Mỹ - Trung và thế trận thương mại mới: Liệu Washington có chọn sai đối thủ?

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước toàn thể lưỡng viện Quốc hội ở Washington DC., ngày 4/3/2025, bảo vệ chính sách đối ngoại của mình. Ảnh: AP/TTXVN

Cách tiếp cận "bình đẳng" của Trung Quốc

Thuế quan của Trung Quốc đối với các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ đã có hiệu lực vào tuần này. Để đáp trả động thái tăng thuế 10% mới nhất của Washington đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, thông điệp chính thức của Bắc Kinh rất rõ ràng: họ sẵn sàng đối phó với với bất kỳ loại chiến tranh thương mại nào mà Mỹ tung ra.

Là một doanh nhân chuyển sang làm chính trị gia, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang sử dụng sự kết hợp giữa thuế quan, lệnh trừng phạt và những ngôn từ hùng biện để ép buộc các quốc gia tuân thủ các yêu cầu của ông.

Theo tờ Asia Times, cách tiếp cận kiểu "nghệ thuật đàm phán" của ông Trump đã có hiệu quả trong một số trường hợp, như trong các biện pháp hòa giải mà các quốc gia như Canada và Mexico đã thực hiện để tìm cách đàm phán lại về thuế quan.

Nhưng Trung Quốc, trong khi vẫn để ngõ cho đàm phán, lại đang áp dụng một cách tiếp cận khác: thay vì “cầu xin” trong cuộc chiến thương mại, Bắc Kinh muốn tương tác với Washington trên cơ sở bình đẳng.

Tờ Asia Times nhận định rằng, chính quyền Tổng thống Trump đã chọn sai mục tiêu nếu họ nghĩ rằng các mối đe dọa thuế quan của mình sẽ có tác dụng tương tự đối với Trung Quốc.

Cảng hàng hóa Nhật Chiếu, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Sự khác biệt giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là điều không thể tránh khỏi. Nhưng Washington đã đưa ra một loạt các yêu cầu khó đối với Bắc Kinh, tận dụng lợi thế quyền lực được cho là của mình và khoảng cách lớn về sức mạnh toàn diện. Nhưng Trung Quốc không còn như trước nữa.

Trung Quốc ngày càng mạnh hơn về kinh tế và thương mại

Dữ liệu từ nhóm nghiên cứu Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Mỹ và Ngân hàng Thế giới cho thấy GDP danh nghĩa của Trung Quốc là lớn thứ hai trên toàn thế giới sau Mỹ, nhưng nếu đo theo sức mua tương đương, GDP của Trung Quốc hiện lớn hơn Mỹ.

Sự thay đổi trong động lực quyền lực toàn cầu, khi Trung Quốc đang trỗi dậy và Mỹ đang suy yếu, hiện đã là một sự thật được chấp nhận rộng rãi. Trung Quốc đã nói rõ rằng Mỹ không còn có thể nói từ "vị thế sức mạnh" được nữa.

Nhờ sự tăng trưởng nhanh chóng, Trung Quốc đã nắm bắt được lợi thế kinh tế so với Hoa Kỳ trong nhiều lĩnh vực. Ví dụ, về thương mại, Viện nghiên cứu Lowy có trụ sở tại Australia phát hiện ra rằng, khoảng 70% thế giới, tương đương 145 nền kinh tế, giao dịch với Trung Quốc nhiều hơn so với Mỹ, và hơn một nửa trong số tất cả các nền kinh tế giao dịch với Trung Quốc nhiều gấp đôi so với Mỹ.

