Nếu những sinh vật cổ đại này không biến mất, có lẽ con người đã không tồn tại
Trong hành trình khám phá nguồn gốc sự sống, con người không khỏi đặt câu hỏi: 'Nếu lịch sử tiến hóa đi theo một hướng khác, liệu chúng ta có xuất hiện?' Câu hỏi ấy càng trở nên hấp dẫn khi các nhà khoa học phát hiện ra dấu tích của những sinh vật phức tạp từng tồn tại từ cách đây... 2,1 tỷ năm.
Lâu nay, giới khoa học cho rằng sự sống đa bào, phức tạp bắt đầu xuất hiện vào khoảng 600 triệu năm trước, đánh dấu bằng những hóa thạch thuộc nhóm Ediacaran Biota được phát hiện ở Úc năm 1947. Nhóm sinh vật này bao gồm các loài không xương sống bậc thấp như động vật chân đốt và giun đốt, nền móng cho sự sống hiện đại, bao gồm cả con người.
Ảnh minh họa.
Tuy nhiên, một phát hiện chấn động đã thay đổi nhận thức ấy. Tại vùng Franceville, Gabon (châu Phi), các nhà khoa học đã khai quật hơn 200 hóa thạch sinh vật có niên đại lên tới 2,1 tỷ năm. Những sinh vật này, thuộc nhóm Francevillian Biota, sở hữu cấu trúc đa bào và có khả năng di chuyển, hai đặc điểm then chốt của động vật bậc cao.
Đáng chú ý, sự phức tạp của chúng được đánh giá là ngang ngửa, thậm chí vượt trội so với sinh vật Ediacaran, vốn từng được xem là mốc khởi đầu của sự sống đa bào. Nói cách khác, sự sống phức tạp trên Trái đất có thể đã manh nha từ sớm hơn 1,5 tỷ năm so với những gì chúng ta từng tin tưởng.
Tuy nhiên, kỳ lạ thay, những sinh vật này dường như chỉ "ghé thăm" hành tinh xanh trong chốc lát. Không có dấu vết nào của chúng được tìm thấy ở các tầng địa chất tiếp theo. Chúng biến mất hoàn toàn, để lại khoảng trống kéo dài hàng tỷ năm trước khi sự sống phức tạp tái xuất.
Điều này đặt ra một giả thuyết hấp dẫn: Nếu nhóm sinh vật Francevillian không tuyệt chủng, sự sống thông minh có thể đã xuất hiện sớm hơn tới 1,5 tỷ năm. Nhưng điều đó cũng đồng nghĩa, rất có thể con người sẽ không bao giờ tồn tại. Những sinh vật thông minh ấy, nếu có, sẽ tiến hóa theo hướng hoàn toàn khác biệt.
Nhưng dù sao, đó vẫn chỉ là giả thuyết. Quá trình tiến hóa không đơn thuần là trò chơi thời gian. Nó là kết quả của hàng loạt biến cố, trùng hợp và cả những thảm họa tự nhiên. Ví dụ điển hình là vụ va chạm của một tiểu hành tinh khổng lồ cách đây 66 triệu năm, thổi bay loài khủng long khỏi vũ đài sự sống và mở đường cho động vật có vú, trong đó có tổ tiên loài người phát triển vượt bậc.
Cũng giống như "hiệu ứng cánh bướm", một thay đổi nhỏ ở thời điểm ban đầu có thể dẫn đến những hệ quả không thể lường trước. Nếu nhóm sinh vật Francevillian không tuyệt chủng, chuỗi domino tiến hóa sau đó có thể đã đi theo một hướng hoàn toàn khác. Và rất có thể, trong dòng chảy vô tận của thời gian, nhân loại như chúng ta sẽ chẳng bao giờ có cơ hội hiện diện.
