Nam Định - Tự hào một chặng đường, vững tin một tương lai

Nông thôn huyện Xuân Trường ngày càng đổi mới, khang trang, hiện đại.

Hành trình dày công vun đắp

Nam Định nằm ở trung tâm của vùng đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) là vùng đất gắn bó chặt chẽ với tiến trình dựng nước và giữ nước của dân tộc. Từ thời Hùng Vương thuộc bộ Giao Chỉ, đến Lộ Thiên Trường, trấn Nam Định, rồi tỉnh Nam Định ngày nay, địa phương luôn giữ vai trò trọng yếu về chính trị, kinh tế, văn hóa và quốc phòng. Nơi đây là quê hương của vương triều Trần lừng lẫy với ba lần đại thắng quân Nguyên - Mông. Phủ Thiên Trường, từng được xem là “kinh đô thứ hai” của Đại Việt, ghi dấu son chói lọi trong sử Việt. Trên nền tảng ấy, Nam Định phát triển mạnh mẽ truyền thống hiếu học, trở thành vùng đất khoa bảng tiêu biểu, sản sinh nhiều danh nhân lịch sử, văn hóa. Cùng với bề dày văn hiến, Nam Định sở hữu kho tàng các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể đồ sộ, đa dạng và đặc sắc như hát chèo, hát chầu văn, rối nước, rối cạn và hàng trăm làng nghề truyền thống. Đặc biệt là di sản văn hóa "Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt" được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Các lễ hội lớn như Đền Trần, Phủ Dầy trở thành không gian văn hóa kết nối cộng đồng, lưu giữ hồn cốt dân tộc.

Trên hành trình phát triển, Nam Định chưa bao giờ đi dễ. Những bước tiến của tỉnh là kết quả của một chặng đường kiên trì, bền bỉ, sáng tạo và đoàn kết, nơi cấp ủy, chính quyền không ngừng đổi mới, nhân dân không ngừng nỗ lực, cùng chung sức, đồng lòng dựng xây quê hương từ truyền thống đến hiện đại. Từ một vùng đất nông nghiệp thuần túy, Nam Định ngày nay đang vươn mình mạnh mẽ trở thành một trung tâm kinh tế - văn hóa - giáo dục của vùng Nam ĐBSH. Thành tựu hôm nay là kết tinh của khát vọng vươn lên, của tư duy đổi mới, của bàn tay cần mẫn và trí tuệ sáng tạo, của lòng yêu quê hương sâu sắc luôn hướng về một tương lai tốt đẹp hơn.