Theo Viện Lowy, Trung Quốc đang mở rộng vị thế dẫn đầu so với Mỹ trong các mối quan hệ thương mại quốc tế kể từ khi Tổng thống Trump phát động cuộc chiến thương mại gần đây nhất với Trung Quốc vào năm 2018.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn sẵn sàng đàm phán. Đồng thời, họ có lý do để "chiến đấu với bất kỳ loại chiến tranh nào" đến cùng và tự tin rằng họ sẽ giành chiến thắng trước Mỹ nếu ông Trump kiên quyết tiến hành một cuộc chiến thương mại. Trang Asia Times cho rằng, ông Trump muốn sử dụng thuế quan như một lá bài để ép buộc Trung Quốc, nhưng Mỹ không có nhiều đòn bẩy như họ nghĩ.

Hãy xem xét điều này: Năm 2024, Trung Quốc đã nhập khẩu 29,25 tỷ USD các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, giảm 14% so với năm 2023. Trong khi đó, khối lượng nhập khẩu năm 2023 đã giảm 20% so với năm 2022.

Nhưng điều này không làm suy yếu tầm quan trọng của thị trường Trung Quốc đối với nông dân Mỹ - Trung Quốc vẫn là thị trường lớn nhất đối với hàng xuất khẩu nông sản của Mỹ. Hội đồng Doanh nghiệp Mỹ - Trung Quốc đã tuyên bố, xuất khẩu nông nghiệp và chăn nuôi của Mỹ sang Trung Quốc hỗ trợ nhiều việc làm cho người Mỹ hơn bất kỳ lĩnh vực nào khác.

Cuộc chiến thương mại có thể phản tác dụng với Mỹ

Cuộc chiến thuế quan giữa Trung Quốc và Mỹ, như ông Ole Hansen, Giám đốc chiến lược hàng hóa tại Saxo Bank, lập luận, "sẽ tiếp tục làm tăng sự phụ thuộc của Trung Quốc vào ngô và đậu nành của Brazil trong khi gây ra rất nhiều căng thẳng cho những người nông dân Mỹ sắp đưa ra quyết định trồng trọt vụ xuân trong những tuần tới".

Tổng thống Trump đã nhiều lần nói về lợi ích mà thuế quan sẽ mang lại cho nông dân Mỹ, nhưng trên thực tế, cơ sở cử tri của ông Trump ở các “tiểu bang đỏ” đang phải gánh chịu gánh nặng từ thuế quan trả đũa của Trung Quốc, từ ngô đến thịt gà.

Ngoài nông dân, những người lao động trong ngành công nghiệp ô tô, từng ủng hộ ông Trump vào Nhà Trắng cũng sẽ phải chịu thiệt hại. Hiệp hội Các đại lý ô tô quốc tế Mỹ cho biết trong một tuyên bố rằng: "Hơn 550.000 công nhân tại các đại lý ô tô đại diện cho các thương hiệu quốc tế có nguy cơ mất việc nếu ngành công nghiệp này suy yếu do thuế quan".

Viện nghiên cứu Peterson ước tính rằng chi phí trực tiếp của thuế nhập khẩu đối với hàng hóa từ Trung Quốc, Mexico và Canada sẽ làm tăng thêm hơn 1.200 USD mỗi năm vào chi phí của một hộ gia đình điển hình ở Mỹ. Con số này có thể tăng thêm sau khi thuế quan có đi có lại (thuế đối ứng) được áp dụng vào tháng 4.

Theo ước tính của S&P Global Ratings, mức thuế quan mới của ông Trump có thể khiến giá tiêu dùng tại Mỹ tăng từ 0,5% đến 0,7%.

Trái cây và rau củ được bày bán tại siêu thị ở California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Tờ Asia Times cho rằng cách tiếp cận "Nghệ thuật đàm phán" của ông Trump là sử dụng thuế quan để ép buộc Trung Quốc tuân thủ các yêu cầu của ông cuối cùng sẽ phản tác dụng với Mỹ. Chính quyền Mỹ nên đánh giá cẩn thận sức mạnh của các đối thủ của mình, bao gồm cả Trung Quốc, và tất cả các rủi ro và tổn thất mà đất nước ông sẽ phải đối mặt trước khi tiến hành cuộc chiến thuế quan của mình.

Thu Hằng/Báo Tin tức