Nâng cao chất lượng dân số để hướng tới một tương lai bền vững
Phụ nữ Sông Hinh được cán bộ địa phương đến tận nhà tuyên truyền về chính sách DS-KHHGĐ. Ảnh: CTV
Ngày 11/7 hàng năm, thế giới tổ chức kỷ niệm ngày Dân số thế giới. Đây là sự kiện thường niên của Quỹ Dân số LHQ (UNFPA) nhằm nâng cao nhận thức về các vấn đề dân số toàn cầu.
Nhân sự kiện này, Báo Phú Yên phỏng vấn bác sĩ Nguyễn Hữu Hương, Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh.
* Với chủ đề “Thế giới 8 tỉ người: Để hướng tới một tương lai bền vững cho tất cả mọi người, cần khai thác cơ hội và đảm bảo quyền, lựa chọn cho tất cả mọi người”, những điểm chính trong thông điệp UNFPA hướng đến nhân ngày Dân số thế giới năm nay là gì, thưa ông?
- Theo dự báo, năm nay dân số thế giới sẽ chạm mốc 8 tỉ người. Vì vậy, kỷ niệm ngày Dân số thế giới năm nay, UNFPA đã lựa chọn chủ đề “Thế giới 8 tỉ người: Để hướng tới một tương lai bền vững cho tất cả mọi người, cần khai khác cơ hội và đảm bảo quyền, lựa chọn cho tất cả mọi người”. Thực tế cho thấy, những tiến bộ trong y tế ngày nay đã giúp kéo dài tuổi thọ, giảm tỉ lệ tử vong và phát triển vắc xin trong thời gian ngắn kỷ lục… Tuy nhiên, không phải mọi người trên thế giới đều được hưởng, đâu đó vẫn còn phụ nữ chết trong khi sinh, nhiều người dân không có nhà ở, bị phân biệt đối xử vì tình trạng bất bình đẳng giới, vì giới tính, dân tộc, giai cấp, tôn giáo cùng nhiều yếu tố khác… Với chủ đề này, UNFPA đưa ra thông điệp kêu gọi các quốc gia, các nhà hoạch định chính sách đầu tư cho nguồn lực vì một xã hội hòa nhập, hiệu quả, đảm bảo quyền con người; giải quyết những thách thức to lớn mà nhân loại phải đối mặt và xây dựng một thế giới - nơi mà sức khỏe, nhân phẩm và giáo dục là quyền và thực tế phải diễn ra, chứ không phải là đặc quyền và những lời hứa suông.
Bác sĩ Nguyễn Hữu Hương
* Được biết, thời gian qua, công tác dân số ở Việt Nam nói chung và Phú Yên nói riêng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tuy nhiên, công tác này hiện nay đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Ông có thể chia sẻ rõ hơn về vấn đề này?
- Trong 60 năm qua, Việt Nam đã khống chế thành công tốc độ gia tăng dân số, giữ được quy mô dân số hợp lý; đạt và duy trì mức sinh thay thế hơn 10 năm qua. Sức khỏe bà mẹ và trẻ em được cải thiện rõ rệt. Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em giảm mạnh. Tầm vóc, thể lực người Việt Nam từng bước được cải thiện. Tuổi thọ trung bình ngày càng tăng. Nước ta đang ở thời kỳ cơ cấu dân số vàng - đây là nền tảng và cơ hội cho Việt Nam có thể thực hiện thành công sự nghiệp CNH-HĐH đất nước. Việt Nam đã chuyển trọng tâm từ chính sách DS-KHHGĐ sang dân số và phát triển.
