Ngành da giày tăng trưởng tích cực nhưng đối mặt 3 thách thức lớn

Tại hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8 diễn ra mới đây, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký của Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam (LEFASO) cho biết, trong 8 tháng đầu năm 2025, ngành da giày ghi nhận mức tăng trưởng tốt, khoảng 10%. Trong đó, các thị trường chính như Mỹ vẫn tăng trưởng ấn tượng tới 12%.

Mặc dù mức thuế Mỹ áp dụng là 20%, nhưng do không có chênh lệch quá lớn so với các đối thủ cạnh tranh như Trung Quốc hay Indonesia, mức độ dịch chuyển đơn hàng khỏi Việt Nam là không đáng kể.

Ngược lại, xu hướng dịch chuyển đơn hàng từ Trung Quốc sang Việt Nam vẫn tiếp diễn, đặc biệt với các dòng sản phẩm giày ở phân khúc trung cấp. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn giữ lại việc sản xuất các sản phẩm giày đòi hỏi công nghệ cao, không thể dịch chuyển được.

Dù duy trì đà tăng trưởng tích cực nhưng ngành da giày đối mặt với 3 thách thức lớn.

Tại thị trường Mỹ, giá các sản phẩm giày phân khúc cao cấp có tăng nhẹ. Mức thuế 20% hiện đang được các bên trong chuỗi cung ứng chia sẻ, từ nhà máy, khách hàng đến người tiêu dùng cuối cùng. Tác động cụ thể của chính sách thuế này (áp dụng từ ngày 7/8) sẽ được đánh giá rõ hơn trong thời gian tới.

Theo bà Xuân, hiện ngành da giày đang đối mặt với 3 thách thức lớn. Thứ nhất, áp lực về giá và năng lực cạnh tranh. Chi phí sản xuất trong nước tăng cao trong khi giá xuất khẩu liên tục bị ép giảm. Nhiều khách hàng dịch chuyển đơn hàng từ Trung Quốc nhưng lại dùng mức giá của Trung Quốc để đàm phán, gây khó khăn cho doanh nghiệp Việt Nam vốn có chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu chưa hoàn thiện bằng.

Thứ 2, hạn chế về công nghệ. Nhiều đơn hàng đòi hỏi công nghệ cao vẫn không thể dịch chuyển khỏi Trung Quốc do doanh nghiệp Việt Nam chưa làm chủ được, dẫn đến bỏ lỡ cơ hội.

Thứ 3, sức ép từ đối thủ cạnh tranh. Indonesia, một đối thủ lớn, đang đàm phán hiệp định thương mại với EU. Nếu thành công vào cuối năm 2026 - đầu 2027, đây sẽ là một thách thức lớn cho sức cạnh tranh của hàng da giày Việt Nam tại thị trường này.

Từ những khó khăn trên, Phó Chủ tịch LEFASO kiến nghị tháo gỡ vướng mắc chính sách về xuất nhập khẩu tại chỗ. Bởi theo bà Xuân, hiện đang có sự không đồng bộ giữa luật và các nghị định hướng dẫn. Điều này khiến các doanh nghiệp sản xuất xuất khẩu (chủ động về nguyên phụ liệu) không thể hoàn thuế, dẫn đến xu hướng chuyển sang nhập khẩu trực tiếp thay vì mua nguyên phụ liệu trong nước.

Bà Xuân kiến nghị Bộ Công Thương tổ chức một cuộc họp khẩn với các bên liên quan để tìm giải pháp ngay lập tức, tránh làm suy yếu ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước.

Về ý tưởng thành lập trung tâm nguyên phụ liệu cho ngành dệt may, da giày và gỗ, bà Xuân cho biết đang gặp vướng mắc do đây là mô hình mới, phức tạp, đòi hỏi thủ tục đặc thù.

Do đó, Phó Chủ tịch LEFASO kiến nghị các cơ quan thương vụ, đặc biệt tại Trung Quốc, hỗ trợ kết nối để học hỏi kinh nghiệm quốc tế. Dù đã có sẵn đất đai, dự án cần tư vấn chuyên sâu để xây dựng một đề án khả thi, kết hợp giữa trung tâm logistics, chợ, R&D và kiểm định chất lượng.

Ngoài ra, trong bối cảnh thị trường EU đang ban hành nhiều đạo luật liên quan đến phát triển bền vững và tính tuân thủ, doanh nghiệp cần được cập nhật thường xuyên và kịp thời các tiến trình, yêu cầu của các đạo luật này để có sự chuẩn bị tốt nhất.

Trước các ý kiến của LEFASO, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên giao Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc kết nối, hỗ trợ học hỏi kinh nghiệm về mô hình trung tâm nguyên phụ liệu. Đồng thời giao Vụ thị trường ngoài nước chuẩn bị thư gửi Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc, đề xuất tổ chức một đoàn công tác của Việt Nam sang nghiên cứu mô hình này ngay trong tháng 9.

Thu An