Nâng cao vị thế của phụ nữ:Bài 3: Người giữ lửa đam mê, tạo sinh kế bền vững với nón lá làng Chuông

Đó là câu chuyện tại xã Thanh Oai - vùng đất trứ danh với nghề làm nón truyền thống. Tại đây, Hợp tác xã Mây tre nón lá Thu Hương vinh dự là 1 trong 10 tập thể xuất sắc được Hội Liên hiệp Phụ nữ thành phố Hà Nội trao tặng Bằng khen vì những nỗ lực trong việc thực hiện Đề án hỗ trợ hợp tác xã do phụ nữ tham gia quản lý, tạo việc làm cho lao động nữ.

Duyên lành với nón làng Chuông

Người ta thường nói, nghề chọn người, nhưng với Nghệ nhân Tạ Thu Hương - người con sinh ra và lớn lên từ cái nôi của làng nón Chuông (xã Thanh Oai), đó dường như là một mối "duyên lành" đã được định sẵn.

Mang trong mình tình yêu sâu nặng với chiếc nón lá, bà Hương đã không chấp nhận để sản phẩm quê hương chỉ nằm yên sau lũy tre làng. Bà đã không ngừng nỗ lực để đưa những chiếc nón thủ công vươn xa, vượt ra khỏi biên giới của một làng nghề. Tại nhiều sự kiện, chương trình quảng bá văn hóa trọng điểm trên địa bàn thành phố, gian trưng bày nón của bà Hương luôn trở thành tâm điểm.

Lãnh đạo thành phố Hà Nội tham quan gian trưng bày sản phẩm của Hợp tác xã Mây tre nón lá Thu Hương. Ảnh: PV

Chia sẻ với phóng viên Báo Hànôịmới, bà Tạ Thu Hương bộc bạch: "Phía sau một chiếc nón lá đẹp là cả một sự kỳ công của người thợ, là tình yêu mà họ gửi gắm vào từng đường kim, mũi chỉ".

Để làm ra được một chiếc nón đòi hỏi nhiều công đoạn rất tỉ mỉ, chau chuốt cẩn thận. Ngay cả trong thời đại công nghệ này, các công đoạn làm nón này gần như vẫn được bảo tồn nguyên vẹn theo phương pháp thủ công. Một người thợ lành nghề, trong một ngày, cũng chỉ có thể làm ra 1 chiếc nón lá tốt tính từ công đoạn rẽ lá, là lá, bứt vòng... Máy móc hiện đại không thể đáp ứng được sự cầu kỳ và sự mềm mại của đôi tay người thợ.

Bao năm gắn bó với nghề, có lúc thăng, lúc trầm, nhưng tình yêu với nón lá của người nghệ nhân ấy chưa bao giờ cạn, mà ngày càng đong đầy thêm. Trong bà luôn đau đáu với sự phát triển của nghề làm nón của địa phương. Hơn ai hết bà hiểu, muốn phát triển, bản thân mình phải là người tiên phong, dám dấn thân, đương đầu với những khó khăn, dám đối diện với sự khắc nghiệt của thị trường.

Sự quyết tâm của bản thân, cùng sự động viên, đồng hành của Hội Liên hiệp phụ nữ các cấp, năm 2023, Hợp tác xã Mây tre Nón lá Thu Hương được thành lập. Là người “đứng mũi chịu sào”, bà Hương lăn lộn khắp trong và ngoài nước, nơi nào có hội chợ, triển lãm là mang sản phẩm nón lá làng Chuông đến giới thiệu.

Với sự nỗ lực bền bỉ, sản phẩm nón làng Chuông đã được thị trường đón nhận. Không chỉ trong nước, nón lá của Hợp tác xã đã xuất khẩu ra cả nước ngoài, mang dấu ấn sâu đậm của làng Chuông... Bằng sự sáng tạo, sản phẩm nón lá của Hợp tác xã đã đạt OCOP 4 sao năm 2024.

Từ làng Chuông, những chiếc nón lá mang tâm hồn Việt đã theo du khách đi nhiều nơi trên thế giới. Trung bình mỗi năm, cơ sở sản xuất của nghệ nhân Tạ Thu Hương xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu 5.000-6.000 chiếc nón lụa và nón thêu phong cảnh, không chỉ mang về nguồn thu nhập cao cho gia đình mà còn tạo việc làm cho 30 lao động thường xuyên với mức lương trung bình 5-6 triệu đồng/người/tháng. Bên cạnh đó, nữ nghệ nhân còn mở lớp dạy làm nón lá cho hàng trăm lao động trong xã và các vùng lân cận...

