Nâng tầm quản trị rủi ro - tạo sức bật cho hệ thống tài chính Việt Nam

Quản trị rủi ro tài chính không chỉ còn là một kỹ thuật

Chia sẻ tại Hội thảo quốc tế với chủ đề "Quản trị rủi ro và khả năng chống chịu tài chính", TS. Lê Hồng Thái - Phó trưởng Khoa Tài chính - Ngân hàng, VNU-UEB cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu hiện nay, thế giới đang phải đối mặt với những biến động chưa từng có - từ khủng hoảng tài chính, bất ổn địa chính trị, biến đổi khí hậu cho đến các cú sốc công nghệ và đại dịch. Những thách thức này không chỉ thử thách khả năng chống chịu của từng doanh nghiệp hay ngành kinh tế, mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với năng lực quản trị rủi ro và khả năng phục hồi của hệ thống tài chính quốc gia.

“Quản trị rủi ro tài chính không còn chỉ là một kỹ thuật nghiệp vụ, mà đã trở thành một công cụ chiến lược để xây dựng khả năng chống chịu của toàn nền kinh tế” - TS. Thái nhấn mạnh.

TS. Lê Hồng Thái chia sẻ tại hội thảo.

TS. Thái cho biết, năng lực này được cấu thành từ ba trụ cột quan trọng, có mối liên hệ chặt chẽ và tương hỗ lẫn nhau.

Thứ nhất, đó là hệ thống quản trị rủi ro hiệu quả, giúp phát hiện sớm, đo lường chính xác và ứng phó chủ động với các cú sốc tài chính, kinh tế hay công nghệ.

“Một hệ thống quản trị rủi ro hiện đại không chỉ dựa vào các chỉ báo tài chính truyền thống, mà còn tích hợp các yếu tố phi tài chính như rủi ro khí hậu, rủi ro địa chính trị, rủi ro mạng và rủi ro hành vi. Việc triển khai các mô hình stress testing, early warning system hay kịch bản định lượng đang trở thành tiêu chuẩn toàn cầu để đảm bảo rằng các tổ chức tài chính không chỉ phản ứng mà còn có thể dự báo và chủ động điều chỉnh trước biến động” - TS. Thái chia sẻ.

Thứ hai, đổi mới công nghệ và dữ liệu số đóng vai trò như chất xúc tác cho năng lực chống chịu. Sự kết hợp giữa trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (machine learning), dữ liệu lớn (big data) và điện toán đám mây (cloud computing) đang tạo nên một kỷ nguyên mới trong quản trị rủi ro tài chính.

“Các mô hình phân tích dữ liệu theo thời gian thực giúp ngân hàng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý dự báo biến động thị trường sớm hơn, phát hiện gian lận hiệu quả hơn, và tối ưu hóa quyết định phân bổ vốn và thanh khoản. Đặc biệt, sự phát triển của RegTech và SupTech - tức là công nghệ trong tuân thủ và giám sát - đang giúp các cơ quan quản lý nâng cao năng lực giám sát hệ thống tài chính một cách chủ động và linh hoạt” - đại diện Trường Đại học Kinh tế cho biết.

Thứ ba, khung thể chế và chính sách tài chính linh hoạt, có tầm nhìn dài hạn là điều kiện tiên quyết để hệ thống tài chính duy trì được sự ổn định bền vững. Một thể chế vững mạnh không chỉ tập trung vào kiểm soát rủi ro, mà còn phải khuyến khích đổi mới sáng tạo có trách nhiệm, tạo môi trường thử nghiệm an toàn (sandbox) cho các mô hình FinTech, đồng thời bảo đảm cân bằng giữa tự do sáng tạo và an toàn hệ thống. Những quốc gia có khung pháp lý linh hoạt - như Singapore, Hàn Quốc hay Liên minh châu Âu - đang cho thấy khả năng kết hợp hài hòa giữa tăng trưởng tài chính số và duy trì ổn định vĩ mô.

