Ngành tài chính tăng cường hỗ trợ và quản lý nguồn lực, thúc đẩy phát triển nông thôn mới

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) đang bước vào giai đoạn phát triển mới với yêu cầu cao hơn về chất lượng, tính bền vững và mức độ hiện đại.

Nông thôn đổi thay mạnh mẽ

Tính đến tháng 6/2025, cả nước đã có 6.058/7.696 xã đạt chuẩn NTM, tương đương 78,7%, hoàn thành 98,4% mục tiêu giai đoạn 2021–2025. Trong đó, 2.446 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 655 xã đạt chuẩn kiểu mẫu. Đáng chú ý, 1.508 thôn, bản đặc biệt khó khăn cũng đã hoàn thành các tiêu chí NTM, chiếm 43%.

Diện mạo nông thôn mới ngày càng khang trang, xanh, sạch, đẹp. Ảnh: Mai Phương.

Đi cùng với hạ tầng, đời sống người dân nông thôn cải thiện rõ rệt. Năm 2024, thu nhập bình quân đầu người nông thôn đạt 54 triệu đồng/năm, tăng 1,3 lần so với 2020. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm xuống 1,93%, trong đó vùng dân tộc thiểu số và miền núi giảm trung bình 3–4%/năm.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhận định: “Giai đoạn 2021-2025, diện mạo nông thôn thay đổi toàn diện, chuyển từ phát triển số lượng sang chất lượng, từng bước hiện đại hơn. Đặc biệt, người dân không còn thụ động hưởng thụ mà đã coi xây dựng nông thôn mới là quyền lợi và trách nhiệm”.

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) trở thành điểm nhấn thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển. Đến tháng 2/2025, cả 63 tỉnh, thành phố đã triển khai kế hoạch phát triển sản phẩm OCOP, với 16.500 sản phẩm đạt từ 3 sao trở lên.

Bên cạnh kinh tế, đời sống văn hóa, tinh thần và an ninh nông thôn cũng có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn văn minh, hạnh phúc và giàu bản sắc.

Tại xã Ứng Hòa, Thành phố Hà Nội, xây dựng mô hình nông thôn bản sắc, xanh, thông minh được chọn là khâu đột phá trong nhiệm kỳ này, với các giải pháp cụ thể hướng tới phát triển toàn diện kinh tế nông nghiệp xanh hiện đại, gắn chuyển đổi số, vì mục tiêu thịnh vượng và bền vững.

Sau sáp nhập 8 đơn vị hành chính, xã Ứng Hòa có diện tích tự nhiên 67,8 km², dân số hơn 63.800 người. Đây là vùng đất hội tụ truyền thống cách mạng, văn hóa lâu đời, có nhiều di sản như chùa Chòng - nơi từng là an toàn khu xứ ủy Bắc kỳ năm 1942; là địa bàn có 7 xã (trước đây) được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang, cùng những làng nghề hàng trăm năm tuổi như làng may áo dài Trạch Xá, làng Đào Xá có nghề làm đàn, hay làng nghề giày da thôn Thần… Về vị trí, Ứng Hòa còn có lợi thế về giao thông, là cửa ngõ phía nam Thủ đô, nối trung tâm thành phố Hà Nội với các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ.

Những năm qua, kinh tế xã Ứng Hòa phát triển ổn định với tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 8,5%/năm, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng. Đến giữa năm 2025, nông nghiệp chiếm 39%, công nghiệp - xây dựng 33%, thương mại - dịch vụ 28%. Nông nghiệp chuyển mạnh sang sản xuất hàng hóa chất lượng cao, mở rộng vùng chuyên canh, hơn 80% diện tích gieo trồng bằng giống lúa chất lượng cao.

Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) được triển khai tích cực. Hiện xã có 42 sản phẩm, trong đó 12 sản phẩm 4 sao, 30 sản phẩm 3 sao, bao gồm đặc sản nông nghiệp, thực phẩm chế biến, sản phẩm làng nghề truyền thống.

Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ tăng trưởng nhanh, giá trị sản xuất công nghiệp - xây dựng tăng 7-10%/năm, thương mại - dịch vụ tăng 5-7%/năm. Lao động làm việc tại các khu công nghiệp ngày càng nhiều, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập. Hệ thống chợ, cửa hàng tiện ích được cải tạo, thúc đẩy lưu thông hàng hóa. Thu ngân sách hằng năm đều đạt và vượt 5-8% so với dự toán.

Bên cạnh đó, Ứng Hòa đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số. Công tác quy hoạch, quản lý đất đai, môi trường, trật tự xây dựng được tăng cường. Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đạt 89,19%; 96,1% đất công ích được quản lý. Hạ tầng được đầu tư đồng bộ với nhiều dự án giao thông, trường học, nhà văn hóa, trạm y tế, hệ thống điện - đường - trường - trạm hoàn thiện; 100% thôn có nhà văn hóa...

Theo định hướng, giai đoạn tới đặt ra nhiều mục tiêu tham vọng: Thu nhập bình quân người dân nông thôn tăng ít nhất 1,6 lần, đạt khoảng 168 triệu đồng/năm vào 2035. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm dưới 1% trên toàn quốc. 95% xã đạt chuẩn NTM, trong đó:

70% xã đạt NTM nâng cao, 25% xã đạt NTM hiện đại. Ít nhất 15 tỉnh, thành hoàn thành nhiệm vụ NTM, trong đó 8–10 tỉnh phấn đấu đạt chuẩn NTM hiện đại. Tuy nhiên, sự phát triển không đồng đều giữa các vùng vẫn là thách thức lớn. Miền núi phía Bắc mới có 54,2% xã đạt chuẩn; Tây Nguyên đạt 63,8%; bốn tỉnh trung du miền núi phía Bắc có dưới 30% xã đạt chuẩn; và ba tỉnh vẫn chưa có huyện nào hoàn thành mục tiêu NTM.

Vai trò của ngành tài chính: bảo đảm nguồn lực và siết chặt quản lý

Để thực hiện các mục tiêu mới, nguồn lực tài chính tiếp tục là yếu tố quyết định. Ngành tài chính đang tập trung vào ba nhiệm vụ trọng tâm:

Huy động đa dạng nguồn lực cho nông thôn mới: Ngoài ngân sách nhà nước, các kênh xã hội hóa, vốn doanh nghiệp, hợp tác công – tư (PPP), tín dụng ưu đãi và các chương trình hỗ trợ quốc tế sẽ được khai thác mạnh hơn. Việc mở rộng nguồn lực giúp giảm áp lực ngân sách và tạo điều kiện cho các địa phương đầu tư đồng bộ hơn vào hạ tầng, môi trường, chuyển đổi số và phát triển sản xuất.

Tăng cường minh bạch, số hóa và giám sát chi tiêu: Ứng dụng kho bạc điện tử, công khai đầu tư công và thanh tra tài chính thường xuyên được xem là bước tiến lớn nhằm hạn chế thất thoát, dàn trải và chậm giải ngân — những vấn đề phổ biến tại một số địa phương giai đoạn vừa qua. Việc người dân tham gia giám sát cũng giúp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Nhiều tiêu chí trong giai đoạn mới đòi hỏi vốn lớn và công nghệ cao, như nước sạch, rác thải, môi trường, kinh tế xanh, chuyển đổi số nông thôn. Ngành tài chính định hướng ưu tiên ngân sách cho các lĩnh vực này, nhất là tại vùng sâu, vùng xa và địa bàn khó khăn.

Giai đoạn 2026–2035 sẽ là thời kỳ chuyển đổi mạnh mẽ từ xây dựng hạ tầng cơ bản sang phát triển nông thôn hiện đại, xanh và thông minh. Kinh tế nông thôn sẽ tập trung nhiều hơn vào nông nghiệp công nghệ cao, thương mại điện tử, dịch vụ nông thôn và hạ tầng số.

Để đạt được mục tiêu này, ngành tài chính đóng vai trò “nhạc trưởng” trong phân bổ nguồn lực, đồng thời là cơ quan bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả của từng đồng vốn. Thành công của Chương trình NTM trong giai đoạn mới phụ thuộc lớn vào khả năng điều phối tài chính linh hoạt, khoa học và hướng đến các nhóm đối tượng yếu thế.

PV