Chia sẻ và đồng hành cùng phụ nữ khởi nghiệp

Bà Tạ Thu Hương (ngoài cùng bên phải) nhận Bằng khen của Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hà Nội. Ảnh: PV

Với sự phát triển của Hợp tác xã và sự đồng hành, giúp đỡ của chính quyền địa phương, hoạt động kinh doanh của Hợp tác xã còn được gắn với những tour du lịch trải nghiệm. Rất nhiều đoàn khách nước ngoài đã về làng Chuông, họ muốn được tận tay tham gia các công đoạn làm nón, được chứng kiến sự tài hoa của người thợ... Từ đó, làng Chuông rộn ràng hơn, các dịch vụ cũng theo đó được nhân lên.

Các đoàn khách đến không chỉ mang theo các nguồn thu cho địa phương, mà còn mang đến sự thay đổi trong nhận thức, thay đổi về cách làm dịch vụ, thay đổi cả cách nâng niu, giữ gìn thương hiệu làng nghề của người dân. Đến lúc này, những lợi ích ấy đã không còn của riêng Hợp tác xã, mà đã trở thành lợi ích của cộng đồng. Bà Tạ Thu Hương chia sẻ: “Mình phải đồng hành cùng chị em, phải lăn lộn tìm đầu ra cho sản phẩm. Phải tạo được thu nhập ổn định từ nghề thì chị em mới gắn bó, say với nghề”.

Được biết, thời gian qua, Hợp tác xã phối hợp chặt chẽ với Hội Liên hiệp Phụ nữ xã tuyên truyền các chủ trương, chính sách hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp và phát triển kinh tế; cử thành viên tham gia các lớp tập huấn khởi sự kinh doanh; “Khởi nghiệp thông minh cho phụ nữ” do huyện Thanh Oai (cũ) tổ chức; tích cực tham gia các hội chợ, triển lãm lớn nhằm quảng bá sản phẩm nón lá và mây tre truyền thống; tạo việc làm cho phụ nữ tại xã và các chi hội trên địa bàn. Đặc biệt, Hợp tác xã đã giúp đỡ 3 phụ nữ khởi sự kinh doanh với mô hình trưng bày, bán sản phẩm nón lá và mây tre. Các hoạt động của Hợp tác xã đã góp phần nâng cao thu nhập, thúc đẩy khởi nghiệp và phát triển làng nghề cho phụ nữ địa phương.

Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ xã Thanh Oai Nguyễn Thị Hồng cho biết, thực hiện Quyết định số 939/QĐ-UBND ngày 30-6-2017 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 - 2025", Hội Liên hiệp phụ nữ xã đã hỗ trợ phụ nữ phát triển các hợp tác xã do phụ nữ làm chủ.

Theo đó, rất nhiều hoạt động đã được “kích hoạt” để đồng hành cùng chị em khởi nghiệp, phát triển kinh tế, trong đó, Hợp tác xã Mây tre nón lá do bà Tạ Thu Hương làm chủ là một điểm sáng nổi bật của địa phương. Hội Liên hiệp phụ nữ xã đã kết hợp cùng hợp tác xã và một số doanh nghiệp khác tạo việc làm cho gần 100 lao động trên địa bàn có việc làm thời vụ lúc nông nhàn, giúp tăng thu nhập cho người dân địa phương.

Bên cạnh đó, Hội Liên hiệp phụ nữ xã cũng giúp chị em được tiếp cận các nguồn vốn tín dụng, đẩy mạnh tuyên truyền và hướng dẫn chị em ứng dụng chuyển đổi số, giới thiệu sản phẩm làng nghề trên các trang thương mại điện tử... Hoạt động này giúp chị em bắt nhịp được đà phát triển của xã hội, đồng thời tăng tính quảng bá cho thương hiệu làng nghề.

“Hiện nay chúng tôi cũng đang ấp ủ một số ý tưởng để quảng bá sản phẩm của địa phương ra thị trường trên cả chiều rộng và chiều sâu. Chúng tôi sẽ tập trung giải pháp để chị em có thêm điều kiện phát triển kinh tế, lan tỏa hơn nữa những nét đẹp của làng nghề nón Chuông” - Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ xã Thanh Oai Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh.

Trong những chiếc nón lá mộc mạc, giản dị ấy, ta thấy được không chỉ tinh hoa của nghề thủ công mà còn là hình ảnh tài hoa của người phụ nữ Việt Nam, biết nâng niu di sản và kiến tạo tương lai.

Việc Hợp tác xã Mây tre nón lá Thu Hương giới thiệu việc làm cho chị em phụ nữ trong thôn, xã, đồng thời giúp họ tiếp cận kiến thức về quản trị, ứng dụng công nghệ số và thương mại điện tử, đã minh chứng rõ ràng nhất cho vai trò của người phụ nữ Thủ đô: Vừa giữ lửa nghề truyền thống, vừa tiên phong trong phát triển kinh tế số, đóng góp tích cực vào chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao và giảm nghèo bền vững.

Minh Thúy