Ngành sản xuất Việt Nam cải thiện nhẹ

Ảnh minh họa.

Đơn hàng mới tăng trở lại

Ngành sản xuất Việt Nam vừa khép lại quý III/2025 với một bức tranh nhiều gam màu. Theo báo cáo được công bố sáng 1/10, Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) tháng 9 đạt mức 50,4 điểm, không thay đổi so với tháng 8. Đây là tháng thứ ba liên tiếp ngành sản xuất duy trì mức cải thiện, dù chỉ ở tốc độ khiêm tốn.

Động lực chính giúp PMI giữ được sắc xanh trong tháng 9 đến từ sự gia tăng trở lại của số lượng đơn đặt hàng mới, sau khi giảm nhẹ vào tháng 8. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy nhu cầu trong nước đang cải thiện, góp phần nâng đỡ sản xuất.

Đáng chú ý, đơn hàng xuất khẩu mới vẫn giảm nhưng tốc độ giảm đã chậm lại, ghi nhận mức yếu nhất trong chuỗi 11 tháng suy giảm liên tiếp. Báo cáo cho rằng sự ổn định hơn trong chính sách thuế quan của Mỹ đã giúp một số doanh nghiệp Việt Nam giành lại đơn hàng từ thị trường quốc tế.

Giám đốc Kinh tế tại S&P Global Market Intelligence, Andrew Harker, nhận định: “Tin tốt trong tháng 9 là số đơn hàng mới tăng trở lại, ngay cả xuất khẩu vốn đã suy yếu từ cuối năm ngoái cũng cho thấy dấu hiệu ổn định. Chính sách thuế quan rõ ràng hơn đã hỗ trợ tâm lý khách hàng và cải thiện cầu”.

Sự gia tăng đơn hàng giúp các nhà sản xuất tiếp tục mở rộng sản lượng, kéo dài chuỗi tăng trưởng sang tháng thứ năm liên tiếp. Tuy nhiên, tốc độ tăng đã chậm lại, ở mức yếu nhất kể từ tháng 6/2025. Một phần lý do là lượng công việc tồn đọng giảm mạnh, thậm chí đạt mức thấp nhất trong năm tháng, khiến sản lượng không thể duy trì nhịp độ trước đó.

Song song, các doanh nghiệp đẩy mạnh hoạt động mua hàng tháng thứ ba liên tiếp, nhằm đáp ứng sản lượng tăng. Dù vậy, do nguyên liệu đầu vào được sử dụng ngay trong sản xuất, tồn kho nguyên liệu tiếp tục giảm. Tồn kho thành phẩm cũng sụt giảm, mạnh nhất kể từ tháng 7/2024.

Lao động tiếp tục bị cắt giảm

Một điểm đáng chú ý trong báo cáo là việc cắt giảm nhân sự vẫn diễn ra. Tháng 9 đánh dấu tròn một năm liên tiếp số lao động ngành sản xuất bị thu hẹp. Nguyên nhân chủ yếu là khối lượng công việc tương đối thấp, trong khi lao động nghỉ hưu hoặc nghỉ việc không được thay thế.

Điều này phản ánh một thực tế: dù đơn hàng mới tăng, niềm tin của doanh nghiệp về nhu cầu bền vững vẫn còn hạn chế. Các công ty thận trọng hơn trong việc mở rộng quy mô nhân sự, chờ đợi tín hiệu tích cực rõ ràng hơn từ thị trường.

Nếu như đơn hàng mới và sản lượng đem lại gam màu sáng, thì lạm phát lại phủ bóng mờ trong bức tranh toàn cảnh. Cả chi phí đầu vào lẫn giá bán đầu ra đều tăng với tốc độ nhanh hơn trong tháng 9.

Theo S&P Global, mức tăng chi phí đầu vào vừa qua là nhanh nhất kể từ tháng 7/2024, bắt nguồn từ giá thị trường tăng và biến động tỷ giá hối đoái bất lợi. Các doanh nghiệp buộc phải chuyển một phần gánh nặng sang khách hàng, khiến giá bán tăng mạnh nhất trong vòng 14 tháng.

Tình trạng khan hiếm hàng hóa và trục trặc trong khâu vận tải cũng góp phần kéo dài thời gian giao hàng của nhà cung cấp sang tháng thứ 13 liên tiếp, dù mức độ chậm trễ đã nhẹ hơn so với các tháng trước.

Triển vọng trung hạn vẫn được đánh giá tích cực nhờ môi trường kinh tế ổn định hơn và đầu tư công được kỳ vọng sẽ hỗ trợ tăng trưởng. Sự ổn định này, theo các chuyên gia, có thể giúp duy trì đà tăng đơn hàng và sản lượng trong năm tới.

Tuy nhiên, mức độ lạc quan của doanh nghiệp trong tháng 9 đã giảm so với tháng 8 và thấp hơn mức trung bình lịch sử. Lý do chính là nhu cầu quốc tế vẫn yếu và áp lực chi phí tăng cao, có thể hạn chế khả năng mở rộng sản xuất.

Ông Andrew Harker nhấn mạnh: “Tính ổn định cao hơn có thể sẽ hỗ trợ tăng trưởng trong thời gian tới. Nhưng những tháng gần đây, áp lực chi phí đã gia tăng đáng kể. Nếu xu hướng này kéo dài, nhu cầu sẽ bị bóp nghẹt bởi giá cả leo thang”.

Điều cần theo dõi chặt chẽ trong những tháng tới là diễn biến của giá cả và tỷ giá. Nếu áp lực chi phí không được kiểm soát, nỗ lực phục hồi sản xuất có thể gặp trở ngại. Ngược lại, nếu chính sách ổn định kinh tế vĩ mô phát huy tác dụng, niềm tin thị trường được củng cố, ngành sản xuất sẽ có cơ hội bước vào giai đoạn tăng trưởng bền vững hơn trong năm 2026.

Có thể nói, báo cáo PMI tháng 9/2025 đã khắc họa rõ nét sự giằng co của ngành sản xuất Việt Nam giữa hy vọng phục hồi và nỗi lo lạm phát. Trong bối cảnh ấy, sự chủ động của doanh nghiệp cùng các chính sách hỗ trợ kịp thời từ Chính phủ sẽ là chìa khóa giúp nền sản xuất vượt qua thử thách, hướng đến tăng trưởng ổn định.

Nguyễn Đăng