Nét đặc sắc của dự án 'Tu bổ hai bức phù điêu ngoài trời tại phố Hàng Lọng, phường Cửa Nam'

Lãnh đạo phường Cửa Nam cùng các đại biểu tham dự lễ công bố dự án. Ảnh: Bảo Hiếu

Lễ công bố dự án có sự tham gia của các đại biểu: Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam Phạm Tuấn Long; Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Nguyễn Quốc Hoàn; Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Nguyễn Tùng Lâm; Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam PVCombank Nguyễn Đình Lâm; TS Vũ Thị Minh Hương - Phó Chủ tịch Ủy ban ký ức thế giơi UNESCO khu vực Châu Á - Thái Bình Dương; Trưởng phòng Quản lý di sản Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Phạm Thị Lan Anh; các nghệ sĩ tham gia dự án: Họa sĩ, giám tuyển Nguyễn Thế Sơn; TS Trần Hậu Yên Thế; TS Phạm Long; Kiến trúc sư Trần Huy Ánh; Thạc sĩ, nhà điêu khắc Trần Công Định.

Hai bức phù điêu ngư nghiệp và nông nghiệp ra đời gần một thế kỷ trước, đã chinh phục bạn bè năm châu tại Triển lãm Paris năm 1931 – nay vẫn hiện diện trên phố Hàng Lọng (phường Cửa Nam), như những chứng nhân của ký ức đô thị, của nghệ thuật và lịch sử.

Đây là những tác phẩm được sáng tạo bởi những nhà điêu khắc, sinh viên Trường Mỹ thuật Đông Dương trước đây, nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Những tác phẩm này đang được phường Cửa Nam tu bổ, với sự đồng hành của nhà tài trợ Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam PVCombank và các chuyên gia, nghệ sĩ, họa sĩ, nhà điêu khắc tên tuổi của mỹ thuật Việt Nam đương đại.

Tại lễ công bố dự án, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam Phạm Tuấn Long trân trọng cảm ơn sự quan tâm, hỗ trợ của Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam (PVcombank), Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam đã đồng hành, thực hiện dự án này.

Ông Phạm Tuấn Long cho biết, thời gian qua, PVcombank đã tài trợ cho nhiều dự án nghệ thuật công cộng và các sự kiện văn hóa lớn của Thủ đô Hà Nội, đồng thời tin tưởng, với sự hỗ trợ của các đơn vị, hai bức phù điêu sẽ sớm được tu bổ, hoàn thiện và được công chúng Thủ đô đón nhận khi hoàn thành.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam Phạm Tuấn Long phát biểu tại lễ công bố dự án. Ảnh: Bảo Hiếu

Theo Giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn (Đại học Quốc gia Hà Nội), đây là lần đầu tiên công chúng Thủ đô được chiêm ngưỡng hai bức phù điêu nông nghiệp và ngư nghiệp được sáng tác cách đây gần 1 thế kỷ, có giá trị rất lớn, tác động đến nhận thức của xã hội về kỹ thuật, kiến trúc, mỹ thuật công cộng.

“Hai bức phù điêu nông nghiệp và ngư nghiệp là 2 trong 4 bức phù điêu sĩ, nông, công, thương được các chuyên gia sáng tác cách đây gần 1 thế kỷ, mang đậm dấu ấn văn hóa Đông Dương. Phục hồi nguyên vẹn hai bức phù điêu có ý nghĩa lớn, đáp ứng mong mỏi của các thế hệ nghệ sĩ, họa sĩ, điêu khắc, kiến trúc sư. Dự án này cho mọi người nhìn thấy tầm vóc trong gần 100 năm trước, khi tác phẩm phù điêu của các nhà điêu khắc, sinh viên thời kỳ đó đã tham gia triển lãm uy tín thế giới, đưa hình ảnh mỹ thuật Việt Nam giai đoạn đó, manh nha cho mỹ thuật Đông Dương. Giá trị mỹ thuật Đông Dương sau gần 1 thế kỷ vẫn được khẳng định”, giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn nhấn mạnh.

Giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Bảo Hiếu

Giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn cho rằng hai bức phù điêu sau khi được trùng tu sẽ tạo thành điểm nhấn, không chỉ thu hút công chúng Thủ đô, các du khách mà còn mở ra hướng sáng tác cho các nghệ sĩ Việt Nam và quốc tế, đặc biệt là việc nghiên cứu làm ra 2 phiên bản mới ở hai ô của hai bức phù điêu còn lại là sĩ phu và thương nhân. Đây là 4 bức đầu tiên về hình ảnh sĩ, nông, công, thương hiện lên uy nghi, đầy tính thẩm mỹ.

Dự án mở ra cơ hội rất tốt cho việc đưa nghệ thuật - yếu tố quan trọng để đánh thức ký ức về di sản đô thị, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn phường Cửa Nam, giúp công chúng thấy được những mảnh ghép hoàn chỉnh, tầm vóc, đóng góp của mỹ thuật Đông Dương, đặt nền móng cho mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam PVCombank Nguyễn Đình Lâm bày tỏ sự vui mừng khi đồng hành cùng phường Cửa Nam thực hiện dự án. Ảnh: Bảo Hiếu

Tại sự kiện, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam PVCombank Nguyễn Đình Lâm bày tỏ sự vui mừng khi đồng hành cùng phường Cửa Nam thực hiện dự án nghệ thuật công cộng vô giá của Thủ đô, góp phần đưa mỹ thuật Việt Nam xứng tầm thế giới. Ông Nguyễn Đình Lâm cũng trân trọng cảm ơn các chuyên gia, nghệ sĩ đã vượt qua nhiều khó khăn, tích cực tham gia tu bổ các bức phù điêu, qua đó góp phần lưu giữ những giá trị văn hóa, nghệ thuật đặc sắc của Thủ đô Hà Nội.

Trường Đại học Mỹ thuật Đông Dương năm 1933 với hình ảnh hai bức phù điêu nông nghiệp - ngư nghiệp trên tường. Ảnh tư liệu

Theo những tư liệu do họa sĩ Victor Tardieu để lại, hai bức phù điêu có hoạt cảnh nông nghiệp và ngư nghiệp do Trường Mỹ thuật Đông Dương chuẩn bị để tham dự triển lãm Thuộc địa Paris 1931 từ năm 1929. Giáo sư Charles-Jean Christian đã chỉ đạo 3 sinh viên tài năng khi đó là Vũ Cao Đàm George Khánh và Lê Tiến Phúc đã trực tiếp sáng tác những bức phù điêu này. Các bức phù điêu có kích thước lớn, với chiều dài 39m, cao 2m được thực hiện để trang trí sảnh lớn của Cung Đông Dương (Palais Indochine) tại Đấu xảo Thuộc địa quốc tế Paris năm 1931.

Cận cảnh bức phù điêu ngư nghiệp. Ảnh tư liệu

Hai bức phù điêu nông nghiệp và ngư nghiệp tái hiện đời sống lao động truyền thống của người Việt. Một bên là cảnh cày cấy, gặt lúa, gánh rơm. Bên còn lại là cảnh đánh bắt cá, chèo thuyền, kéo lưới. Hai bức phù điêu được thể hiện với bố cục liên hoàn, hình khối chắc khỏe, tuy nhân vật được cách điệu theo phong cách hiện thực Pháp nhưng vẫn mang hồn dân tộc. Ngôn ngữ của các tác phẩm đã đánh dấu bản lề chuyển tiếp từ truyền thống sang hiện đại. Hiện tại, hai bức phù điêu nông nghiệp và ngư nghiệp hiện được gắn trên tường của Đại học Mỹ Thuật Việt Nam.

Theo tư liệu, Vua Bảo Đại từng đến thăm Trường Mỹ thuật Đông Dương năm 1933 cho thấy tầm vóc văn hóa và giáo dục của công trình đặc sắc này.

Nhóm tác giả sáng tác các bức phù điêu

An Nhiên