Nga không miễn phí và Syria đã phải trả hàng tỷ USD để có được S-300?

Sau khi thỏa thuận giữa Nga và Israel về Syria đổ vỡ, đề tài về hệ thống S-300 một lần nữa lại được làm nóng lên. Nhiều người hy vọng rằng, từ nay Moscow sẽ "mở trói" và Damascus có thể tự do sử dụng hệ thống phòng không tối tân này.

Dù ra đời từ thập niên 1970, tuy vậy cho tới nay S-300 vẫn chưa một lần thị uy trong thực chiến. Đã không ít lần một số hãng truyền thông Nga và Syria cùng đưa tin S-300 đã khai hỏa và tiêu diệt các mục tiêu của Israel, tuy vậy đây chỉ là thông tin giả.

Trước việc bị chỉ trích rằng Nga đã để cho hệ thống S-300 của Syria thành thứ vô dụng, Moscow đã lên tiếng giải thích rằng, do S-300 là khí tài tối tân, nên cần thời gian để huấn luyện kíp trắc thủ Syria.

Tuy nhiên kể từ khi chuyển giao cho tới nay đã gần 3 năm, không hiểu vì lý do gì lính tên lửa Syria vẫn chưa làm chủ được hệ thống S-300 để đánh chặn các cuộc tập kích từ phía Israel?

Nga bất ngờ chuyển giao hệ thống phòng không S-300 cho Syria khi cuộc chiến này đang ở giai đoạn căng thẳng và trong một bối cảnh rất đặc biệt.

Vào ngày 17/9/2018, một máy bay trinh sát IL-20 của Nga đã không may bị quân đội Syria bắn rơi ở bờ biển Latakia, khiến toàn bộ 15 người có mặt trên máy bay thiệt mạng.

Thủ phạm của vụ bắn nhầm tai tiếng trên chính là hệ thống phòng không S-200 của quân đội Syria.

Bộ Quốc phòng Nga khẳng định, chính chiến đấu cơ F-16 Israel đã cố tình dùng IL-20 Nga làm lá chắn trước đợt phản đòn của hệ thống phòng không Syria và đây là nguyên nhân khiến hệ thống S-200 đội Syria bắn nhầm. Hình ảnh mảnh vỡ của chiếc IL-20 đang được trục vớt.

Tháng 9/2018, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố chuyển giao hệ thống phòng không tối tân S-300 cho lực lượng phòng không Syria.

Đến ngày 2/10/2018, Bộ Quốc phòng Nga thông báo đã hoàn thành việc chuyển giao S-300.

Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu cho biết, 49 đơn vị, 4 gồm bệ phóng, radar cảnh giới, điều khiển hỏa lực và thiết bị phụ trợ đã được chuyển giao đến Syria.

Thời điểm S-300 được Nga chuyển giao cho Syria, nhiều hãng truyền thông đã ca ngợi sự hào phóng của Nga khi chuyển giao miễn phí hệ thống này cho Syria.

Tuy nhiên có nguồn thông tin cho rằng, Nga không hề miễn phí và Syria đã phải trả một khoản tiền lớn hàng tỷ USD cho thương vụ này.

Kênh truyền hình nhà nước Israel, Kan 11 cho biết, Nga đã nhận được khoản thanh toán trị giá 1 tỉ USD của Syria cho hệ thống tên lửa đất đối không S-300.

Syria đã chuyển số tiền này vào các ngân hàng Nga từ vài năm trước, khi hai bên ký kết hợp đồng S-300. Sau đó, trước sức ép từ Israel, Nga tạm dừng hợp đồng, vì thế số tiền chưa chính thức chuyển sang tay Moscow cho tới khi Moscow bàn giao hệ thống này cho Syria vào năm 2018.

Sau đó thì chính Nga cũng xác nhận sự việtc khi cho biết: “Năm 2013, theo đề nghị của phía Israel, chúng ta đã tạm ngừng bàn giao hệ thống S-300 cho Syria. Hiện hệ thống này đã được chuyển giao và kíp trắc thủ Syria sẽ được đào tạo để điều khiển nó”, thông báo từ Bộ quốc phòng Nga cho hay.

“Tình hình đã thay đổi, và không phải do lỗi của chúng tôi”, ông Sergei Shoigu nhấn mạnh. Trước đó Nga đã từng nhiều lần trì hoãn chuyển giao hệ thống này cho Syria với lý do hệ thống phòng không Syria đủ mạnh, không cần thiết phải có S-300 để làm căng thẳng thêm khu vực. Họ phủ nhận vai trò của Israel trong việc chậm chuyển giao.

Phía Nga cũng từng từ chối bàn giao các chiến đấu cơ MiG-31 mà Syria đã đặt mua chỉ vì bị Israel phản đối kịch liệt.

Vào năm 2007, Syria và Nga đã đạt được thỏa thuận trong thương vụ mua bán 8 máy bay đánh chặn tiên tiến MiG-31 Foxhound với tổng trị giá khoảng trên 500 triệu USD.

Như vậy, nhiều thỏa thuận vũ khí quan trọng của Syria với Nga đã không thành hiện thực, hoặc chậm trễ bàn giao vì có yếu tố Israel trong đó.

Ngay cả việc S-300 của Syria "không chịu khai hỏa" khi máy bay Israel tấn công cũng được đồn đoán là do giữa Moscow và Tel Aviv có những thỏa thuận riêng.

Israel đã công khai cho biết, họ phải báo trước các mục tiêu tấn công tại Syria cho Nga, đổi lại Nga "bỏ qua" mục tiêu là các chiến đấu cơ Do Thái dù họ đang có mạng lưới phòng không cực mạnh tại đây.

Và dù không kiêng nể bất kỳ mục tiêu nào tại Syria, nhưng tuyệt nhiên không quân Israel lại "không đả động" gì tới hệ thống S-300, ngay cả khi họ chụp được hình ảnh và định vị được chính xác vị trí hệ thống này triển khai.

Giới phân tích cho rằng, Nga và Israel đã đạt được thỏa thuận ngầm về hệ thống S-300, theo đó Tel Aviv sẽ không được tấn công hệ thống phòng không tối tân này, đổi lại Moscow cũng sẽ không "bật đèn xanh" cho kíp trắc thủ Syria khai hỏa.

Đang có nhiều trông đợi vào phản ứng của các bên sau khi phía Israel tuyên bố đình chỉ mọi thỏa thuận với Nga về Syria.

Một trong những trông đợi nhất là Nga "mở trói" để hệ thống đánh chặn S-300 của Syria khai hỏa nếu họ tiếp tục bị tấn công.

S-300 bao gồm một loạt hệ thống tên lửa đất đối không tầm xa do Tổng công ty Khoa học Công nghiệp Almaz-Antey của Nga sản xuất. Đây cũng là hệ thống phòng không thế hệ thứ 3 phổ biến nhất thế giới.

Tầm đánh chặn mục tiêu của hệ thống này lên tới 150km. Ước tính đã có khoảng 15 quốc gia và vùng lãnh thổ đang sử dụng hệ thống này.

Việt Hùng