Nền tảng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển kinh tế. Ảnh minh họa: INT

Chính phủ đang xây dựng nguồn nhân lực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học trình độ cao để tạo nền tảng cho sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững đất nước trong kỷ nguyên số và chuyển đổi xanh.

Phê duyệt đề án đào tạo

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long đã ký ban hành Quyết định số 1002/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 - 2035, định hướng tới năm 2045.

Chính phủ xác định, xây dựng nguồn nhân lực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học (STEM)) trình độ cao để tạo nền tảng chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững đất nước trong kỷ nguyên số và chuyển đổi xanh.

Mục tiêu đến năm 2030 phải đẩy mạnh và tăng nhanh quy mô đào tạo các ngành STEM ở tất cả các trình độ, chú trọng các ngành khoa học cơ bản và các lĩnh vực liên quan đến công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ sinh học. Tỷ lệ người học các ngành STEM phấn đấu đạt 35% trong tổng số sinh viên, học viên ở mỗi trình độ đào tạo.

Để thu hút học sinh giỏi theo học các ngành STEM, Chính phủ đặt mục tiêu mở rộng trường chuyên, trường năng khiếu về khoa học tự nhiên. Điều này được thể hiện rõ trong Nghị quyết 71/2025/NQ-CP sửa đổi, bổ sung của Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Đối với giai đoạn 2030 - 2035, mục tiêu phải đạt khoảng 100.000 người tốt nghiệp/năm trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông, trong đó ít nhất 15% có trình độ cao. Riêng lĩnh vực AI, con số này được nâng lên 15.000 người tốt nghiệp/năm, khoảng 20% người có trình độ kỹ sư, thạc sĩ, tiến sĩ.

Bên cạnh đó, đề án hướng đến đào tạo nguồn nhân lực nâng cao cả về số lượng và chất lượng. Đặt mục tiêu ít nhất phát triển 50 nhóm nghiên cứu mạnh trong các lĩnh vực STEM, trong đó có 30 nhóm tập trung vào công nghệ chiến lược, công nghệ cao được ưu tiên.

Đến năm 2045, nguồn nhân lực STEM trình độ cao, chất lượng sẽ là lợi thế cạnh tranh thu hút đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao. Giai đoạn này, hệ thống giáo dục đại học Việt Nam phải được xếp vào nhóm hàng đầu khu vực châu Á trong đào tạo và nghiên cứu các ngành STEM, đặc biệt là các ngành về công nghệ số, AI và công nghệ sinh học.

Hiện thực hóa mục tiêu

Ngày 22/5, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc - Phó Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã chủ trì cuộc họp trực tuyến về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cùng với các bộ, ngành và 6 thành phố trực thuộc Trung ương.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội, Nguyễn Trọng Đông cho biết: Quyết tâm tháo gỡ những khó khăn để xây dựng Khu công nghệ cao Hòa Lạc thành khu đô thị nhằm thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

TP Hà Nội có 2 khu công nghệ cao được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch: Khu công nghệ cao Hòa Lạc có quy mô 1.586 ha, (tính đến năm 2025 đã thu hút 110 dự án với tổng vốn gần 116.000 tỷ đồng, trong đó, sản xuất chiếm gần 66.900 tỷ đồng, nghiên cứu chiếm gần 24.000 tỷ đồng, đào tạo gần 10.000 tỷ đồng); Khu công nghệ cao Sinh học Hà Nội (quận Bắc Từ Liêm) có diện tích 199,03 ha đang phấn đấu khởi công vào tháng 9/2025.

“Hà Nội đề nghị Trung ương sửa đổi, đồng bộ các luật liên quan, ban hành cơ chế đặc thù về tỷ lệ đất hạ tầng xã hội, ưu đãi cư trú, nhà ở, dịch vụ. Từ đó sẽ xây dựng Khu công nghệ cao Hòa Lạc thành khu đô thị đầy đủ hạ tầng kỹ thuật với diện tích lớn và đủ để đáp ứng yêu cầu về đào tạo, dạy học, nghiên cứu, phục vụ bệnh viện và các khu nhà ở để phục vụ các chuyên gia.” Phó Chủ tịch UBND Hà Nội đề xuất.

Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, Khu công nghệ cao Láng Hòa Lạc có khoảng 3.000 kỹ sư công nghệ thông tin làm việc vào sáng sớm và phải di chuyển về chỗ ở vào cuối ngày do không có nơi ở. Đây là một hạn chế khó giữ chân được người tài. Phó Thủ tướng đã yêu cầu các bộ, ngành cùng tháo gỡ cho Hà Nội, trong đó có điều chỉnh về quy hoạch để tạo sự đồng bộ cho Khu công nghệ cao Hòa Lạc.

Tại buổi tọa đàm “Các nhiệm vụ, giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển thành phố trong kỷ nguyên mới”, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Lê Trung Chinh nhận định: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đóng vai trò then chốt đối với chiến lược phát triển bền vững.

“Việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao không còn là lựa chọn, mà là nhiệm vụ cấp thiết, là động lực nền tảng để đưa thành phố phát triển nhanh, bền vững, mang bản sắc riêng, thích ứng với xu thế toàn cầu hóa và chuyển đổi xanh, chuyển đổi số”, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng nhấn mạnh.

Chính phủ đã đưa ra nhiều nhóm nhiệm vụ và giải pháp hiện thực hóa mục tiêu của đề án: Tăng cường chính sách đầu tư cho giáo dục STEM, trong đó bao gồm việc sửa đổi các chính sách tín dụng ưu đãi cho người học. Hoàn thiện các chính sách thu hút đội ngũ giảng viên giỏi trong và ngoài nước, các chương trình đào tạo tài năng.

Tăng cường đầu tư cho cơ sở vật chất và công nghệ trong các trường đại học, như phòng thí nghiệm hiện đại và học liệu chuyên sâu phục vụ đào tạo và nghiên cứu. Triển khai 100 chương trình đào tạo kỹ sư, thạc sĩ tài năng và 100 chương trình đào tạo tiến sĩ tài năng gắn kết với các nhóm nghiên cứu mạnh…

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo và nghiên cứu, tăng cường kết nối với các quốc gia, các tập đoàn công nghệ và tổ chức quốc tế. Huy động và đa dạng hóa nguồn lực đầu tư,...

Bộ GD&ĐT có trách nhiệm xây dựng, ban hành chuẩn chương trình đào tạo tài năng, các tiêu chí lựa chọn cơ sở và chương trình tham gia đào tạo tài năng... Bộ KH&CN hướng dẫn triển khai các nhiệm vụ KH - CN gắn với các chương trình đào tạo tài năng. Bộ Tài chính phối hợp đề xuất, bố trí kinh phí từ ngân sách để triển khai hiệu quả Đề án theo quy định.

Nguyên Khôi