Ngăn nhóm lợi ích từ vỉa hè, lòng đường
Vấn đề thu phí sử dụng vỉa hè, lòng đường ở TP.HCM không đạt kỳ vọng phản ánh nhiều bất cập trong quản lý đô thị.
Thậm chí, nhiều ý kiến cho rằng trong việc này không loại trừ khả năng tồn tại lợi ích nhóm, không quyết tâm, quyết liệt triển khai vì lợi ích chung. Thể hiện rõ nhất là việc triển khai không đồng bộ.
Vỉa hè cho thuê tại đường Cao Thắng, quận 3, TP.HCM.
Chủ trương đã có, nhưng chỉ một số quận, huyện thực hiện và trên phạm vi hẹp, còn lại các quận, huyện khác không triển khai hoặc làm cho có. Cùng với một số ít vỉa hè cho thuê, các tuyến đường khác vẫn bị chiếm dụng, buôn bán lấn chiếm.
Có thể thấy, công tác quản lý đang bộc lộ lỏng lẻo, không có cơ chế giám sát chặt chẽ. Việc cho thuê vỉa hè có thể trở thành đặc quyền của một số nhóm lợi ích, khiến ngân sách không thu được phần lợi ích đáng lẽ thuộc về Nhà nước. Những người hưởng lợi có thể là những cá nhân, tổ chức không hề liên quan.
Để giải quyết triệt để, cần minh bạch hóa quy trình cấp phép, công khai danh sách tuyến đường được cho thuê. Đặc biệt, phải tăng cường giám sát để đảm bảo nguồn thu thực sự vào ngân sách, thay vì rơi vào túi một nhóm nhỏ. Nếu không, chính sách này sẽ chỉ mang tính hình thức.
Không chỉ hụt thu từ việc cho thuê vỉa hè, việc thu phí đỗ ô tô dưới lòng đường tại TP.HCM trong 4 năm qua vẫn lỗ nặng cũng cho thấy có những vấn đề đang tồn tại trong cách tổ chức và vận hành. Việc này cần được rà soát kỹ để xác định nguyên nhân thực sự: Do mô hình không hiệu quả, do thất thoát, hay do lợi ích nhóm?
Nếu không có biện pháp cải thiện, TP.HCM có thể tiếp tục đối mặt với tình trạng thu không đủ chi, lãng phí nguồn lực công. Nếu chỉ đơn giản là "kẻ ô thu tiền" mà vẫn không đủ bù chi, thì có thể đặt ra một số giả thuyết sau: Chi phí vận hành quá cao, thiếu hiệu quả; thất thoát nguồn thu, quản lý lỏng lẻo; mức phí chưa hợp lý, chưa tối ưu hóa nguồn thu; cạnh tranh với chỗ đỗ xe không chính thức.
Giải pháp nào để tránh tiếp tục lỗ? Theo tôi là công khai tài chính: Cần minh bạch hóa chi phí vận hành, doanh thu để đánh giá đúng nguyên nhân lỗ. Tăng cường kiểm soát thất thoát, kiểm tra thực tế số lượt xe đỗ và số tiền thu được để tránh thất thu. Điều chỉnh mức phí hợp lý, xem xét điều chỉnh phí theo khu vực và khung giờ cao điểm để tối ưu hóa nguồn thu.
Cùng đó là phải xử lý dứt điểm bãi đỗ xe không phép. Nếu vẫn tồn tại những lựa chọn đỗ xe không chính thức, người dân sẽ không có động lực sử dụng dịch vụ thu phí của thành phố.