Nam Định là điểm sáng nổi bật toàn quốc về xây dựng nông thôn mới (NTM). Là một trong hai tỉnh đầu tiên cả nước được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM từ năm 2019. Đến nay, tỉnh tiếp tục là một trong những địa phương đi đầu trong xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu. Toàn tỉnh có 143/146 (97,9%) xã đạt chuẩn NTM nâng cao vượt 47,9% mục tiêu nghị quyết; trong đó có 54/146 (37%) xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu vượt 12% chỉ tiêu và 9/15 (60%) thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh. 3 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao (huyện Giao Thủy đạt chuẩn NTM nâng cao năm 2023, huyện Trực Ninh và huyện Xuân Trường đạt chuẩn NTM nâng cao năm 2024). Các địa phương như Hải Hậu hướng tới huyện NTM kiểu mẫu toàn diện; Giao Thủy triển khai mô hình kiểu mẫu về giáo dục, chuyển đổi số. Trên lĩnh vực trồng trọt, người dân tự giác chuyển đổi mô hình canh tác, áp dụng giống mới, kỹ thuật tiên tiến như cơ giới hóa, nông nghiệp chính xác, nông nghiệp hữu cơ. Hơn 400 mô hình “cánh đồng lớn”, hàng nghìn ha đất chuyển đổi mục đích sử dụng hiệu quả, hơn 4.000ha sản xuất được cấp mã số vùng trồng là kết quả từ ý chí đổi mới và năng lực thích ứng của chính người nông dân. Các sản phẩm gạo hữu cơ, gạo vi sinh đạt giá trị kinh tế cao gấp 1,5-5 lần so với sản phẩm truyền thống, chinh phục được những thị trường khó tính như EU và Nhật Bản. Cùng với trồng trọt, Nam Định đẩy mạnh chăn nuôi an toàn sinh học, tăng số cơ sở đạt chuẩn an toàn dịch bệnh, sản lượng thịt hơi đạt 142 nghìn tấn/năm. Kinh tế thủy sản cũng ghi dấu ấn với sản lượng 220 nghìn tấn/năm, xây dựng được vùng nuôi ngao đầu tiên trên thế giới đạt chứng nhận ASC. Hàng loạt doanh nghiệp tiêu biểu như Công ty TNHH Toản Xuân (Ý Yên), Công ty TNHH Minh Dương (thành phố Nam Định), Công ty TNHH Lenger Việt Nam đang tiên phong trong sản xuất, chế biến sâu nông sản và xuất khẩu đưa nông sản Nam Định vươn xa trên thị trường toàn cầu. Nam Định tiến bộ nhanh trong phát triển sản phẩm nông nghiệp đặc hữu OCOP 4 sao, 5 sao cấp quốc gia qua chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm”, góp phần phát triển du lịch canh nông, phát huy di sản nông nghiệp. Toàn tỉnh đã có 536 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên; trong đó: 3 sản phẩm (Ecohost Hải Hậu) đạt 5 sao (mới có thêm 2 sản phẩm được công nhật đạt OCOP cấp Quốc gia năm 2025), 3 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 65 sản phẩm 4 sao và 465 sản phẩm 3 sao. Đây là kết quả của sự thống nhất trong chỉ đạo, sáng tạo trong tổ chức thực hiện, đặc biệt là sự tin tưởng, ủng hộ, tích cực tham gia của nhân dân, nhân tố quyết định thành công.

Từ một tỉnh nông nghiệp, Nam Định từng bước chuyển mình trở thành địa phương có nền công nghiệp năng động và bền vững. Hàng loạt khu, cụm công nghiệp như: Khu công nghiệp (KCN) Dệt may Rạng Đông, KCN Mỹ Thuận, KCN Bảo Minh mở rộng; Cụm công nghiệp Yên Bằng, Thanh Côi, Giao Thiện, Hải Vân… đang được thúc đẩy đầu tư, hoàn thiện theo quy hoạch đồng bộ. Dưới sự tích cực đồng hành, hỗ trợ của các cấp chính quyền, ngành chức năng, tất cả các doanh nghiệp của tỉnh đều nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng sản xuất, kinh doanh, góp phần nâng cao sức mạnh nội lực của ngành công nghiệp. Một số sản phẩm công nghiệp chủ lực đã khẳng định được thương hiệu, vị thế quy mô trung tâm của vùng Nam ĐBSH, từng bước vươn lên đứng trong tốp đầu và giữ vững vị thế tại thị trường nước ngoài như: thuốc và dược liệu có nguồn gốc đông nam dược, chế biến gỗ và sản phẩm từ gỗ, sản phẩm cơ khí đúc sẵn, chế biến thực phẩm, đồ uống, chế biến thủy, hải sản. Ngành dệt may, thế mạnh truyền thống của Nam Định tiếp tục giữ vai trò trung tâm dệt may miền Bắc với hơn 6.000 cơ sở sản xuất, hàng trăm doanh nghiệp lớn đã vươn ra thị trường toàn cầu, xuất khẩu sản phẩm tới hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có Mỹ, EU, Nhật Bản, Trung Quốc, CPTPP, ASEAN và đang mở rộng sang châu Phi, Trung Đông. Đặc biệt, KCN Dệt may Rạng Đông (quy mô gần 2.200ha) đang trở thành biểu tượng mới của ngành, với mô hình chuỗi sản xuất khép kín, công nghệ cao và phát triển xanh, thu hút nhiều tập đoàn lớn quốc tế, góp phần nâng tầm vị thế dệt may Nam Định trên bản đồ dệt may thế giới.

