'Nếm trái đắng' của chính quyền Trump, Ukraine cầu viện châu Âu
Các chuyên gia cảnh báo rằng, việc Mỹ cắt giảm viện trợ quân sự cho Ukraine sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng lực chiến đấu của nước này. Hiện tại, mọi sự chú ý đang đổ dồn về châu Âu trong nỗ lực đảm bảo an ninh cho Kiev.
Mỹ là nước hậu thuẫn quân sự lớn nhất cho Ukraine kể từ khi xung đột nổ ra cách đây ba năm. Quyết định của chính quyền Trump đình chỉ viện trợ có thể không khiến khả năng phòng thủ của Ukraine nhanh chóng sụp đổ. Nhưng đây là đòn giáng mạnh, đe dọa xóa bỏ một số vũ khí đáng gờm nhất trong kho vũ khí của Ukraine và gia tăng áp lực buộc Kiev phải chấp nhận một thỏa thuận hòa bình.
Ukraine nhận bao nhiêu viện trợ của Mỹ?
Mỹ đã cung cấp cho Ukraine hơn 180 tỷ USD viện trợ kể từ khi xung đột bùng phát vào tháng 2/2022, trong đó có hơn 66,5 tỷ USD viện trợ quân sự.
Một số báo cáo cho biết, Mỹ đã chuyển giao khoảng 20 % vũ khí và trang thiết bị quân sự cho Ukraine, châu Âu và các quốc gia khác cung cấp 25%, còn khoảng 55% do Ukraine tự sản xuất. Tuy vậy, những loại vũ khí mà Mỹ chuyển giao cho Kiev là những vũ khí lợi hại và quan trọng nhất, trong đó có hệ thống tên lửa phòng không Patriots có thể bắn hạ nhiều tên lửa mạnh của Nga, máy bay chiến đấu F-16, bệ phóng tên lửa đa nòng Himars và xe tăng Abrams hiện đại.
Ngoài ra, quân đội Ukraine cũng dựa vào hệ thống liên lạc vệ tinh do Starlink của tỷ phú Elon Musk cung cấp để liên lạc ở tiền tuyến và dựa vào thông tin tình báo của Mỹ để theo dõi các hoạt động di chuyển của quân đội Nga, đồng thời chọn mục tiêu cho các cuộc tấn công. Nếu Mỹ ngừng chia sẽ dữ liệu từ vệ tinh và các tài sản khác, điều đó sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tấn công trả đũa của Ukraine, trong khi đó, các đối tác khác của Ukraine không có đủ nguồn lực để lấp đầy khoảng trống.
Bến cạnh đó nếu Mỹ cắt viện trợ tên lửa phòng không thì các căn cứ không quân, cơ sở hạ tầng năng lượng và trung tâm hậu cần của Ukraine dễ bị tên lửa đạn đạo và máy bay không người Nga tấn công.
Nhà Trắng cho biết, quyết định cắt viện trợ cho Ukraine sẽ có hiệu lực cho đến khi Tổng thống Mỹ Trump xác định Kiev đã thể hiện cam kết đàm phán hòa bình với Nga.
"Trái đắng" của chính quyền Trump
Quyết định cắt viện trợ của Mỹ sẽ không gây tác động ngay lập tức đến tình hình chiến trường, nơi các lực lượng Ukraine đang phải nỗ lực ngăn chặn cuộc tấn công không ngừng nghỉ của Nga ở miền Đông. Ukraine đã làm chậm bước tiến của Nga dọc theo tuyến đầu dài khoảng 1.000 km nhưng Moscow đang giành thêm một số vùng lãnh thổ bất chấp tổn thất về nhân lực và vật lực.
Theo giới phân tích, việc tạm dừng viện trợ sẽ làm suy yếu hệ thống phòng không của Ukraine và gây tổn hại đến khả năng tấn công của quân đội nước này nhằm vào những mục tiêu Nga ở xa tiền tuyến.
