Nếu không có đội ngũ giáo viên giỏi, mục đích đặt ra cho sách giáo khoa rất khó làm

Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam vừa phối hợp với Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội tổ chức Hội nghị góp ý kiến về triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa (SGK) phổ thông 2018.

Việc dạy ngoại ngữ “hình như không thành công”

Phát biểu tại Hội nghị, GS.TS Nguyễn Lân Dũng, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Khoa học - Giáo dục - Môi trường cho biết, "việc dạy ngoại ngữ hình như không thành công", vì có những trường hợp học 12 năm không đọc được, không nói được.

“Tôi cho rằng sai lầm của việc học ngoại ngữ là học để thi, học quá nhiều và quá nặng nề. Tôi là người biết 4 ngoại ngữ nhưng nếu thi IELTS có khi vẫn trượt vì học những từ chẳng bao giờ dùng đến. Tôi đã suy nghĩ và thấy rằng, kinh nghiệm học ngoại ngữ nên học tối thiểu 1.500 từ và học đến đâu dùng đến đấy ngay”, ông nói.

GS.TS Nguyễn Lân Dũng tại hội nghị

GS.TS Nguyễn Lân Dũng cũng bày tỏ mong muốn Bộ GD-ĐT sẽ có công văn đề nghị các Hội khoa học, kể cả Hội nhà văn biên soạn sách tham khảo đúng với chương trình phổ thông nhưng phong phú để giáo viên nâng cao trực tiếp chất lượng giáo dục. Bởi việc bồi dưỡng giáo viên chỉ trong 1-2 tháng hè không có tác dụng.

“Tôi cho rằng một cuốn sách đúng với chương trình phổ thông, nội dung phong phú sẽ hỗ trợ tích cực nhất cho giáo viên. Các Hội khoa học có nhiều giáo sư giỏi, không có lý do gì không giúp đỡ Bộ GD-ĐT trong việc giúp đỡ giáo viên một cách thiết thực như vậy”, ông cho hay.

PGS.TS Nguyễn Gia Cầu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu hợp tác phát triển giáo dục cho biết, đối với nền giáo dục của nước ta, vấn đề thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt trong thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông vẫn chưa được chú trọng. Ông nhìn nhận mặc dù vấn đề này không mới nhưng lại cực kỳ quan trọng, tác động và ảnh hưởng rất lớn đến các vấn đề khác của quá trình thực học. Do đó, chúng ta phải có cách tiếp cận mới.

Theo ông Cầu, nếu không giải quyết được vấn đề thiếu giáo viên cục bộ tại một số trường, tình trạng giáo viên bỏ nghề thì những vấn đề khác cũng khó giải quyết.

Càng đẩy mạnh xã hội hóa, càng cần Nhà nước đầu tư nhiều hơn cho giáo dục và y tế

Nêu ý kiến góp ý tại Hội nghị, GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết, Đảng và Nhà nước đã đề ra một chủ trương rất đúng là xã hội hóa giáo dục và y tế. Theo ông, chủ trương này đã được triển khai nhưng nhận thức về nó vẫn chưa đầy đủ, dẫn đến tổ chức triển khai còn rất lúng túng và khó khăn.

GS nhắc lại tình trạng vừa qua phụ huynh phải thức trắng đêm để xếp hàng, có được phiếu cho con vào các trường công lập. “Phụ huynh phải xếp hàng từ 2-3 giờ sáng, rất khổ. Hay như đến bệnh viện cũng thấy tình trạng bệnh nhân nằm la liệt, không có chỗ nằm cẩn thận”, ông lấy dẫn chứng và cho rằng nhận thức về xã hội hóa cần phải tiếp tục làm rõ hơn nữa.

GS.TS Trần Ngọc Đường

Theo ông, càng đẩy mạnh xã hội hóa thì Nhà nước càng phải đầu tư nhiều hơn cho 2 lĩnh vực giáo dục và y tế, thay vì xã hội hóa để Nhà nước rút khỏi 2 lĩnh vực này hoặc giảm bớt đầu tư đi. Càng đẩy mạnh xã hội hóa thì Nhà nước phải đầu tư nhiều hơn, khi ấy người dân được hưởng thụ thành quả đó.

Về đánh giá chương trình giáo dục phổ thông 2018, ông Đường nhấn mạnh tới việc tập trung chuyển từ giáo dục kiến thức sang giáo dục về phẩm chất, năng lực để đảm bảo hài hòa giữa việc dạy và định hướng nghề nghiệp. “Tuy nhiên, có thể thấy rằng việc chuyển từ những kiến thức trong bộ sách giáo khoa thành thực tiễn cho học sinh, theo tôi còn một bước rất xa. Vì vậy, tôi mong muốn tiếp tục làm sao có bước chuyển biến về chất để chuyển được mục đích của chương trình SGK từ trang bị kiến thức chuyển sang trang bị phẩm chất, năng lực của người học”, ông nói.

Một vấn đề khác mà GS.TS Trần Ngọc Đường rất băn khoăn là về đội ngũ giáo viên. “Tôi lấy rất làm lạ là tại sao đến 30-40 năm nay số trường đại học mọc ra như nấm, số cử nhân nhiều vô kể thế mà vẫn còn tình trạng thiếu giáo viên. Việc thiếu giáo viên này vì lý do gì? Bây giờ làm thế nào để xây dựng đội ngũ giáo viên không những đủ mà còn có chất lượng tốt. Nếu không có đội ngũ giáo viên giỏi, có chất lượng thì những mục đích đặt ra cho sách giáo khoa cũng rất khó làm”, ông Đường nói.