Hàng vạn việc làm được tạo ra, hàng trăm doanh nghiệp trong và ngoài nước đã chọn Nam Định làm điểm đến đầu tư, đưa tỉnh chuyển mình mạnh mẽ sang phát triển công nghiệp công nghệ cao và xanh nhờ môi trường ổn định, nguồn nhân lực chất lượng và chính quyền đồng hành. Tiêu biểu như: Dự án nhà máy sản xuất máy tính và thiết bị ngoại vi của Tập đoàn Quanta (Đài Loan - Trung Quốc) tại KCN Mỹ Thuận là dự án công nghệ cao đầu tiên của Quanta tại Việt Nam, góp phần giải quyết việc làm cho 9.000 lao động trong năm 2025, giúp Nam Định mở rộng sang ngành công nghiệp hiện đại, giá trị gia tăng cao, và định vị trên bản đồ công nghệ toàn cầu. Đặc biệt, Tổ hợp 3 dự án thép xanh trị giá gần 99 nghìn tỷ đồng của Tập đoàn Xuân Thiện tại Nghĩa Hưng đang triển khai với công nghệ G7 hiện đại, góp phần phát triển bền vững, bảo vệ môi trường. Lĩnh vực kinh tế du lịch cũng có những bước tiến dài, ngày càng tăng nhanh sức thu hút du khách nhờ hệ thống di tích, lễ hội truyền thống đặc sắc như Đền Trần, Phủ Dầy, cùng không gian văn hóa tâm linh giàu bản sắc. Các sản phẩm, mô hình du lịch trải nghiệm đồng quê, làng nghề, du lịch cộng đồng và NTM phát triển mạnh, tạo nên sức hút riêng biệt từ chiều sâu lịch sử đến nhịp sống hiện đại. Đặc biệt, Vườn quốc gia Xuân Thủy, khu Ramsar đầu tiên của Việt Nam là điểm đến hấp dẫn đối với du khách yêu thiên nhiên và nghiên cứu sinh học.

Nam Định không ngừng mở rộng không gian phát triển, đầu tư hàng loạt dự án giao thông huyết mạch liên vùng, hình thành kết nối chiến lược giữa tỉnh với các cực tăng trưởng. Các công trình lớn như kênh nối Đáy - Ninh Cơ (Kênh, Âu tàu Nghĩa Hưng) góp phần kết nối tuyến vận tải ven biển phía Bắc với các cảng thủy trên sông Đáy khu vực Nam Định, Ninh Bình qua cửa biển Lạch Giang; tạo điều kiện cho tàu chở công-ten-nơ tải trọng 2.000 tấn đầy tải và 3.000 tấn giảm tải rút ngắn về thời gian 5 tiếng trong hành trình di chuyển từ các tỉnh ven biển đến Ninh Bình và ngược lại so với trước kia, đặc biệt là đảm bảo an toàn giao thông cho tàu thuyền đi qua kênh. Hàng loạt dự án giao thông đường bộ lớn đã hoàn thành, đưa vào sử dụng như: Tuyến đường bộ ven biển đoạn qua tỉnh Nam Định; đường trục phát triển nối vùng kinh tế biển tỉnh Nam Định với đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình; tuyến đường bộ mới Nam Định - Lạc Quần - Đường bộ ven biển; đường trục phía Nam thành phố Nam Định; tỉnh lộ 487B, 488C; cầu Tân Phong, cầu Thiên Trường, cầu Bến Mới, cầu vượt sông Đáy nối Nam Định - Ninh Bình… không chỉ mở đường cho phát triển mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược, dài hạn.

