Nét đẹp ngôi đình cổ

Đình Duyên Yên, xã Ngọc Thanh (Kim Động)

Ngôi đình cổ Duyên Yên tại xã Ngọc Thanh (Kim Ðộng) được khởi dựng từ thời Hậu Lê (năm 1786), trùng tu vào thời Nguyễn niên hiệu Khải Ðịnh thứ 10 (năm 1925). Ðình thờ An Sinh Vương Trần Liễu (thân sinh Hưng Ðạo Vương Trần Quốc Tuấn) và những vị thần linh có công giúp người dân khai hoang, lập ấp.

Trải qua 8 lần di chuyển, ngôi đình vẫn giữ được dáng vẻ nguy nga, đồ sộ. Ðình có kết cấu chữ Nhị gồm: Ðại bái và Hậu cung. Cổng đình được dựng bao kín phía trước sân đình dạng trụ biểu với 3 cửa, cửa chính giữa được xây cao, to hơn hai cổng phụ, đều có hai mái, phía trên được trang trí theo lối cổ, hoa văn rồng cuộn thành hình lá lật. Trung tâm sân đình được đặt một bức bình phong được làm tựa như cuốn thư trang trí lưỡng long chầu nhật bên trên, hai bên là biểu tượng phượng hàm thư, ở giữa đắp nổi 3 chữ Hán: Phúc, lộc, thọ. Tất cả đều được chạm khắc tinh xảo, tăng thêm vẻ tôn nghiêm cho ngôi đình.

Ði hết sân đình là bước vào tòa đại bái rộng 5 gian chính và 2 gian chái, chính giữa là nơi thờ tự, có bức hoành phi, câu đối. Gian trung tâm đại bái treo bức đại tự có niên đại thời Nguyễn, trang trí lưỡng long chầu nhật, hoa dây. Ở giữa khắc 4 chữ Hán “Thiện tục khả phong” (tạm dịch: Giữ gìn phong tục tập quán tốt đẹp). Sau tòa đại bái là 3 gian hậu cung, nơi đặt ban thờ các vị Thành hoàng.

Tại ngôi đình này, không những là nơi thờ tự, nơi tổ chức lễ hội, nơi hội họp của người dân địa phương mà ngôi đình còn gắn liền với những sự kiện lịch sử tiêu biểu của quê hương, đất nước qua các thời kỳ. Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp và chống Mỹ cứu nước, đình là nơi diễn ra nhiều hội nghị quan trọng của huyện và tỉnh, nơi tập kết bộ đội chủ lực và dân quân, du kích, nơi cất trữ thóc, gạo, lương thực, cung cấp cho chiến trường miền Nam... Tại đình còn diễn ra nhiều sự kiện trọng đại khác như: Tổ chức Ðại hội Ðảng bộ huyện, Ðại hội Ðảng bộ xã và các đại hội, hội nghị lớn của chính quyền địa phương... Năm 2004, đình Duyên Yên được xếp hạng di tích “Kiến trúc nghệ thuật” cấp quốc gia.

Về thăm ngôi đình An Dân, xã Tân Dân (Khoái Châu) được xây dựng vào khoảng đầu năm 1909, niên hiệu Duy Tân. Ðến nay, dù đã qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo nhưng đình vẫn giữ được kết cấu kiến trúc tương đối đồng bộ vững chắc, mang đậm phong cách kiến trúc thời Nguyễn có kết cấu hình chữ Tam gồm: Ðại bái, Trung từ và Hậu cung. Ðình thờ đức thánh Chử Ðồng Tử cùng Nhị vị phu nhân là Tiên Dung công chúa và Tây Nương (hay còn gọi là Tây Sa) công chúa, những vị thần linh, người đã có công lớn trong việc khai hoang, lập ấp, chữa bệnh cứu người mang lại cuộc sống ấm no cho Nhân dân. Ðể ghi nhớ công ơn của các vị thần, xưa kia, đình An Dân được xây dựng ở vị trí trung tâm đắc địa của làng, nơi đây là địa điểm để người dân trong làng hội họp, tổ chức các buổi sinh hoạt cộng đồng, quyết định các công việc quan trọng của làng. Ðể rồi từ đó đình làng trở thành một địa điểm không thể thiếu, là sợi dây gắn kết bền chặt người dân trong làng.

Trải qua thời kỳ đánh phá ác liệt của thực dân Pháp, đế quốc Mỹ nhưng đến nay, ngôi đình vẫn lưu giữ được nhiều cổ vật có giá trị như: Ðại tự, Kiệu bát cống, Kiệu long đình, bát hương sành… và hiện là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, xã hội của địa phương. Qua đó, góp phần tô điểm thêm cho vẻ đẹp trường tồn của ngôi đình cổ này.

Cụ Nguyễn Văn Hải, là người đang trông coi ngôi đình cho biết: Hằng năm, lễ hội truyền thống của đình được tổ chức từ ngày mùng 6 đến ngày mùng 8 tháng 2 (âm lịch) để tưởng nhớ công lao to lớn của các vị Thành hoàng làng. Tại lễ hội, người dân thực hiện các nghi thức tế lễ, rước kiệu, tổ chức các trò chơi dân gian để tưởng nhớ, tri ân công lao các bậc tiền nhân, phát huy tinh thần cách mạng để sáng tạo, cống hiến cho đất nước. Về với những ngày hội đình làng, mọi người cùng nhau trở về thắp những nén nhang thơm, dâng lên các vị thần những mâm lễ vật truyền thống. Ban ngày, mọi người đến tế, lễ, tối đến cùng nhau giao lưu văn nghệ, tổ chức các trò chơi dân gian...

Với những giá trị về lịch sử, kiến trúc nghệ thuật, năm 2021, đình An Dân được xếp hạng di tích “Kiến trúc nghệ thuật” cấp quốc gia.

Trải qua bao thăng trầm lịch sử, những ngôi đình cổ vẫn được các thế hệ gìn giữ cẩn trọng từ những nét chạm khắc, đến những viên ngói đã ngả màu thời gian. Những ngôi đình chứa đựng giá trị lịch sử, văn hóa làng quê, đồng thời, cũng là nơi gắn liền với những sự kiện, quá trình đấu tranh cách mạng của thế hệ trước, đến nay, vẫn được người dân gìn giữ, bảo tồn từ năm này qua năm khác như niềm tự hào về quê hương.

Vân Anh