NATO tuyên chiến với mối đe dọa khí hậu khi không còn 'yếu tố Trump'

Xe tăng M1A1 Abrams của quân đội Hoa Kỳ khai hỏa trong cuộc tập trận quân sự tăng cường của nhóm chiến đấu Forward Presence của NATO năm 2021 ở Adazi, Latvia, ngày 26 tháng 3 năm 2021 - Ảnh: REUTERS / Ints Kalnins

Bài liên quan

NATO cung cấp máy bay tiêm kích, thiết bị tác chiến điện tử cho Ukraine

Ông Putin nói những người Ukraine phản đối gia nhập NATO là 'thông minh'

Tổng thư ký NATO: ‘Đối thoại với Nga không phải là dấu hiệu của sự yếu kém’

Không còn yếu tố Trump

Nếu quân đội Hoa Kỳ là một quốc gia, thì nó sẽ là quốc gia phát thải khí nhà kính làm nóng hành tinh lớn thứ 47 trên thế giới, một nghiên cứu năm 2019 cho thấy.

Mặc dù các trường đại học Lancaster và Durham của Anh chỉ tính đến lượng khí thải từ việc sử dụng nhiên liệu trong nghiên cứu của họ, nhưng điều đó đã chỉ ra tác động to lớn mà các lực lượng vũ trang trên toàn cầu đang gây ra đối với khí hậu trái đất.

Đối mặt với cuộc chiến chống lại sự nóng lên toàn cầu, NATO đã lần đầu tiên đưa khối này trở thành trọng tâm của kế hoạch và chiến lược.

Các nhà lãnh đạo của liên minh quân sự phương Tây sẽ thống nhất vào thứ Hai (14/6) về một kế hoạch hành động về khí hậu, nhằm làm cho các lực lượng vũ trang của họ trở nên trung hòa với carbon vào năm 2050 và thích ứng với các mối đe dọa do hiện tượng ấm lên toàn cầu gây ra.

Các nhà ngoại giao NATO cho biết các nỗ lực tập trung vào biến đổi khí hậu đã bị cản trở trong nhiệm kỳ tổng thống Hoa Kỳ của Donald Trump. Ông gọi biến đổi khí hậu là một "trò lừa bịp" và rút Hoa Kỳ ra khỏi Thỏa thuận Paris về chống biến đổi khí hậu.

Ông Trump cũng bày tỏ sự thiếu tin tưởng vào Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương và vào năm 2018 đã đe dọa rút Hoa Kỳ khỏi liên minh được thành lập vào năm 1949 để kiềm chế mối đe dọa quân sự của Liên Xô.

Giờ đây, với việc Tổng thống Mỹ Joe Biden ưu tiên hành động vì khí hậu, các nhà ngoại giao cho biết, NATO có thể hành động vì lo ngại rằng biến đổi khí hậu là mối đe dọa đối với an ninh xuyên Đại Tây Dương và các nhân viên của liên minh.

Một nhà ngoại giao cấp cao của NATO ở châu Âu cho biết: "Đây là một thách thức xác định trong thời đại của chúng ta, và chúng ta phải là một tổ chức dẫn đầu về nó".

Ô nhiễm

Quân đội các nước thành viên NATO từ lâu đã nhận thức được rằng biến đổi khí hậu sẽ có những tác động lớn về an ninh, bao gồm gia tăng di cư, lũ lụt tại các căn cứ NATO ven biển và sự hiện diện lớn hơn của Nga ở Bắc Cực khi băng biển tan.

Tuy nhiên, để giảm lượng khí thải làm nóng lên khí hậu của chính họ từ việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch, các quốc gia thành viên yêu cầu cải cách ở trung tâm của liên minh vì NATO đặt ra các tiêu chuẩn nhiên liệu trong toàn tổ chức.

Bằng cách cam kết loại bỏ lượng khí thải CO2 ròng vào năm 2050, kế hoạch hành động của NATO sẽ điều chỉnh tổ chức với lộ trình thực hiện mục tiêu của Thỏa thuận Paris là hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C (34,7 ° F).

