Những lý do khiến Mỹ và châu Âu chưa thể chốt thỏa thuận thương mại

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen bắt tay Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp song phương. Ảnh: Doug Mills/The New York Times

Cuối tuần qua tại Brussels, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer gặp Ủy viên Thương mại Maros Sefcovic để rà soát tiến trình thực hiện cam kết từ hai phía. Ông Greer cho biết châu Âu đã bắt đầu quy trình pháp lý nhằm đáp ứng thỏa thuận khung đã thống nhất trước đó. “Chúng tôi muốn xem xét rõ tiến độ và đảm bảo thỏa thuận hiện tại được triển khai đầy đủ”, ông nói trong một cuộc phỏng vấn truyền hình.

Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết Washington muốn chuyển thỏa thuận tạm thời thành văn bản ràng buộc, đồng thời giải quyết các nội dung chưa hoàn thiện như thuế dịch vụ số, vấn đề tiếp cận thị trường của doanh nghiệp Mỹ và cơ chế định giá dược phẩm tại châu Âu.

Phía châu Âu đồng thời nêu yêu cầu mở rộng phạm vi giảm thuế đối với rượu vang, thép, nhôm, thiết bị y tế và một số mặt hàng nông nghiệp. Tuy nhiên, theo quan chức Mỹ, các đề xuất này “chưa phù hợp với tiến độ đàm phán hiện nay”, khi Washington kỳ vọng EU hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ trước khi xem xét điều chỉnh bổ sung.

Thuế thép và nhôm: điểm nghẽn lớn nhất

Thỏa thuận nguyên tắc giữa hai bên quy định mức trần thuế 15% đối với phần lớn hàng xuất khẩu của EU vào Mỹ, nhưng nhiều sản phẩm liên quan đến thép và nhôm vẫn chịu mức thuế 50%. Chủ tịch Ủy ban Thương mại Nghị viện châu Âu Bernd Lange cho biết danh mục hàng hóa chịu thuế cao “đã mở rộng” so với thời điểm hai bên đạt đồng thuận. Ông khẳng định: “Chỉ khi Mỹ đưa mức 50% xuống lại 15%, hai bên có thể đi đến thỏa thuận cuối cùng”.

Ủy viên Maros Sefcovic cũng đề nghị Mỹ áp dụng mức trần 15% một cách nhất quán, bao gồm cả các sản phẩm dẫn xuất từ nhôm. Ông cho rằng đây là bước cần thiết để làm rõ rủi ro thuế quan đối với doanh nghiệp châu Âu và tạo nền tảng cho các cuộc đàm phán tiếp theo.

Tranh cãi về quản lý nền tảng số

Trong khi EU thúc đẩy điều chỉnh thuế quan, Mỹ lại tập trung vào lĩnh vực công nghệ. Washington mong muốn Brussels xem xét nới lỏng một số quy định áp dụng cho các nền tảng số lớn, đặc biệt yêu cầu về quản lý nội dung. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo châu Âu coi vấn đề này gắn liền với chủ quyền số và khó có khả năng nhượng bộ.

Cạnh đó, tiến trình lập pháp nội bộ tại EU vẫn là một trở ngại. Khung luật giảm thuế dành cho hàng công nghiệp và một số mặt hàng nông nghiệp nhập khẩu từ Mỹ vẫn đang chờ Nghị viện châu Âu thông qua. Nhiều nghị sĩ cho rằng Mỹ chưa thực hiện đầy đủ các điều khoản tạm thời, nhất là khi mức thuế 50% với thép và nhôm vẫn chưa được dỡ bỏ.

Jörn Fleck, Giám đốc cấp cao của Atlantic Council, nhận định thỏa thuận đạt được giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch von der Leyen chỉ mang tính tạm thời. “Mọi thứ với chính quyền này đều là đàm phán liên tục. Châu Âu cần hiểu điều đó theo nghĩa đen”, ông nói.

Đánh giá này cho thấy các cuộc làm việc giữa Washington và Brussels không chỉ xoay quanh mức thuế cụ thể, mà còn phản ánh cách hai bên tiếp cận đàm phán: Mỹ ưu tiên linh hoạt từng bước, trong khi châu Âu muốn ổn định bằng cơ chế nhất quán.

Áp lực từ bối cảnh toàn cầu

Bên cạnh bất đồng song phương, hai nền kinh tế lớn cũng phải xử lý rủi ro chung. Cả Mỹ và EU đều lo ngại ảnh hưởng từ việc Trung Quốc kiểm soát nguồn cung khoáng sản chiến lược và tình trạng dư thừa công suất khiến hàng giá rẻ tràn vào thị trường phương Tây. Đây là lĩnh vực hiếm hoi hai bên có lập trường tương đồng và có thể thúc đẩy hợp tác.

Tuy nhiên, không ít yếu tố tiếp tục khiến tiến trình trở nên khó lường. Tòa án Tối cao Mỹ dự kiến đưa ra phán quyết về tính hợp pháp của việc áp thuế theo các thỏa thuận của Tổng thống Trump. Nếu kết quả bất lợi, Washington có thể phải tìm cơ sở pháp lý mới để duy trì mức thuế hiện hành và thuyết phục các đối tác giữ nguyên cam kết.

Các ngành công nghiệp châu Âu đang theo dõi sát sao. Pauline Bastidon, Giám đốc thương mại và kinh tế của Spirits Europe, cho biết: “Doanh nghiệp kỳ vọng hai bên sẽ sớm đạt được thỏa thuận”. Tuy nhiên, bà thừa nhận kết quả vẫn phụ thuộc vào quyết định cuối cùng từ phía Washington.

Hoàng Nam (Theo The New York Times, The Washing Post, Le Monde)