Nga ồ ạt dội mưa hỏa lực, Ukraine tìm cách sớm đưa tên lửa Sapsan vào chiến đấu

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Kiev đang tăng cường sản xuất vũ khí trong nước, coi đây là bước đi quan trọng hướng tới việc tăng cường năng lực phòng thủ khi quốc gia này phải đối mặt với những thách thức ngày càng gia tăng trước việc Nga liên tiếp tiến hành các cuộc tấn công vào nhiều thành phố lớn và nguồn cung vũ khí từ phương Tây không được đảm bảo.

Hệ thống tên lửa chiến thuật Sapsan của Ukraine. Ảnh: Kyiv Independent

Trả lời phỏng vấn Kiev Independent chuyên gia quân sự Ivan Kyrychevsky của Defense Express cho rằng: "Sự xuất hiện của tên lửa đạn đạo trong nước là một tuyên bố chính trị táo bạo, nhằm đáp trả tuyên bố của Điện Kremlin yêu cầu Ukraine phải phi quân sự hóa".

Không giống như tên lửa hành trình được trang bị động cơ phản lực và bay theo quỹ đạo tương đối phẳng, tên lửa đạn đạo được trang bị động cơ tên lửa và được phóng lên cao vào bầu khí quyển trước khi quay trở tấn công mục tiêu. Chúng chỉ được dẫn đường trong giai đoạn đầu phóng, vì vậy có thể kém chính xác hơn tên lửa hành trình, nhưng có lợi thế là đạt tốc độ cực cao, đôi khi lên đến hơn 3.200 km/giờ. Tên lửa đạn đạo rất khó bị đánh chặn. Chỉ có những hệ thống phòng không tiên tiến nhất mới có khả năng bắn hạ chúng chẳng hạn như hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất.

Tính năng của tên lửa Sapsan

Tên lửa Sapsan của Ukraine đã hoàn thành quá trình thử nghiệm trong chiến đấu và bắt đầu được đưa vào sản xuất hàng loạt, nhưng không rõ khi nào tên lửa này sẽ được sử dụng rộng rãi trên chiến trường. Ông Valentyn Badrak, người đứng đầu Trung tâm Nghiên cứu Quân đội, Chuyển đổi và Giải trừ vũ khí của Ukraine cho biết, tên lửa đã hoàn tất thử nghiệm vào tháng 5/2025 sau khi tấn công thành công một mục tiêu quân sự của Nga ở tầm bắn gần 300 km

"Chúng tôi sẽ phải chế tạo tên lửa đạn đạo vì không có nguồn cung cấp từ những nơi khác”, ông Valentyn Badrak nêu rõ. Hiện Ukraine vẫn chưa tiết lộ thông số kỹ thuật chính xác của tên lửa vì lo ngại Nga sẽ nắm bắt được. Tuy nhiên, nhà phân tích Badrak cho rằng, tên lửa có thể bay xa hơn 300 km, với trọng lượng đầu đạn hơn 480kg.

Ông Federico Borsari, nhà nghiên cứu của Chương trình Quốc phòng và An ninh xuyên Đại Tây Dương tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu (CEPA) nhận định: "Đó là đầu đạn rất lớn. Điều này cho thấy Ukraine đang ưu tiên sức mạnh tấn công hơn tầm bắn".

Đầu đạn lớn như vậy sẽ khiến giúp tên lửa tấn công hiệu quả hầu hết mọi mục tiêu trong tầm bắn. "Luôn có sự đánh đổi trong thiết kế tên lửa. Đầu đạn càng nặng thì tầm bắn càng ngắn. Có lẽ Ukraine muốn có một vũ khí tấn công cực mạnh để phá hủy mọi mục tiêu trên lãnh thổ Nga trong phạm vi từ 300 đến 500 km", ông Federico Borsari lưu ý.

Đi trước phần còn lại của châu Âu

"Ukraine là quốc gia châu Âu đầu tiên kể từ sau Chiến tranh Lạnh lại sản xuất tên lửa đạn đạo thông thường", Fabian Hoffmann - chuyên gia quốc phòng và nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Oslo cho biết.

Theo ông Hoffmann, Ukraine "chắc chắn đi trước phần còn lại của châu Âu" vì không có quốc gia châu Âu nào khác sản xuất tên lửa đạn đạo tầm ngắn hoặc tầm trung thông thường.