Theo nghiên cứu vào năm 2019 của Neta Crawford tại Đại học Boston, việc đạt được mục tiêu đó sẽ đồng nghĩa với việc giảm lượng khí thải quân sự thường được miễn trừ khỏi các mục tiêu phát thải carbon của các quốc gia - đó không phải là chiến công đối với Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, quốc gia tiêu thụ xăng dầu lớn nhất thế giới.

Khí phát thải từ các phương tiện quân sự góp phần không nhỏ vào quá trình làm nóng bầu khí quyển - Ảnh: Reuters

Trong khi các chuyên gia cho rằng các nước EU báo cáo dưới mức phát thải từ quân đội quốc gia, một nghiên cứu do Nghị viện châu Âu ủy quyền đã tính toán vào tháng 2 cho biết, lượng khí thải carbon của chi tiêu quân sự của EU trong năm 2019 là khoảng 24,8 triệu tấn carbon dioxide - tương đương với lượng khí thải CO2 được phát ra bởi khoảng 14 triệu xe hơi.

Một chuyên gia quốc phòng người Đức giấu tên nói rằng, một chiếc xe tăng chiến đấu chủ lực như Leopard 2 của Đức tiêu thụ 400 lít dầu trong quãng đường 100km. Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế năm 2020, mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình ở Hoa Kỳ của một chiếc xe dân dụng hạng nhẹ là 9,4 lít trên 100 km vào năm 2018.

Chiến tranh bằng xe tăng cũng có nguy cơ trở nên khó khăn hơn trong bối cảnh trái đất nóng lên. Báo cáo từ một nguồn tin quân sự cho biết trong một cuộc tập trận của NATO ở Ba Lan vào năm 2019, nhiệt độ trong các xe tăng Ozelot của Đức đã tăng trên 40 độ C và các binh sĩ chỉ có thể ở bên trong vài giờ mỗi lần.

Một số đồng minh NATO đang làm việc để giảm sử dụng điện hoặc đang tích hợp các mô hình dự báo khí hậu vào các nhiệm vụ quân sự. Đức có doanh trại trung hòa carbon đầu tiên, sản xuất năng lượng gần như hoàn toàn từ năng lượng địa nhiệt và các tấm pin mặt trời. Quân đội Hà Lan có thể sử dụng các tấm pin mặt trời thay cho máy phát điện chạy dầu diesel trong quá trình hoạt động.

Nhân tố khủng hoảng

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg và Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã mô tả biến đổi khí hậu là một "nhân tố khủng hoảng".

Quân đội cũng đang mong đợi nhiều hoạt động hơn ở các khu vực dễ bị tổn thương do khí hậu, vì quân đội được kêu gọi để giúp giải quyết các thảm họa thiên nhiên do khí hậu gây ra. Quản lý khủng hoảng như vậy là một trong những nhiệm vụ cơ bản của NATO, vì khả năng cung cấp thực phẩm và hỗ trợ hậu cần và y tế nhanh chóng.

Theo một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm, trong năm 2018, tám trong số 10 quốc gia có số lượng nhân viên tham gia nhiều nhất vào các hoạt động hòa bình đa phương đều ở các khu vực chịu nhiều tác động của biến đổi khí hậu.

Đồng minh cũng đang thử nghiệm nhiều thiết bị hơn để hoạt động trong điều kiện cực lạnh. Các nguồn tin quốc phòng châu Âu nói với Reuters rằng, độ bền của tài sản trên chiến trường luôn được ưu tiên hàng đầu.

Stoltenberg, cựu đặc phái viên của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu, đã bắt đầu thúc đẩy một thỏa thuận khí hậu của NATO sau khi Tổng thống Joe Biden lên thay người tiền nhiệm Donald Trump, các nhà ngoại giao cho biết. Hiện các quốc gia đồng minh vẫn chưa quyết định số tiền đầu tư liên quan đến khí hậu sẽ được tài trợ chung tại NATO.

Phan Nguyên