Ngăn chặn nạn thuốc giả, thực phẩm giả

Thuốc giả chủ yếu phát hiện qua kênh bán lẻ, thương mại điện tử

Trình bày báo cáo về thực trạng phòng, chống thuốc và thực phẩm giả, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, sản xuất, lưu hành thuốc giả không chỉ xuất hiện tại quốc gia kém phát triển, mà còn ở Mỹ, châu Âu. Hàng năm Việt Nam lấy 38.000 mẫu thuốc tại các cơ sở qua đó cho thấy tỷ lệ thuốc giả, không đạt chất lượng giảm mạnh. Từ 10% (năm 1990 – 1991) giảm xuống dưới 2% những năm gần đây. Cụ thể, năm 2024, tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng là 0,45%, tỷ lệ thuốc giả dưới 0,1%. Tỷ lệ dược liệu, thuốc y học cổ truyền vi phạm chất lượng cao hơn so với thuốc hóa dược.

Quang cảnh phiên giải trình.

Theo ông Tuyên, thuốc giả chưa phát hiện ở cơ sở khám chữa bệnh mà chủ yếu phát hiện qua kênh bán lẻ, thương mại điện tử. Gần đây, có những vụ việc bán thuốc kháng sinh giả tại Hà Nội, Cần Thơ… hay nhiều vụ kinh doanh thực phẩm giả trên nhiều địa bàn.

Nguyên nhân của tình trạng này ông Tuyên đánh giá, do nhu cầu của nhân dân tăng cao. Công nghệ in ấn bao bì, thương mại điện tử phát triển tạo thuận lợi cho hàng giả, trong đó có thuốc giả dễ được tiêu thụ. Ngoài ra, các cá nhân, đơn vị lợi dụng tâm lý mua hàng giá rẻ của người tiêu dùng để điều trị, bất chấp các quy định pháp luật vì lợi nhuận, lợi ích cá nhân.

Ông Tuyên cũng nêu hạn chế trong công tác phòng, chống thuốc giả hiện nay là do một số địa phương còn coi đây là nhiệm vụ của ngành y tế. Do đó, cần phải xem phòng chống thực phẩm, thuốc giả là nhiệm vụ chính trị quyết liệt không ngừng nghỉ. UBND tỉnh lãnh đạo toàn bộ hệ thống chính trị của địa phương đấu tranh với vi phạm này, đặc biệt trong bối cảnh sau sắp xếp bộ máy.

Xử phạt có đủ tính răn đe?

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Tạ Văn Hạ mang theo một hộp sữa nghi giả đến phiên giải trình để đặt câu hỏi với Bộ Công thương. Ông Hạ cho biết, sản phẩm này ghi trên bao bì là thực phẩm bảo vệ sức khỏe - sữa non nhập khẩu từ Mỹ, rất dễ mua trên thị trường. Sản phẩm in bao bì đẹp, có nhãn mác, tem chống hàng giả. Tuy nhiên cá nhân ông nghi ngờ đây là hàng giả vì khi mở mã vạch ra không có thông tin. Khi tìm kiếm số điện thoại liên hệ của đơn vị phân phối cũng không liên lạc được.

Ông Hạ đặt vấn đề: Một hộp sữa giả sẽ liên quan rất nhiều bộ, ngành như Bộ Công thương, Y tế, Công an, Khoa học và công nghệ, Ban chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả 389, và các địa phương. Nếu sản phẩm này là giả, trách nhiệm trả lời chính của sản phẩm này thuộc về đơn vị nào?

“Mức xử phạt thực phẩm giả hiện chưa đủ tính răn đe. Theo quy định, sản xuất hàng giả và buôn bán hàng giả đang bị xử phạt lần lượt là 100 triệu đồng và 70 triệu đồng. Trong khi đó, một hộp sữa giả có giá khoảng 700 – 800 ngàn đồng. Như vậy, xử phạt có đủ tính răn đe chưa?” - ông Hạ đặt câu hỏi.

Trả lời, ông Nguyễn Sinh Nhật Tân - Thứ trưởng Bộ Công thương cho biết, hàng hóa có ít nhất một trong các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản hoặc định lượng chất chính tạo nên giá trị sử dụng. Công dụng chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định thì được xem là hàng giả. Ngoài ra, bao bì sản phẩm giả thì sản phẩm cũng được xem là hàng giả.

Về sản phẩm cụ thể được ông Hạ đưa ra, ông Tân cho rằng, khả năng cao là giả. Dù vậy, lực lượng chức năng phải có quy trình kiểm định, kiểm nghiệm để khẳng định.

Về chế tài xử lý, theo ông Tân, đã có đủ, trong quá trình xây dựng luật pháp sẽ cân nhắc thêm để có chế tài phù hợp. Dù vậy, quan trọng nhất là phải có cơ chế phát hiện và xử lý nhanh, xử lý nghiêm.

Liên quan tới vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đề nghị các cơ quan liên quan phải làm rõ, với sản phẩm nghi giả như trên, khi người dân nghi ngờ thì báo ai, xử lý như thế nào?

Trước vấn đề này, ông Tân cho hay, nếu gặp sản phẩm nghi giả, người dân hoàn toàn có thể phản ánh tới cơ quan chức năng. Không chỉ là Bộ Công thương mà có thể là các bộ ngành, địa phương. Hiện nay đã có cơ chế tiếp nhận, phản ánh đầy đủ cũng như có cơ chế bảo vệ người tiêu dùng một cách minh bạch.

Việt Thắng