Nga có thể sử dụng lại căn cứ tàu ngầm bí mật thời Liên Xô ở Crimea

Một góc Vịnh Balaklava, Crimea. Ảnh: TASS

Căn cứ này từng là một trong những cơ sở quân sự bí mật nhất của Liên Xô trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Sau nhiều năm hoạt động như một bảo tàng, có vẻ như căn cứ này đang dần quay trở lại với vai trò ban đầu.

Những dấu hiệu mới

Theo thông tin mà Đài phát thanh châu Âu tự do (RFE/RL) công bố ngày 25/2, một video được đăng tải trên nền tảng Telegram vào đầu tháng này đã ghi lại hình ảnh hai rào chắn nổi được đặt tại lối vào bến cảng tự nhiên Balaklava ở Crimea. Đây là bằng chứng mới nhất cho thấy căn cứ tàu ngầm, vốn bị bỏ hoang từ lâu, đang được đưa trở lại hoạt động.

Đây không phải là lần đầu tiên xuất hiện những thông tin về việc Nga đang tái sử dụng căn cứ này cho mục đích quân sự. Vào tháng 10/2022, quân đội Ukraine từng chỉ ra những hoạt động xây dựng diễn ra gần lối vào căn cứ. Tuy nhiên, bảo tàng dường như vẫn mở cửa đón du khách sau đó.

John Daly, chuyên gia quốc phòng của Quỹ Jamestown, nhận định với RFE/RL rằng nếu cơ sở này hiện được Hải quân Nga sử dụng, thì nó sẽ dành cho tàu nổi chứ không phải tàu ngầm. "Do hạn chế về kích thước của tàu ngầm lớp Kilo thuộc Hạm đội Biển Đen (chiều rộng của chúng quá lớn so với cấu hình hiện tại của Balaklava), việc sử dụng hiện tại trước khi cải tạo chắc chắn sẽ dành cho tàu nổi", chuyên gia Daly nhận xét.

Lịch sử huyền thoại của căn cứ tàu ngầm Balaklava

Căn cứ tàu ngầm Balaklava được hoàn thành vào năm 1961, khi Crimea là trung tâm hải quân quan trọng của Liên Xô. Địa hình độc đáo của Balaklava đã cho phép các kỹ sư Liên Xô xây dựng một đường hầm thẳng từ biển, xuyên qua một ngọn núi với chiều dài khoảng 600 mét. Công trình này được thiết kế đủ kiên cố để bảo vệ người và tàu thuyền bên trong khỏi một cuộc tấn công hạt nhân trực tiếp.

Cơ sở bí mật này có thể chứa tới 9 tàu ngầm và thủy thủ đoàn, đồng thời còn có cơ sở để sửa chữa, phòng chứa vũ khí hạt nhân và các cơ sở chuẩn bị triển khai. Tính bí mật của căn cứ khiến toàn bộ bến cảng Balaklava trở thành một khu vực an ninh, chỉ những người có giấy phép đặc biệt mới được phép vào. Trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh, tàu ngầm có thể ra vào căn cứ ngầm khi trời tối.

Sau khi Liên Xô tan rã, căn cứ này do Ukraine kiểm soát nhưng không được bảo vệ đúng mức. Một du khách từng ghé thăm nơi này vào năm 1994 đã miêu tả căn cứ như thể "đã bị bỏ hoang do một thảm họa bất ngờ nào đó" và so sánh cảm giác giống như đang ở "Chernobyl".

Phần lớn cơ sở vật chất bên trong đã bị tổn hại trong những năm 1990, trước khi Ukraine quyết định chuyển đổi và mở cửa lại nơi này thành bảo tàng vào năm 2003. Cảng Balaklava đã được Ukraine phi quân sự hóa vào năm 2008.

Sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014, căn cứ do Nga kiểm soát nhưng vẫn tiếp tục hoạt động với vai trò bảo tàng. Từ năm 2016, dưới sự quản lý của Nga, khu vực này còn được xây dựng các bến du thuyền rộng lớn dành cho tàu du ngoạn.

Vai trò tiềm năng trong cuộc xung đột hiện tại

Trong bối cảnh các cảng hải quân của Nga đang trở thành mục tiêu tấn công của thiết bị bay không người lái (UAV) do Ukraine triển khai, việc Nga tìm kiếm những nơi trú ẩn an toàn cho tàu chiến là điều dễ hiểu. Có khả năng các tàu của Nga đang được di chuyển đến một số khu vực của căn cứ Balaklava, đặc biệt là những tàu trước đây neo đậu tại Căn cứ Hải quân Sevastopol gần đó, nơi đã nhiều lần bị thiết bị bay không người lái và tên lửa của Ukraine tấn công.

Chuyên gia Daly cũng nhấn mạnh rằng công nghệ UAV trên biển đang phát triển nhanh chóng của Ukraine là một trong những diễn biến bất ngờ và quan trọng nhất trong cuộc xung đột với Nga. Điều này có thể giải thích cho việc Nga đang nỗ lực tìm kiếm những địa điểm trú ẩn an toàn hơn cho các tàu chiến của mình.

Mặc dù vậy, hiện chưa có xác nhận chính thức từ phía Nga về việc tái sử dụng căn cứ tàu ngầm Balaklava. Những bằng chứng hiện có, bao gồm các rào chắn nổi và hoạt động xây dựng, mới chỉ là những dấu hiệu gián tiếp. Cần có thêm thông tin và bằng chứng cụ thể hơn để xác định chính xác mục đích sử dụng hiện tại của căn cứ lịch sử này.

Vũ Thanh/Báo Tin tức (Theo rferl.org)