Ông kiến nghị, phải làm thế nào chấm dứt được tình trạng thiếu giáo viên và phải chú ý đến giáo viên mầm non, tiểu học. Càng làm ở các cấp học thấp thì đạo đức, tư cách, trình độ giáo dục càng phải chất lượng.

Ngoài ra, cần xem lại chính sách pháp luật trong lĩnh vực giáo dục để làm sao có sự đồng bộ giữa các chính sách pháp luật như về chế độ, thu hút đầu tư cho giáo dục. Ông kiến nghị tăng ngân sách đầu tư cho giáo dục, chỉ khi có ngân sách mới thực hiện được tốt chủ trương giáo dục của chúng ta.

“Tôi nghĩ sách giáo khoa cũng không nên xã hội hóa mà Nhà nước phải tạo điều kiện đầu tư để có bộ sách giáo khoa chuẩn cho học sinh”, GS Đường nêu quan điểm.

Từ chủ trương xã hội hóa, đổi mới SGK đến thực hiện còn rất lúng túng

GS.TS Nguyễn Thị Doan, nguyên Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng, chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo và đổi mới chương trình SGK là chủ trương đúng đắn. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện còn thiếu đồng bộ, chưa theo kịp chủ trương.

Lý do bởi chúng ta chưa đánh giá đúng về tình hình giáo dục của chúng ta trong bối cảnh 4.0, bối cảnh đất nước trong cuộc CMCN 4.0. Vì vậy, từ chủ trương xã hội hóa, từ chủ trương đổi mới SGK đến thực hiện còn rất lúng túng.

“Trình độ giáo dục, trình độ người thầy, cơ sở vật chất kỹ thuật của chúng ta chưa đáp ứng với đổi mới nhưng chúng ta đã triển khai. Đang không có sự tương đồng giữa mục tiêu, chủ trương chúng ta đề ra với thực tế mà chúng ta đang có”, GS Doan nói.

GS.TS Nguyễn Thị Doan phát biểu tại hội nghị

Theo bà Doan, chương trình giáo dục phổ thông 2018 chuyển từ truyền thụ kiến thức là chính sang giáo dục về năng lực, phẩm chất là chính. Đổi mới này cộng với rất nhiều vấn đề: tinh giảm biên chế, chính sách tiền lương, năng lực nhà giáo,… “dội đến” nhà giáo cùng một lúc khiến khó khăn chồng chất.

Nói về xã hội hóa, GS.TS Nguyễn Thị Doan cho rằng phải xem lại vai trò của Nhà nước trong xã hội hóa riêng với SGK. "Ta thường hiểu đơn giản xã hội hóa là không dùng tiền của Nhà nước để đầu tư cho một vấn đề nào đó, nhưng muốn xã hội hóa thành công thì Nhà nước phải hỗ trợ chúng ta, phải đảm bảo về công tác tuyên truyền nhận thức. Xã hội hóa không phải chỉ gom tiền của nhà đầu tư để thực hiện một mục tiêu nào đó, mà trước hết phải thông về tư tưởng, thông về nhận thức xã hội hóa. Chính vì vậy, Nhà nước phải có định hướng về xã hội hóa trong ngành giáo dục", bà phân tích.

Bà cũng nêu quan điểm, chúng ta đang thiếu đồng bộ trong việc triển khai chủ trương, thiếu sự chuẩn bị mà đầu tiên là chuẩn bị tâm lý cho xã hội về vấn đề đổi mới SGK. Việc thiếu đồng bộ ở chỗ chúng ta chưa chuẩn bị tâm lý cho người học một cách kỹ càng, chưa chuẩn bị tâm lý cho giáo viên và cán bộ quản lý một cách cụ thể; cộng với việc tập huấn, đào tạo cho đội ngũ để thực hiện chủ trương này chưa tốt.

Do chưa chuẩn bị chu đáo nên dẫn đến tình trạng giáo viên không đáp ứng được nhu cầu. “Về cơ sở vật chất kỹ thuật. Bây giờ chuẩn bị chương trình mới nhưng cơ sở tin học không có, lớp học thiếu,… Như vậy làm sao chương trình của chúng ta thành công một cách mỹ mãn”, GS Doan nói thêm.

Về vấn đề chọn SGK để giảng dạy, theo GS Doan, chúng ta xã hội hóa việc biên soạn, một chương trình nhiều bộ SGK nhưng trao quyền cho tỉnh chọn SGK, đây là vấn đề nhân dân ý kiến rất nhiều.

“Bộ GD-ĐT đã tổ chức nhiều Hội đồng thẩm định, nhưng về các địa phương thì đã có tình trạng một lớp, một trường có tới 3 bộ SGK đều xuất hiện, mỗi bộ mấy quyển. Nếu học sinh chuyển trường mà trường kia lại không chọn bộ sách này thì làm thế nào? Đây là khâu còn thiếu trong quản lý, chỉ đạo về thực hiện chọn các Bộ SGK trong triển khai chương trình SGK mới”, GS Doan này tỏ ý kiến và cho rằng cần có sự thống nhất, không nên để xảy ra tình trạng này.

Nguyễn Liên