NATO-Ukraine lập trung tâm chung tại Ba Lan ứng phó các loại vũ khí khó tiêu diệt của Nga

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Ukraine đang hợp tác nhằm triển khai những hệ thống phòng thủ giá rẻ, có thể phát triển và đưa vào sử dụng nhanh chóng để đối phó một số loại vũ khí khó tiêu diệt nhất của Nga, gồm bom lượn và máy bay không người lái (UAV) điều khiển bằng cáp quang.

Trung tâm Phân tích, Huấn luyện và Giáo dục chung NATO-Ukraine (JATEC) đặt tại TP Bydgoszcz (Ba Lan) là một trong số các dự án này.

Theo trang Business Insider, JATEC được thành lập vào tháng 2 với mục tiêu sử dụng những bài học trực tiếp từ cuộc chiến ở Ukraine để hỗ trợ công tác hoạch định phòng thủ của NATO.

Giới chức NATO và Ukraine trong lễ khánh thành Trung tâm Phân tích, Huấn luyện và Giáo dục chung NATO-Ukraine (JATEC) ngày 17-2. Ảnh: NATO

Bom lượn

Bộ Quốc phòng Ukraine đến nay đã đề nghị hỗ trợ để đối phó hai mối đe dọa lớn nhất từ Nga. Nhiệm vụ đầu tiên của JATEC là tìm giải pháp chống lại bom lượn - loại vũ khí hủy diệt có thể được phóng từ khoảng cách ngoài tầm với của hệ thống phòng không.

Máy bay Nga đã nhiều lần tấn công Ukraine bằng bom lượn trong phần lớn cuộc chiến. Đây là những quả bom thường, được gắn thêm bộ kit đặc biệt để biến thành vũ khí dẫn đường chính xác.

Bom lượn rất khó đánh chặn vì có diện tích phản xạ radar nhỏ, thời gian bay ngắn và bay theo quỹ đạo phi đạn đạo.

Kiev nói rằng Moscow đã sử dụng bom lượn với nhiều kích cỡ khác nhau để nhắm vào các TP và vị trí quân sự của Ukraine, có thời điểm phóng hàng trăm quả trong một tuần.

Kinh nghiệm tác chiến cho thấy cách tốt nhất của Kiev để đối phó với bom lượn - trong đó có loại nặng tới 2.700 kg - là bắn hạ máy bay chở bom trước khi phương tiện kịp thả bom, hoặc tấn công chiến đấu cơ tại căn cứ hoặc phá hủy kho chứa vũ khí.

Bom lượn được thả từ máy bay phản lực Nga. Ảnh: BỘ QUỐC PHÒNG NGA

Tháng 3 vừa qua, Bộ Tư lệnh Chuyển đổi NATO cùng JATEC đã tổ chức chương trình “Thử thách Đổi mới”. Tại đây, các công ty trong ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine và phương Tây trình bày 40 ý tưởng phòng thủ.

Ba giải pháp đã được chọn: một loại radar dự đoán quỹ đạo của bom, một UAV đánh chặn tự động gắn đầu đạn nổ, một “bức tường UAV” phòng thủ cuối cùng để ngăn chặn vũ khí đang lao tới.

Đại tá Ukraine Valerii Vyshnivskyi - đại diện cấp cao của Ukraine tại JATEC - cho biết các giải pháp này có thể sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp và đã được thử nghiệm trong chiến đấu ở Ukraine để chống bom lượn và UAV cảm tử kiểu Shahed.

Ông Vyshnivskyi nói rằng hệ thống phòng thủ hoạt động khá hiệu quả trước Shahed, nhưng với bom lượn thì vẫn cần cải thiện vì đây là mối đe dọa khó đối phó hơn. Bước tiếp theo là đưa các giải pháp này vào giai đoạn thử nghiệm cuối cùng.

Chỉ huy người Pháp Pierre Delom - điều phối viên dự án tại Bộ Tư lệnh Chuyển đổi NATO và là người phụ trách “Thử thách Đổi mới” - cho biết NATO đang xác định chi phí của các hệ thống. Theo ông, mục tiêu là mở rộng sản xuất và đưa vào triển khai tại Ukraine trước cuối năm nay, đồng thời trang bị cho liên minh những lựa chọn phòng thủ trong tương lai.

