Năm học đầu tiên với niềm vui giảm áp lực chi phí học hành

Năm học 2025 - 2026, học sinh các cấp học từ mầm non đến THPT tại các trường công lập trên cả nước sẽ được miễn học phí. Đây là niềm vui lớn với hàng triệu gia đình, đặc biệt là những gia đình công nhân, người lao động thu nhập trung bình và thấp.

Gia đình 5 người sống trong căn trọ nhỏ trên địa bàn xã Võng La (Đông Anh, Hà Nội) rộn ràng tiếng cười nói của con trẻ. Vợ chồng anh chị Nguyễn Thu Hoài – công nhân may tại Khu công nghiệp Đông Anh – đang tất bật chuẩn bị cho ba đứa con tới trường. Năm nay, với họ, năm học mới đến trong niềm vui khác thường: các con được miễn học phí và hỗ trợ bữa ăn bán trú.

Bữa cơm bán trú tại Trường Tiểu học Bạch Hạ, xã Đại Xuyên (Hà Nội) - Ảnh: Huyền Trang.

“Từ khi có chính sách này, gia đình tôi mừng lắm. Hai năm nay đơn hàng ít, thu nhập giảm, chi tiêu phải tính toán từng đồng. Nay đỡ được khoản học phí và tiền ăn trưa của các cháu, vợ chồng tôi thấy nhẹ hẳn vai,” chị Hoài vừa nói vừa xếp lại túi cơm nhỏ – thứ mà hai năm trước, chị vẫn phải gửi cho con mang tới trường.

Hai đứa sinh đôi của chị đang học lớp 2, còn cháu lớn lớp 5. Mỗi tháng, riêng tiền học, tiền bán trú đã ngốn hết cả triệu đồng – một con số không nhỏ với cặp vợ chồng thu nhập công nhân. “Giờ mỗi cháu được hỗ trợ 20.000 đồng/ngày cho bữa trưa, tính ra tiết kiệm cả triệu đồng mỗi tháng, mà các con cũng ăn uống đầy đủ, được ở lại học hai buổi nên chúng tôi yên tâm đi làm,” chị chia sẻ.

Niềm vui của chị Hoài không phải là chuyện riêng. Ở khu công nghiệp Thăng Long, anh Tạ Ngọc Thảo – một công nhân kỹ thuật đã gắn bó với Hà Nội hơn 10 năm – kể rằng vợ chồng anh cũng đang nuôi hai con ăn học. Mỗi đầu năm học, chỉ riêng khoản học phí, sách giáo khoa và đồng phục đã khiến anh phải “gánh nặng thở dài”.

“Khi nghe tin miễn học phí cho học sinh các cấp, thật sự tôi xúc động. Chúng tôi lao động xa quê, thu nhập đủ sống, nhưng chi phí học hành con cái là điều luôn canh cánh,” anh nói. “Giờ đây, không chỉ được miễn học phí, mà con trai lớp 2 của tôi còn được hỗ trợ ăn bán trú. Đó là niềm vui thật sự của những người làm công nhân. Nhờ đó, chúng tôi giảm bớt gánh nặng chi tiêu, yên tâm làm việc, ổn định cuộc sống. Số tiền này, tôi có thể để dành cho con học thêm ngoại ngữ, tham gia hoạt động ngoại khóa hay đơn giản là bổ sung dinh dưỡng. Bởi lẽ, giáo dục bây giờ ngoài kiến thức sách vở còn cần trau dồi kỹ năng, nâng cao thể chất, tinh thần”.

Theo thống kê của Liên đoàn Lao động TP Hà Nội, toàn thành phố có hơn 260.000 lao động công nhân đang làm việc tại các khu, cụm công nghiệp. Trong đó, phần lớn là lao động nhập cư, có con nhỏ trong độ tuổi mầm non và tiểu học. Trước đây, chi phí học phí, ăn bán trú và trông trẻ chiếm tới 30–40% thu nhập hàng tháng của họ.

Chính sách miễn học phí và hỗ trợ bữa ăn bán trú cho con công nhân, người lao động có hoàn cảnh khó khăn được triển khai từ năm học 2024–2025 đã giúp hàng chục nghìn gia đình bớt đi một khoản chi không nhỏ. Ở nhiều khu công nghiệp như Quang Minh, Bắc Thăng Long, Phú Nghĩa…, tỷ lệ trẻ được đến lớp đúng độ tuổi tăng rõ rệt.