Góp phần vào những thành tựu chung ấy, thời gian qua, công tác dân số của Phú Yên đã đạt được những kết quả quan trọng. Theo kết quả của Tổng điều tra dân số năm 2019, Phú Yên là một trong 9/63 tỉnh, thành trên cả nước đạt mức sinh thay thế. Đây được xem là cơ hội thuận lợi để nâng cao hiệu quả lao động, đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế cho tỉnh nhà. Bên cạnh đó, sau nhiều năm thực hiện chương trình DS-KHHGĐ, số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở Phú Yên là 5,6 con vào năm 1993, hiện giờ đã giảm xuống 2,01 con. Hầu hết người dân đều tiếp cận các dịch vụ KHHGĐ, chăm sóc sức khỏe sinh sản (CSSKSS). Hàng năm, Chi cục DS-KHHGĐ phối hợp với các đơn vị ở tuyến huyện, đặc biệt là trung tâm y tế các huyện, thị, thành phố tổ chức tuyên truyền, cung cấp dịch vụ, nhất là tổ chức các đợt CSSKSS-KHHGĐ và nâng cao chất lượng dân số cho người dân vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. Chi cục phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai tốt việc cung cấp thông tin cho người dân qua nhiều kênh tuyên truyền trực tiếp, gián tiếp, cung cấp dịch vụ, giới thiệu sản phẩm để hướng mọi người đồng thuận với các chủ trương, chính sách của Nhà nước về công tác dân số. Hiện nay, người dân chủ động thực hiện các gói dịch vụ KHHGĐ-CSSKSS cho bản thân, chứ không chờ đợi vào bao cấp, miễn phí. Việc hỗ trợ phương tiện tránh thai và dịch vụ KHHGĐ hiện tại chỉ dành cho đồng bào dân tộc thiểu số thuộc vùng khó khăn, hộ nghèo, cận nghèo…
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác dân số ở Phú Yên đối diện với không ít khó khăn, thách thức. Hiện tại, Phú Yên đã đạt được và duy trì mức sinh thay thế. Tuy nhiên, để duy trì giữ vững mức sinh thay thế là việc không hề đơn giản, mà cần phải có sự chung tay của các cấp, ngành, của toàn hệ thống chính trị cũng như sự đồng thuận của Nhân dân. Ngoài ra, Phú Yên đối diện với tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Cuối năm 2021, tỉ số giới tính khi sinh của tỉnh là 109,7 trẻ em nam/100 trẻ em nữ sinh ra sống, trong đó mức tự nhiên cho phép là 103-105 trẻ em nam/100 trẻ em nữ sinh ra sống. Mặc dù trong nhiều năm qua, tỉ số này có gia giảm, nhưng chỉ ở mức rất chậm. Nếu chúng ta không quan tâm đến nội dung này thì hệ lụy của việc người dân lựa chọn giới tính khi sinh sẽ để lại rất nhiều hậu quả nguy hại đối với trẻ em gái sau này.
Phú Yên ở vào thời kỳ cơ cấu dân số vàng, tuy nhiên lợi thế dân số vàng chưa được khai thác, phát huy. Hiện nay, lực lượng lao động ở Phú Yên đi tham gia lao động ở các tỉnh, thành khác rất nhiều. Lượng chất xám của người dân Phú Yên, đặc biệt là lực lượng thanh niên đổ về các tỉnh, thành phố lớn có khu chế xuất công nghiệp lớn rất nhiều, ở địa phương chỉ còn người già, trẻ em và phụ nữ. Vì vậy, địa phương, chính quyền cần phải có chính sách, chủ trương tạo công ăn việc làm cho người lao động thì mới có thể giải quyết vấn đề này trong 5-10 năm sau. Bên cạnh đó, chúng ta cũng đang đối mặt với quá trình già hóa dân số, song các giải pháp thích ứng chưa được triển khai, nhất là việc chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi; chất lượng dân số còn thấp…
* Nghị quyết 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới đã đề ra các mục tiêu dân số và phát triển. Theo ông, thời gian tới Phú Yên cần tập trung vào những giải pháp nào để thực hiện hiệu quả các mục tiêu trên?
- Nhận thức rất rõ dân số vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển xã hội, nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến công tác dân số, coi đó là một bộ phận quan trọng của chiến lược phát triển đất nước, điều này thể hiện rất rõ trong Nghị quyết 21-NQ/TW. Để hướng đến các mục tiêu: Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng; thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý và nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững, thời gian tới, Phú Yên cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo về công tác dân số, quán triệt và phổ biến nội dung Nghị quyết 21-NQ/TW, Kế hoạch hành động giai đoạn 2020-2025 thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 của UBND tỉnh đến các sở, ban ngành, địa phương, các cấp ủy Đảng, chính quyền, MTTQ Việt Nam, các tổ chức hội, đoàn thể và tầng lớp Nhân dân, tạo sự đồng thuận cao trong toàn xã hội về chuyển trọng tâm chính sách dân số từ KHHGĐ sang dân số và phát triển. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả các đề án, kế hoạch về công tác dân số. Đồng thời đẩy mạnh các hoạt động vận động, truyền thông, giáo dục chuyển đổi hành vi về dân số và phát triển. Duy trì vững chắc mức sinh thay thế, giảm tốc độ mất cân bằng giới tính khi sinh, nâng cao chất lượng dân số. Tập trung triển khai dịch vụ tư vấn và kiểm tra sức khỏe trước khi kết hôn; tầm soát, chẩn đoán trước sinh, sơ sinh. Đẩy mạnh các biện pháp kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh. Triển khai rộng các mô hình chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng. Kiện toàn tổ chức bộ máy chuyên trách làm công tác dân số ở địa phương…
* Xin cảm ơn ông!
NGỌC QUỲNH (thực hiện)
