Ngành 10 tỉ USD trước làn sóng thâu tóm của 'ông lớn' nước ngoài

Ngành in Việt Nam hiện vẫn giữ sự tăng trưởng ổn định nhờ hoạt động xuất khẩu nhưng cũng đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), đặc biệt, xu hướng mua bán và sáp nhập (M&A) vẫn diễn ra sôi động.

Vậy doanh nghiệp in Việt cần làm gì và cần hỗ trợ ra sao để có thể ứng phó trước làn sóng này? Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Dòng, Chủ tịch Hiệp hội In Việt Nam, xung quanh vấn đề trên.

Ông Nguyễn Văn Dòng, Chủ tịch Hiệp hội in Việt Nam

Cạnh tranh khốc liệt

-Phóng viên: Ông có thể chia sẻ về thực trạng của ngành in và bao bì Việt Nam trong thời gian qua?

+ Ông Nguyễn Văn Dòng: Ngành in ấn bao bì là ngành phục vụ cho tất cả các ngành kinh tế khác, đặc biệt là sản xuất hàng tiêu dùng và xuất khẩu. Thời gian gần đây, sức mua trong nước chưa có nhiều tín hiệu tích cực nên mảng in bao bì phục vụ thị trường nội địa vẫn còn bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, điểm sáng đến từ thị trường xuất khẩu. Theo số liệu từ Cục Thống kê, tám tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cả nước tăng 14,8%.

Nhờ vậy, doanh thu của mảng in ấn bao bì phục vụ cho hàng hóa xuất khẩu cũng tăng trưởng theo. Dù giai đoạn đầu có bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế đối ứng của Mỹ, đến nay hoạt động của các doanh nghiệp đã ổn định trở lại.

Chúng tôi hy vọng những quý còn lại của năm 2025, ngành in vẫn giữ được nhịp độ tăng trưởng tốt và dự kiến cả năm sẽ tăng trưởng khoảng 7%-8%.

-Hoạt động sản xuất kinh doanh có vẻ khả quan, nhưng như ông từng chia sẻ là tình trạng doanh nghiệp in Việt Nam đang dần bị các "ông lớn" nước ngoài thâu tóm thông qua hoạt động M&A. Xu hướng này đang diễn ra như thế nào, thưa ông?

+ Quy mô thị trường của ngành in ấn bao bì Việt Nam hiện đạt hơn 10 tỉ USD với tốc độ tăng trưởng hàng năm khoảng 10%. Thời gian qua, thị trường Việt Nam đã chứng kiến sự đổ bộ mạnh mẽ của doanh nghiệp ngành in bao bì nước ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc.

Doanh nghiệp Trung Quốc có lợi thế lớn về công nghệ, thiết bị, nguyên vật liệu, cùng với tiềm lực nhân công và vị trí địa lý gần Việt Nam, giúp việc vận chuyển rất thuận lợi.

Vì vậy, xu hướng doanh nghiệp in ấn bao bì Việt Nam được nhà đầu tư nước ngoài mua lại thông qua M&A đang diễn ra khá nhiều.

Ngay tại thời điểm này, tôi biết có một vài thương vụ M&A đã thành công và hoạt động này được dự báo sẽ còn tiếp tục sôi động.

Theo tôi, đây vừa là cơ hội, vừa là thách thức và là sức ép rất lớn đối với doanh nghiệp trong nước, đòi hỏi chúng ta phải thay đổi trong cả quản lý và quản trị để có thể cạnh tranh sòng phẳng.

Vậy cụ thể tỉ lệ doanh nghiệp nước ngoài đang chiếm bao nhiêu % thị phần ngành in Việt Nam, thưa ông?

+ Đa số doanh nghiệp FDI đã có kinh nghiệm thương mại quốc tế và sẵn chuỗi cung ứng. Khi vào Việt Nam, họ chỉ cần khai thác nguồn nhân lực, chính sách ưu đãi và mặt bằng. Trước đây là doanh nghiệp Singapore, Thái Lan, còn hiện tại làn sóng đầu tư từ Trung Quốc là mạnh nhất.

Các nhà đầu tư nước ngoài thường nhắm vào những doanh nghiệp Việt đã có quy mô lớn sẵn để mua lại với giá cao, giúp họ rút ngắn thời gian thâm nhập thị trường so với việc xây dựng một công ty mới từ đầu.

Về số lượng, có thể chỉ khoảng 10 doanh nghiệp lớn của Việt Nam bị thâu tóm, con số tưởng chừng không nhiều. Nhưng đây mới là điều đáng báo động: doanh thu của chỉ một doanh nghiệp này có thể lên đến 3.000-8.000 tỉ đồng/năm, tức bằng hàng chục, thậm chí hàng trăm doanh nghiệp nhỏ khác cộng lại.

Khách tham quan tại triển lãm ngành in

Doanh nghiệp ngành in Việt Nam chỉ cần được đối xử công bằng

-Đâu là những khó khăn cốt lõi của doanh nghiệp in Việt Nam, thưa ông?

+ Phải thừa nhận rằng, năng lực của doanh nghiệp in Việt Nam phần lớn còn yếu. Các điểm yếu cốt lõi bao gồm: Hầu hết thiết bị, công nghệ đều phải nhập khẩu. Tuy nhiên, điểm sáng là các doanh nhân trẻ rất năng động, luôn chủ động tiếp cận và nhập khẩu công nghệ mới để đáp ứng xu hướng thị trường.

Nguồn nhân lực: Đây là yếu điểm lớn nhất. Để lớn mạnh, doanh nghiệp cần nguồn nhân lực chất lượng cao cả về quản trị lẫn kỹ thuật, trong khi hoạt động đào tạo tại Việt Nam chưa đáp ứng được nhu cầu này.

Kinh nghiệm hội nhập: Nhiều doanh nghiệp Việt còn thiếu tự tin và kinh nghiệm để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

-Trước những thách thức đó, Hiệp hội In Việt Nam đã có những kiến nghị cụ thể nào để tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng hơn?

+ Hiệp hội không thể và cũng không có chủ trương ngăn cản làn sóng doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào Việt Nam. Chúng tôi chỉ kiến nghị cơ quan chức năng hãy có sự đối xử công bằng.

Doanh nghiệp FDI có nhiều lợi thế về công nghệ hiện đại, lại thường nhận được chính sách ưu đãi từ các địa phương. Trong khi đó, doanh nghiệp in Việt Nam đang đối mặt với một số khó khăn rất vô lý.

Cụ thể, hầu hết máy móc ngành in đều phải nhập khẩu. Tuy nhiên, khi nhập khẩu máy móc thiết bị về để sản xuất thì doanh nghiệp Việt lại bị đánh thuế nhập khẩu 2%. Mỗi năm, doanh nghiệp trong nước đầu tư hàng chục ngàn tỉ đồng vào máy móc, mức thuế 2% này là một gánh nặng không hề nhỏ.

Khi chúng tôi trao đổi, cơ quan chức năng cho rằng Việt Nam đã sản xuất được các loại máy móc này. Nhưng khi Hiệp hội đề nghị chứng minh, đưa ra danh sách các đơn vị sản xuất được thì lại không nhận được câu trả lời.

Chúng tôi đã gửi nhiều văn bản kiến nghị về vấn đề này nhưng đến nay vẫn chưa được tháo gỡ.

Xin trân trọng cảm ơn ông!.

TÚ UYÊN