc Kinh được cho là không muốn bước vào cuộc đối thoại trong thế bị động, trong khi Washington đang phát đi tín hiệu về khả năng thành lập “liên minh kinh tế mới” gồm các đối tác châu Âu và châu Á nhằm đối phó với chiến lược của Trung Quốc.

Theo giới học giả, Trung Quốc đang chơi “ván cờ” dài hơi, hướng tới mục tiêu duy trì sức cạnh tranh trong sản xuất và công nghệ toàn cầu. Giáo sư Bert Hofman, Viện Nghiên cứu Đông Á thuộc Đại học Quốc gia Singapore nhận định: “Trung Quốc vẫn đang củng cố sức mạnh trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Dù có thể chịu tổn thất trước mắt, họ vẫn đủ khả năng để thích ứng và trụ vững”.

Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến có cuộc gặp bên lề Hội nghị APEC tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10 này. Ảnh: Xinhua

Trong khi chính sách của Mỹ thường bị chi phối bởi các chu kỳ bầu cử, giới lãnh đạo Trung Quốc lại hoạch định chiến lược theo thập kỷ. Bởi vậy, cuộc chiến thương mại này không chỉ là tranh chấp về cán cân lợi ích, mà còn là phép thử ý chí chính trị và sức bền tư tưởng của Bắc Kinh.

Một số nhà phân tích cho rằng, việc Trung Quốc "kiểm nghiệm" phản ứng của Mỹ trước các lệnh cấm xuất khẩu có thể là bước chuẩn bị cho những kịch bản căng thẳng hơn, đặc biệt liên quan đến vấn đề Đài Loan, mà Bắc Kinh luôn coi là “lằn ranh đỏ”.

Washington củng cố liên minh

Ở chiều ngược lại, Mỹ vẫn nắm trong tay những đòn bẩy mạnh mẽ. Quyết định gần đây của Hà Lan về việc quốc hữu hóa công ty sản xuất chip Nexperia - doanh nghiệp thuộc sở hữu Trung Quốc được xem là ví dụ điển hình cho ảnh hưởng của Washington trong việc thúc đẩy các đồng minh điều chỉnh chính sách công nghệ.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết, Washington đang thảo luận với các đối tác châu Âu, Australia, Canada, Ấn Độ và một số quốc gia châu Á nhằm xây dựng một cơ chế phối hợp ứng phó với Trung Quốc. Những bước đi như vậy được nhìn nhận là nỗ lực củng cố mạng lưới liên minh kinh tế và công nghệ, qua đó duy trì vị thế của Mỹ trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tuy nhiên, việc duy trì căng thẳng ở mức cao có thể khiến hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cùng chịu thiệt hại. Bản thân Tổng thống Donald Trump cũng tỏ ra thận trọng hơn trong phát ngôn gần đây, khi cho rằng “Mỹ sẽ ổn nếu có được một thỏa thuận công bằng với Trung Quốc”, đồng thời thừa nhận mức thuế 100% áp lên hàng hóa Trung Quốc là “không bền vững”, dù “vẫn có thể duy trì trong ngắn hạn”.

Cần một “lối thoát”

Với cả hai bên, việc duy trì đối đầu thương mại không phải là lựa chọn tối ưu. Bắc Kinh khẳng định “không mong muốn chiến tranh thương mại, nhưng cũng không sợ hãi nếu điều đó xảy ra”, trong khi Washington muốn thể hiện lập trường cứng rắn mà không đánh mất không gian đối thoại.

Giới phân tích nhận định, Trung Quốc đang tìm cách “thử sức kiên định” của Mỹ, chứ không muốn đẩy căng thẳng đến mức phá vỡ hoàn toàn quan hệ kinh tế song phương. Về phần mình, Washington cũng hiểu rằng chiến thắng trong một cuộc chiến thương mại với đối tác lớn nhất của mình là điều khó đạt được tuyệt đối.

Trong bối cảnh Hội nghị APEC sắp diễn ra, dư luận quốc tế chờ đợi tín hiệu hạ nhiệt từ cả hai phía. Những lời lẽ cứng rắn có thể mang lại lợi ích chính trị ngắn hạn, song chỉ có đối thoại thực chất mới giúp hai nền kinh tế lớn tìm lại điểm cân bằng, không chỉ vì lợi ích của riêng họ, mà còn cho sự ổn định của kinh tế toàn cầu.

Hồng Nhung