Tại Trường Tiểu học Thư Lâm (Đông Anh), cô Trần Thị Kim Dung – Hiệu trưởng – cho biết trường có gần 1.300 học sinh, trong đó nhiều em là con công nhân, lao động tự do, thu nhập bấp bênh. Trước đây, không ít phụ huynh vì tiết kiệm nên không đăng ký cho con ăn trưa, khiến các em phải đi lại giữa giờ học, ảnh hưởng sức khỏe và kết quả học tập.

“Năm học 2025–2026, khi được Nhà nước hỗ trợ tiền ăn bán trú, nhiều phụ huynh đã đăng ký cho con ở lại trường. Đây là chính sách rất nhân văn, vừa giúp phụ huynh yên tâm làm việc, vừa nâng tỷ lệ học sinh bán trú, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục,” cô Dung chia sẻ.

Trong những khu trọ công nhân ngoại thành Hà Nội, câu chuyện học hành của con cái giờ đã bớt nặng nề hơn. Ở đó, niềm vui của những người lao động giản dị chỉ là được thấy con mình ăn no, học đủ và không phải bỏ dở giấc mơ đến trường vì những khoản phí ngoài tầm với.

Chính sách nhân văn lan tỏa từ chủ trương “quốc sách giáo dục”

Tại kỳ họp thứ chín, Quốc hội khóa XV, một quyết sách mang tính lịch sử trong lĩnh vực giáo dục đã được thông qua: Miễn học phí cho trẻ mầm non và học sinh phổ thông (từ lớp 1 đến lớp 12) đang theo học tại các cơ sở giáo dục công lập trên cả nước, bắt đầu từ năm học 2025-2026. Đối với học sinh tại các cơ sở giáo dục dân lập, tư thục, ngân sách nhà nước sẽ hỗ trợ mức học phí theo quy định.

Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Nguyễn Đình Khang tặng quà Tết cho các gia đình công nhân

Chính sách này mang ý nghĩa đặc biệt khi ước tính hơn 23,2 triệu học sinh sẽ được hưởng lợi, với tổng kinh phí thực hiện lên tới 30.600 tỷ đồng mỗi năm – nguồn ngân sách được phân bổ giữa trung ương và địa phương. Đây không chỉ là khoản đầu tư cho giáo dục, mà là sự đầu tư cho tương lai đất nước, khi mọi trẻ em – dù ở vùng sâu hay đô thị – đều có quyền tiếp cận tri thức bình đẳng.

Tại Hà Nội, địa phương có quy mô giáo dục lớn nhất cả nước với hơn 2,3 triệu học sinh mầm non, phổ thông, mức học phí hiện hành dao động từ 19.000 đến hơn 200.000 đồng/tháng tùy cấp học và địa bàn. Việc miễn học phí, vì thế, sẽ là giải pháp giúp các gia đình giảm áp lực đầu năm học, nhất là với những hộ có thu nhập thấp, lao động không ổn định hoặc có nhiều con trong độ tuổi đi học.

Không dừng lại ở chính sách học phí, ngay trong năm học này, HĐND thành phố Hà Nội đã thông qua Nghị quyết quy định cơ chế hỗ trợ bữa ăn bán trú cho học sinh tiểu học. Với tổng kinh phí dự kiến hơn 3.000 tỷ đồng, chính sách này sẽ áp dụng cho khoảng 768.000 học sinh tại các trường công lập và tư thục trên địa bàn Thủ đô, không bao gồm các trường có vốn đầu tư nước ngoài.

Mức hỗ trợ được phân thành hai nhóm là 30.000 đồng/ngày đối với học sinh tại 23 xã miền núi và bãi giữa sông Hồng; 20.000 đồng/ngày đối với học sinh tại các khu vực còn lại. Thời gian hỗ trợ là 9 tháng học thực tế trong năm.

Chính sách này có ý nghĩa đặc biệt với học sinh tiểu học, đối tượng học 2 buổi/ngày, có nhu cầu bán trú cao. Ngoài việc nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục học sinh, việc hỗ trợ bữa trưa còn giúp giảm đáng kể chi phí cho gia đình và tạo điều kiện thuận lợi để phụ huynh yên tâm lao động.

Phóng sự: Phùng Linh