Nam Định hôm nay không chỉ là biểu tượng của truyền thống mà còn là hình ảnh của sự phát triển. Từ trung tâm chính trị - kinh tế - văn hóa của tỉnh, thành phố Nam Định đang không ngừng đổi mới để vươn lên thành đô thị trung tâm vùng. Không gian đô thị được mở rộng theo quy hoạch; hạ tầng được đầu tư bài bản; diện mạo đô thị ngày càng khang trang, đồng bộ; đời sống người dân được nâng cao rõ rệt. Thành phố không ngừng nâng cấp để xứng đáng là đô thị trung tâm vùng Nam ĐBSH; và giữa tất cả sự chuyển mình ấy, bản sắc văn hóa nền nếp của vùng đất học, đất văn Thành Nam được gìn giữ, phát huy, trở thành nền tảng tinh thần vững chắc cho phát triển.

Cùng với đó, kinh tế biển được xác định là đột phá chiến lược. Khu kinh tế Ninh Cơ đang được thúc đẩy tiến độ đầu tư, xây dựng là trung tâm cảng biển, công nghiệp và dịch vụ logistics, du lịch nghỉ dưỡng với quy mô 13.950ha, mở ra cơ hội mạnh mẽ để địa phương bứt phá trở thành trung tâm kinh tế ven biển mới của vùng ĐBSH, góp phần sớm hiện thực hóa khát vọng đưa ven biển Vịnh Bắc Bộ thành khu vực tăng trưởng kinh tế nhanh, bền vững của cả nước. Những nỗ lực vượt bậc đã đưa kinh tế Nam Định liên tục tăng trưởng cao trong nhiệm kỳ qua. Tổng sản phẩm (GRDP) ước đạt năm 2025 của tỉnh là 131 nghìn tỷ đồng; tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân 5 năm 2020-2025 của tỉnh là 9,55%. Thu nhập bình quân đầu người đến hết năm 2024 đạt 71,1 triệu đồng/năm.

Chuyển đổi số được đẩy mạnh trên toàn tỉnh, từng bước hình thành nền hành chính hiện đại, minh bạch, phục vụ người dân và doanh nghiệp; các lĩnh vực giáo dục, y tế, sản xuất, thương mại… tích cực ứng dụng công nghệ số, bắt nhịp xu thế thời đại. Chính sách an sinh xã hội được chú trọng, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 0,95%, bảo hiểm y tế bao phủ trên 95%, hoàn thành xóa 285 nhà dột nát trước tháng 8/2025. Văn hóa - giáo dục - thể thao giữ vững truyền thống, tiếp tục bứt phá; giáo dục luôn thuộc nhóm dẫn đầu cả nước, thể thao thành tích cao đạt nhiều kết quả nổi bật.

… đến tương lai rộng mở

Việc sáp nhập 3 tỉnh Hà Nam - Nam Định - Ninh Bình thành tỉnh Ninh Bình mới là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, đồng thời tạo ra không gian phát triển mới, động lực phát triển mới cho cả vùng. Trên hành trình ấy, Nam Định bước bằng nền tảng vững chắc, nền tảng của trí tuệ, của bản lĩnh, của khát vọng đã được tôi luyện và chứng minh qua thực tiễn. Tỉnh mới sẽ được định hình, quy hoạch, tổ chức lại với quy mô, vị thế và khát vọng mới. Và trong đó, Nam Định sẽ tiếp tục là một trung tâm quan trọng, là lực lượng cốt lõi đóng góp vào sự phát triển chung. Dù tên gọi hành chính thay đổi nhưng Nam Định sẽ mãi là một phần không thể thay thế trong ký ức, trong niềm tự hào của mỗi người dân. Là miền đất của trí tuệ và kiên cường, của văn hiến và khát vọng. Là điểm tựa để bước tiếp, là ngọn lửa để truyền cảm hứng cho những hành trình mới.

Vững tin tương lai, Nam Định sẽ tiếp tục đồng hành, đoàn kết, đổi mới, để đóng góp xứng đáng vào sự phát triển của tỉnh Ninh Bình mới, một vùng đất giàu truyền thống văn hiến, văn minh, hiện đại, bao trùm và thịnh vượng.

Bài và ảnh: Thanh Thúy