Từ ba trụ cột trên, có thể thấy rằng, quản trị rủi ro tài chính và năng lực chống chịu của hệ thống không thể tách rời quá trình chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Chuyển đổi số không chỉ là số hóa quy trình, mà là tái cấu trúc toàn bộ hệ sinh thái tài chính - từ dữ liệu, hạ tầng công nghệ, nhân lực đến mô hình quản lý và ra quyết định. Đổi mới sáng tạo, nếu được định hướng đúng, sẽ giúp hệ thống tài chính Việt Nam không chỉ phòng ngừa rủi ro hiệu quả hơn, mà còn tăng khả năng thích ứng, mở rộng khả năng cạnh tranh và hội nhập sâu hơn vào thị trường khu vực và toàn cầu.

Đầu tư vào an ninh mạng để bảo vệ lĩnh vực tài chính số

Bà Shania Fang-I Chien - Phó Chủ tịch Phát triển Kinh doanh châu Á, Hiệp hội Chuyên gia Rủi ro toàn cầu (GARP), Đặc khu Hành chính Hồng Kông cho rằng, chuyển đổi số đã định nghĩa lại hoạt động trung gian tài chính, cho phép tiếp cận các dịch vụ tài chính nhanh hơn, rẻ hơn và toàn diện hơn. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của FinTech, ngân hàng số và hệ sinh thái tài chính mở cũng đặt các tổ chức vào những rủi ro an ninh mạng và vận hành chưa từng có.

Theo Báo cáo Rủi ro toàn cầu năm 2025 của Diễn đàn Kinh tế thế giới, các sự cố an ninh mạng và sự cố cơ sở hạ tầng kỹ thuật số nằm trong số những mối đe dọa hàng đầu đối với sự ổn định kinh tế toàn cầu.

Toàn cảnh hội thảo.

Do đó, quản lý rủi ro an ninh mạng đã trở thành một thành phần cốt lõi của quản trị tài chính. Các tổ chức đang phát triển các khuôn khổ phục hồi an ninh mạng tích hợp các cơ chế phát hiện, ứng phó và phục hồi. Các cơ quan quản lý, bao gồm Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) và Cơ quan Ngân hàng châu Âu (EBA), đã ban hành các hướng dẫn toàn diện về Quản lý Rủi ro công nghệ (TRM) và Phục hồi vận hành. Các khuôn khổ này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dự phòng, báo cáo sự cố và mô phỏng các kịch bản tấn công mạng.

Bà Bùi Thanh Hằng - Trung tâm Ươm tạo Công nghệ, Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (NATEC) chia sẻ, bối cảnh tài chính toàn cầu đang phát triển theo hướng phức tạp hơn, phụ thuộc lẫn nhau và hội nhập công nghệ cao hơn. Việc quản lý rủi ro tài chính trong môi trường này đòi hỏi các phương pháp tiếp cận thích ứng, dựa trên dữ liệu và hợp tác, chú trọng vào tầm nhìn xa hơn là phản ứng.

Để tăng cường khả năng phục hồi, bà Hằng đề xuất, Việt Nam nên tập trung vào: Xây dựng khuôn khổ an toàn vĩ mô toàn diện, tích hợp ngân hàng, bảo hiểm và thị trường vốn; Cải thiện cơ sở hạ tầng dữ liệu rủi ro để hỗ trợ phân tích dự đoán và hệ thống cảnh báo sớm; Đầu tư vào an ninh mạng và quản lý rủi ro kỹ thuật số để bảo vệ lĩnh vực tài chính số đang phát triển nhanh chóng;…

“Bằng cách thúc đẩy các sáng kiến như vậy, Việt Nam không chỉ có thể giảm thiểu các điểm yếu mà còn định vị mình là quốc gia dẫn đầu khu vực về tài chính bền vững và có khả năng phục hồi” - bà Hằng nhấn mạnh./.

Nguyễn Hương