Ngăn chặn, kiểm soát các sản phẩm tiêu dùng có hại cho sức khỏe bằng công cụ thuế

Không nên thí điểm một sản phẩm gây hại cho sức khỏe

Chia sẻ về tác hại thuốc lá điện tử, TS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo, hiện có rất nhiều loại thuốc lá điện tử, liên tục thay đổi mẫu mã, cấu tạo khiến lượng nicotine vào cơ thể nhiều hơn. Nguy hiểm hơn, dung dịch sử dụng được quảng cáo là tinh dầu nhưng thực chất là hóa chất có hại, trong đó có cả các chất cấm dễ gây nghiện, gây ra tổn thương và các bệnh về phổi, gây dị ứng, ung thư…

Thành phần hóa chất, ma túy của thuốc lá điện tử đa dạng và phức tạp hơn thuốc lá truyền thống tạo ra hàng loạt các căn bệnh mới tăng gánh nặng cho toàn xã hội.

Theo TS Nguyễn Trung Nguyên, trong thời gian qua, rất nhiều bệnh nhân là thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử phải nhập viện cấp cứu vì sốc tim, nhồi máu não, rối loạn ý thức, kích thích, co giật… Điều khó khăn là nhiều loại ma túy trong thuốc lá điện tử chưa được phát hiện và kiểm soát được nên cần khẩn cấp cấm lưu hành thuốc lá điện tử ở Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) cũng cho biết, tại Việt Nam tỷ lệ giảm sử dụng thuốc lá nhóm người trưởng thành trên 15 tuổi từ 22,5% năm 2015 xuống 21,7% năm 2020, so với năm 2015, tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nam giới giảm từ 45,3% xuống 42,3%. Tuy nhiên nước ta vẫn là một trong 15 nước có số nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới.

Điều đáng quan ngại là tỷ lệ hút thuốc lá điện tử năm 2020 tăng 18 lần so với năm 2015, bà Nguyễn Thị Thu Hương đề nghị không nên thực hiện thí điểm thuốc lá nung nóng dẫn đến khó có thể kiểm soát được các sản phẩm tương tự và không nên thí điểm một sản phẩm gây hại cho sức khỏe.

Toàn cảnh hội thảo.

Liên quan đến quy định pháp luật kiểm soát quảng cáo, kinh doanh bất hợp pháp các sản phẩm thuốc lá mới, bà Hoàng Thị Thu Hương, Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) thông tin: Việc quảng cáo bán hàng trên mạng xã hội và trang thương mại điện tử của các doanh nghiệp đang rất phức tạp nhắm vào giới trẻ trong khi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và Luật Quảng cáo và các Luật liên quan quy định rõ: Cấm kinh doanh hàng hóa nhập lậu và cấm quảng cáo, khuyến mại, tiếp thị thuốc lá trực tiếp tới người tiêu dùng dưới mọi hình thức. Việc kinh doanh, buôn bán tràn lan thuốc lá điện tử là trái các quy định pháp luật về kinh doanh, đầu tư, xuất nhập khẩu của Việt Nam.

Các giải pháp hạn chế đồ uống có đường

Về tác hại của đồ uống có đường tới sức khỏe và xu hướng sử dụng ở Việt Nam, PGS.TS Trương Tuyết Mai, Viện dinh dưỡng Quốc gia cho biết, tiêu thụ quá nhiều và thường xuyên đồ uống có đường sẽ gây nguy cơ thừa cân béo phì, nguy cơ đái tháo đường type 2, nguy cơ hội chứng rối loạn chuyển hóa, tim mạch, ảnh hưởng hệ xương răng, ảnh hưởng bệnh lý thận - tiết niệu, bệnh lý đường tiêu hóa, ung thư đường tiêu hóa, tăng nguy cơ tai biến mạch máu não, sa sút trí tuệ…

Hậu quả sử dụng đường quá nhiều dẫn đến gánh nặng bệnh tật tại Việt Nam, năm 2015 có 3,5 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, dự báo sẽ tăng lên gấp đôi vào năm 2040.

Các đại biểu thảo luận tại hội thảo.

Bên cạnh Quyết định 02/QĐ-TTg Phê duyệt Chiến lược Quốc gia về Dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2045 trong đó yêu cầu: Xây dựng quy định về ghi nhãn dinh dưỡng mặt trước bao bì sản phẩm đóng gói sẵn, hạn chế quảng cáo đối với thực phẩm không có lợi cho sức khỏe, đặc biệt đối với trẻ em, áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường; Quyết định 1294/QĐ-BYT Kế hoạch hành động Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng quy định: Xây dựng quy định về hạn chế quảng cáo, khuyến mại, tài trợ của các nhãn hàng đối với thực phẩm không có lợi cho sức khỏe, đặc biệt đối với trẻ em, áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường.

PGS.TS Trương Tuyết Mai khuyến nghị, lượng đường tự do trong khẩu phần ăn của mỗi người chỉ nên chiếm không quá 10% và nên giảm xuống dưới 5% năng lượng trong một ngày. Trẻ em dưới 2 tuổi không nên tiêu thụ bất kỳ loại thực phẩm hoặc đồ uống nào có thêm đường.

Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các mặt hàng tiêu dùng có hại cho sức khỏe

Theo bà Trần Thị Tuyết, Vụ Chính sách thuế - Bộ Tài chính, từ năm 2008 đến 2019, Việt Nam đã 3 lần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá, nên cân nhắc đưa các loại thuốc lá mới phát sinh trên thị trường vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt để dự phòng quy định về thuế tiêu thụ đặc biệt, định hướng tiêu dùng, góp phần giảm việc tiêu dùng các sản phẩm có hại cho sức khỏe theo khuyến cáo của WHO…

Bên cạnh đó cần thiết bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt theo Chiến lược dinh dưỡng quốc gia.

Tại hội thảo, các ý kiến đại biểu và đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam đều cho rằng cần có lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các mặt hàng tiêu dùng có hại cho sức khỏe.

PV