Blogger quân sự Nga Alexander Kots cho rằng, đối với Ukraine, "việc đình chỉ viện trợ của Mỹ sẽ khiến họ mất nhiều lợi thế, nhưng chưa đến mức sụp đổ”.
Ông Alexander Kots nhận định, mặc dù các đối tác châu Âu có thể lấp đầy một số khoảng trống và cung cấp các hệ thống pháo binh cho Ukraine, nhưng họ không có giải pháp thay thế cho những hệ thống phòng không do Mỹ sản xuất và các hệ thống tên lửa HIMARS tầm xa có thể tấn công các mục tiêu trên bộ cách xa tới 300 km.
Theo Patrick Bury, chuyên gia về chiến tranh tại Đại học Bath của Anh, Ukraine hiện đang thiếu tên lửa cho hệ thống Patriot do Mỹ cung cấp, vốn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các thành phố nước này khỏi những cuộc không kích của Nga.
"Có rất nhiều vũ khí hay trang thiết bị tối tân của Mỹ mà châu Âu và các quốc gia khác không thể cung cấp trong ngắn hạn", ông Patrick Bury lưu ý.
Ukraine có kho đạn pháo khá lớn. Nước này cũng đẩy mạnh sản xuất máy bay không người lái trong nước, hiện là một trong những vũ khí quan trọng nhất của cuộc chiến. Chalmers - chuyên gia của RUSI đánh giá, Ukraine đã thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng trong nước với tốc độ đáng kinh ngạc do áp lực mà họ phải chịu khá lớn. "Tôi nghĩ quân đội Ukraine sẽ duy trì được khả năng chiến đấu trong một thời gian khá dài. Nhưng không thể phủ nhận quyết định của chính quyền ông Trump là một đòn giáng mạnh, điều này cũng tạo ra thách thức đối với châu Âu".
Châu Âu có sẵn sàng thế chân?
Tại hội nghị thượng đỉnh ở London, Anh, vào cuối tuần qua, các nhà lãnh đạo châu Âu đã dành sự chào đón nồng ấm cho Tổng thống Zelensky. Châu Âu cam kết sẵn sàng hành động để giúp Ukraine có vị thế tốt nhất trước các cuộc đàm phán hòa bình tiềm năng.
Anh tuyên bố sẽ sử dụng 1,6 tỷ bảng Anh (2 tỷ USD) tiền tài trợ xuất khẩu để cung cấp 5.000 tên lửa phòng không cho Kiev. Liên minh châu Âu đã đề xuất một kế hoạch trị giá 800 tỷ euro (841 tỷ USD) để tăng cường khả năng phòng thủ của các quốc gia EU và tăng cường sức mạnh quân sự cho Ukraine.
Nhưng ông Samir Puri, Giám đốc Trung tâm Quản trị và An ninh Toàn cầu tại tổ chức nghiên cứu các vấn đề quốc tế Chatham House, cho biết viện trợ của châu Âu và Mỹ có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
"Đây luôn là một nỗ lực chung. Mỹ cung cấp rất nhiều và châu Âu cũng cung cấp rất nhiều cho Ukraine. Một khi Mỹ rút khỏi nỗ lực này, sẽ có một lỗ hổng lớn mà châu Âu không thể bù đắp được”.
Quyết định của chính quyền ông Trump đã gây ra cú sốc lớn đối với các quan chức và người dân Ukraine. Khi được hỏi liệu Ukraine có cơ hội đẩy lùi chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga mà không có sự hỗ trợ từ Mỹ hay không, ông Mykhailo Podolyak, cố vấn hàng đầu của Tổng thống Zelensky từ chối bình luận, nhưng ông nhấn mạnh quyết tâm bảo vệ lãnh thổ của Ukraine.
"Điều tôi có thể chắc chắn là Ukraine vẫn sẽ chiến đấu. Nhưng tôi sẽ hỏi bạn một câu hỏi. Liệu Mỹ có ổn không khi đứng ngoài cuộc trong lúc Ukraine nỗ lực ngăn chặn cuộc tấn công của Nga?”.
