Nền tảng quan trọng để Đồng Nai phát triển xanh

Một trong những mục tiêu quan trọng trong phát triển của Đồng Nai trong nhiệm kỳ 2025 - 2030 là phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức; phát triển kinh tế đi đôi với phát triển văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân. Để phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường, một giải pháp chiến lược được tỉnh xác định là bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển rừng phòng hộ, rừng đặc dụng…

Trung tâm đa dạng sinh học của khu vực

Đồng Nai từ lâu được xem là trung tâm đa dạng sinh học của khu vực Nam Bộ. Sau hợp nhất tỉnh, toàn tỉnh hiện có một khu dự trữ sinh quyển thế giới, 2 vườn quốc gia, một khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa, cùng các rừng phòng hộ, núi, vùng đất ngập nước và nhiều khu vực có hệ sinh thái phong phú. Nổi bật nhất là Vườn quốc gia Cát Tiên, vùng lõi của Khu Dự trữ sinh quyển Đồng Nai. Theo thống kê, nơi đây có hơn 1,6 ngàn loài thực vật và hơn 1,7 ngàn loài động vật hoang dã. Vườn quốc gia Bù Gia Mập cũng là một trong những “kho báu xanh” quý giá của vùng Đông Nam Bộ, được đánh giá là nơi có tính đa dạng sinh học cao, với nhiều loài động, thực vật quý hiếm, có giá trị nghiên cứu và bảo tồn. Kết quả điều tra cho thấy, khu vực có hơn 1,1 ngàn loài thực vật và hơn 800 loài động vật, trong đó nhiều loài quý hiếm như: voọc chà vá chân đen, gỗ trắc, cẩm lai...

Vườn quốc gia Cát Tiên có hơn 1,6 ngàn loài thực vật và hơn 1,7 ngàn loài động vật hoang dã.

Cùng với đó, Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai cũng là “ngôi nhà” lớn của nhiều loài động, thực vật có tên trong Sách đỏ IUCN, Sách đỏ Việt Nam và danh mục các loài nguy cấp, quý hiếm. Theo thống kê, khu vực này có hơn 1,5 nghìn loài thực vật (trong đó có 147 loài thuộc nhóm nguy cấp, quý hiếm) và hơn 2,2 ngàn loài động vật (154 loài thuộc nhóm nguy cấp, quý hiếm).

Những khu vực nêu trên cùng các rừng phòng hộ ngoài chức năng bảo vệ hệ sinh thái đặc trưng của vùng còn đóng vai trò phòng hộ môi trường, bảo vệ rừng đầu nguồn, các công trình thủy điện và nguồn nước sinh hoạt của cư dân lưu vực sông Đồng Nai. Đây cũng là tiềm năng lớn để phát triển du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học.

Góp phần gìn giữ “kho báu xanh”

Nhờ các chính sách đúng đắn như: đóng cửa rừng tự nhiên, tăng đầu tư cho công tác bảo vệ và phát triển rừng nên đa dạng sinh học trên địa bàn được bảo tồn và phát triển. Đồng Nai hiện có diện tích rừng, độ che phủ rừng lớn nhất vùng Đông Nam Bộ. Toàn tỉnh hiện có hơn 370 ngàn hécta rừng, trong đó, rừng tự nhiên chiếm gần 49%, rừng trồng khoảng 38%, còn lại là đất chưa có rừng. Tỷ lệ che phủ rừng đạt hơn 25%. Đa dạng sinh học vì thế cũng ở vị trí dẫn đầu. Trong bối cảnh đô thị hóa và biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, lợi thế về rừng và hệ sinh thái đa dạng là nền tảng quan trọng để tỉnh thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát thải khí nhà kính bằng 0 và duy trì sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường.

Dù có nhiều tiềm năng và lợi thế nhưng trên thực tế, giá trị đa dạng sinh học ở tỉnh vẫn chưa được khai thác hiệu quả theo hướng đa mục tiêu để tạo ra chuỗi giá trị tương xứng. Nhiều khu vực có giá trị sinh thái cao chưa được đầu tư khai thác đúng mức. Các mô hình du lịch sinh thái như: đi bộ xuyên rừng, trải nghiệm, xem thú đêm, tắm thác hay du lịch gắn với giáo dục môi trường, du lịch về nguồn… còn nhỏ lẻ, thiếu kết nối tổng thể. Cùng với đó, hoạt động bảo tồn đang đối mặt với nhiều thách thức từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, tình trạng xâm lấn đất rừng và đất vùng bán ngập hồ Trị An… ảnh hưởng đến nơi sinh sống của nhiều loài động, thực vật quý hiếm.

Thực hiện phương án quản lý rừng bền vững giai đoạn 2021-2030, Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai đã triển khai hàng loạt chương trình, dự án nhằm bảo tồn và khai thác bền vững các giá trị kinh tế - xã hội, môi trường. Trong đó có việc tăng cường bảo vệ rừng, phục hồi các hệ sinh thái bị suy thoái, kiểm soát loài ngoại lai và ứng dụng công nghệ trong giám sát; phát triển du lịch sinh thái, kinh tế xanh gắn với bảo tồn… Vườn Quốc gia Bù Gia Mập sẽ đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức trong và ngoài nước lĩnh vực bảo tồn, phục hồi hệ sinh thái, nghiên cứu khoa học và phát triển lâm nghiệp bền vững; duy trì Trung tâm Cứu hộ động vật nhằm bảo tồn đa dạng sinh học; ứng dụng công nghệ số trong quản lý nhằm tăng cường giám sát, phát hiện sớm nguy cơ…

Đa dạng sinh học là một trong những nền tảng quan trọng cho phát triển bền vững. Trong Quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2025 - 2030, Đồng Nai đều xác định mục tiêu tăng trưởng xanh, hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Để hiện thực hóa mục tiêu này, việc bảo vệ, khai thác hiệu quả, sử dụng tiết kiệm các giá trị từ rừng, núi, sông, hồ, vùng đất ngập nước và các nguồn gen quý hiếm sẽ góp phần gìn giữ “kho báu xanh” và nâng cao vị thế của tỉnh.

Lê Hoàng