“Chúng ta có thể bước vào chiến tranh ngay ngày mai. Ý tôi là, tôi hy vọng không, nhưng điều đó hoàn toàn có thể xảy ra” - ông Delom nói.

Ông Delom nói thêm rằng nếu tình huống này thành hiện thực, NATO có thể phải dùng những hệ thống phòng thủ tốn kém hơn rất nhiều so với chính loại vũ khí cần ngăn chặn, khiến liên minh chịu thiệt về chi phí.

“Vì vậy, chúng ta cần sản xuất hàng loạt các giải pháp giá rẻ. Đó mới là chìa khóa” - ông Delom nói.

UAV cáp quang

Đề nghị hỗ trợ thứ hai từ Bộ Quốc phòng Ukraine tập trung vào UAV điều khiển bằng cáp quang.

Một chiếc UAV cáp quang. Ảnh: AFP

Trong năm qua, UAV cáp quang đã nổi lên như một trong những mối đe dọa hàng đầu trên chiến trường. Về cơ bản, UAV Nga là các UAV điều khiển góc nhìn thứ nhất (FPV) thông thường nhưng thay vì dùng kết nối tần số vô tuyến giữa UAV và người điều khiển, chúng được gắn những cuộn cáp dài, mảnh.

Nhờ cáp quang, đường truyền giữa UAV và phi công luôn ổn định. Điều này giúp các UAV này hầu như không các biện pháp tác chiến điện tử ảnh hưởng. Dòng UAV này cũng đặc biệt nguy hiểm vì trên thực tế đây là loại vũ khí tấn công chính xác với khả năng cơ động rất cao.

Hiện chưa có biện pháp phòng thủ đáng tin cậy nào chống lại UAV cáp quang. Những UAV này có giá chỉ vài trăm USD nhưng mang được lượng thuốc nổ đủ lớn để làm hư hại hoặc phá hủy một chiếc xe tăng trị giá hàng triệu USD.

Vào tháng 6, Bộ Tư lệnh Chuyển đổi NATO và JATEC đã tổ chức thêm một chương trình "Thử thách Đổi mới". Lần này, các công ty quốc phòng Ukraine và phương Tây trình tới 162 giải pháp. Ba giải pháp thắng cuộc đã được chọn từ số đó.

Theo NATO, các giải pháp cần phải hoạt động cả ngày lẫn đêm, trong điều kiện thời tiết xấu, có tầm phát hiện 500 m và được thiết kế tiết kiệm chi phí. Ông Delom cho biết những giải pháp thắng cuộc bao gồm một radar và hai tháp pháo tự động.

Đại tá Vyshnivskyi nói rằng bước tiếp theo là tiến hành thử nghiệm thực địa trên lãnh thổ NATO.

Hiện tại, JATEC mới chỉ tập trung vào giải pháp cho UAV cáp quang và bom lượn, nhưng ông Vyshnivskyi cho biết còn một mối đe dọa lớn thứ ba trên chiến trường: các nhóm xung kích bộ binh nhỏ. Ông nói rằng những đơn vị Nga này cơ động cao, sát thương mạnh, không có dấu hiệu dễ nhận biết như các đội hình thiết giáp và có thể thâm nhập vào vị trí của Ukraine.

Bộ Quốc phòng Ukraine chưa đề nghị JATEC hỗ trợ để đối phó với mối đe dọa này, tuy nhiên, vấn đề này có thể trở thành chủ đề của một "Thử thách Đổi mới" trong tương lai.

Trong khi NATO tiếp tục rút ra bài học từ cuộc xung đột, một trong những trở ngại lớn nhất vẫn là phải làm việc đủ nhanh để đến khi có giải pháp thì nó vẫn còn phù hợp.

“Chúng ta phải thích ứng nhanh nhất có thể, dựa trên kinh nghiệm mà các đối tác Ukraine đang có ngay lúc này” - Chuẩn tướng Ozga nói.

THẢO VY