Pháp là quốc gia châu Âu duy nhất hiện đang sản xuất tên lửa đạn đạo, nhưng đó là tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) phóng từ biển nhằm mục đích răn đe hạt nhân. Anh - dù là một phần của câu lạc bộ hạt nhân gồm (Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp), nhưng không chế tạo tên lửa đạn đạo.

Nhà phân tích Hoffmann cho rằng các nước phương Tây nhiều khả năng đã biết việc Ukraine đang nghiên cứu một loại tên lửa mới và một số có thể lo ngại việc Kiev sở hữu khả năng tấn công như vậy sẽ khiến xung đột leo thang.

Nhưng ông Kyrychevsky nhấn mạnh, việc Ukraine phát triển tên lửa mới là điều phù hợp khi xét đến những bất ổn địa chính trị hiện tại mà nước này phải đối mặt.

"Mỹ đang cạn kiệt tên lửa và họ không sẵn sàng cung cấp cho Ukraine. Các đối tác châu Âu không có tên lửa đạn đạo của riêng họ. Vì thế Kiev sẽ phải chế tạo tên lửa đạn đạo vì không có nguồn cung”.

Tuy vậy, việc tăng cường sản xuất tên lửa không phải điều dễ dang. Ông Hoffmann cho biết Ukraine đang phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc mở rộng quy mô sản xuất tên lửa, vì các nhà máy lớn lộ diện trên mặt đất sẽ dễ dàng trở thành mục tiêu tấn công của Nga.

Để bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng này, Ukraine có thể phải xây dựng các cơ sở ngầm, đây là một nỗ lực phức tạp, tốn kém và mất nhiều thời gian. Còn theo nhà phân tích Borsari, nếu Ukraine có thể sản xuất được ít nhất 80 đến 100 tên lửa mỗi năm, họ sẽ có đủ số lượng để tiến hành các cuộc tấn công vào các mục tiêu của Nga.

Đối phó phòng không Nga

Theo ông Borsari, hiệu suất của các hệ thống phòng không của Nga trong việc đối phó tên lửa đã được cải thiện kể từ năm 2023. Hiện giờ, Moscow có thể chặn đứng nhiều cuộc tấn công của Ukraine sử dụng vũ khí do phương Tây cung cấp như Storm Shadow và ATACMS.

"Nga có các hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo như S-300 và S-300V4, trong đó S-300 PM được thiết kế riêng để đánh chặn tên lửa đạn đạo. Sở dĩ Moscow có các nguồn lực và công nghệ để đánh chặn tên lửa đạn đạo vì họ từng phải đối phó với mối đe dọa này trong Chiến tranh Lạnh", ông Borsari nhấn mạnh.

Mặc dù hệ thống phòng không của Nga đã trở nên hiệu quả hơn nhưng tên lửa mới của Ukraine có thể khiến họ bất ngờ. Nga sẽ cần thời gian để cập nhật phần mềm theo dõi và tích hợp mối đe dọa mới này vào mạng lưới phòng thủ của họ.

"Việc phát triển tên lửa mới và các biện pháp đối phó không xảy ra trong một sớm một chiều. Mỗi bên đều học hỏi và thích nghi. Nga đang học hỏi và Ukraine cũng vậy", ông Borsari nói.

Theo nhà phân tích này, việc phát triển tên lửa Sapsan có thể được coi là một thành công đối với Ukraine bởi cho đến nay, Kiev không có tên lửa đạn đạo trong kho vũ khí của họ ngoại trừ tên lửa bán đạn đạo ATACMS do Mỹ cung cấp vào năm 2023”.

Ông Hoffmann lưu ý, vẫn chưa rõ tên lửa mới có thể mang lại lợi thế đáng kể cho Ukraine hay không vì điều này phụ thuộc vào độ chính xác cũng như khả năng của phòng không Nga trong việc đánh chặn.

"Trong cuộc xung đột ở Trung Đông, Iran có rất nhiều tên lửa đạn đạo tiên tiến nhưng họ phải phóng số lượng lớn tên lửa để gia tăng khả năng bắn trúng mục tiêu. Vì không có gì đảm bảo các tên lửa đều có độ chính xác tuyệt đối", ông Hoffmann nhấn mạnh.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo Kiev Independent