Ngày Khí tượng thế giới 23/3: Chung tay vì một hệ thống cảnh báo sớm toàn diện
Tại Việt Nam, việc xây dựng các hệ thống cảnh báo, công tác cảnh báo sớm được đặc biệt chú trọng Ngành khí tượng thủy văn đã ban hành sớm, kịp thời, đầy đủ các bản tin dự báo, cảnh báo sớm.
Cống âu Thuyền Rạch Mọp nằm gần sông Hậu (cách cửa biển 41km) được vận hành nhằm ứng phó mặn xâm nhập. Ảnh: Tuấn Phi-TTXVN
“Chung tay vì một hệ thống cảnh báo sớm toàn diện” (Closing the Early Warning Gap Together) - Đó là chủ đề nhân ngày Khí tượng thế giới 23/3/2025 được Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) phát động.
Chủ đề này nhằm kêu gọi các nước trên thế giới tăng cường năng lực quốc gia và thúc đẩy hợp tác ở mọi cấp độ, đảm bảo cho hệ thống cảnh báo sớm hoạt động hiệu quả từ quy mô toàn cầu đến quy mô địa phương, góp phần rút ngắn khoảng cách trong dự báo, cảnh báo thiên tai giúp các nhà hoạch định chính sách tập trung vào việc giảm thiểu rủi ro, bảo vệ cộng đồng; giúp cộng đồng dễ tiếp cận, chủ động hành động sớm góp phần bảo vệ thành quả lao động sản xuất của nhân dân, xây dựng một thế giới an toàn, bền vững trước thiên tai.
Hệ thống cảnh báo sớm là rất cần thiết vì biến đổi khí hậu đang gây ra những mối nguy hiểm liên quan đến khí hậu thường xuyên hơn, cực đoan hơn và khó lường hơn. Cảnh báo sớm được đưa ra trong vòng 24 giờ sau khi xảy ra mối nguy hiểm, có thể giảm 30% thiệt hại của sự kiện đó.
Hệ thống cảnh báo sớm chỉ hiệu quả khi nó có thể đáp ứng nhu cầu và được hành động. Bằng cách xác định các mối nguy hiểm sắp xảy ra càng sớm càng tốt, cộng đồng có thể chuẩn bị trước và cố gắng giảm thiểu sự gián đoạn và thiệt hại.
Tại Việt Nam, việc xây dựng các hệ thống cảnh báo, công tác cảnh báo sớm được đặc biệt chú trọng và quan tâm. Ngành khí tượng thủy văn đã ban hành sớm, kịp thời, đầy đủ các bản tin dự báo, cảnh báo sớm về các hình thái thời tiết như bão, áp thấp nhiệt đới, không khí lạnh, nắng nóng, mưa lớn diện rộng, lũ, lũ quét, sạt lở đất…
Cùng với đó, ngành thực hiện tốt việc theo dõi, dự báo mực nước và dòng chảy các sông trên toàn quốc; xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long, triều cường, gió mạnh, sóng lớn và nước biển dâng trên các khu vực biển ngoài khơi và ven bờ để ban hành các bản tin dự báo, cảnh báo kịp thời.
Tính đến hết năm 2024, ngành đã ban hành gần 9.000 bản tin, trong đó có trên 2.700 bản tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn nguy hiểm. Đặc biệt, với bão số 3, đã có 46 bản tin chính thức và 63 bản tin nhanh bổ sung phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành, ứng phó, trên 5.700 bản tin dự báo khí tượng thủy văn trong điều kiện bình thường.
Đồng thời, ngành cung cấp đầy đủ, kịp thời các thông tin dự báo, cảnh báo cho Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống thiên tai (nay là Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự Quốc gia) và các cơ quan liên quan, từ đó góp phần giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản.
Các bản tin dự báo, cảnh báo cũng được thực hiện sớm, kịp thời đặc biệt là đối với các loại hình thời tiết nguy hiểm như bão, áp thấp nhiệt đới.
Cụ thể, ngành đã nâng thời hạn dự báo bão, áp thấp nhiệt đới lên 3 ngày (72 giờ), cảnh báo đến 5 ngày (120 giờ). Mức độ tin cậy của các bản tin dự báo bão, áp thấp nhiệt đới ngày càng tăng lên. Sai số dự báo bão hạn 3 ngày chỉ bằng hoặc nhỏ hơn so với sai số dự báo bão, áp thấp nhiệt đới hạn 1 - 2 ngày so với trước đây…
Đầu tháng 10/2023, ngành đã ra mắt Hệ thống hỗ trợ cảnh báo sớm dông, sét, mưa, lũ. Đây là một trong những hệ thống tích hợp nhiều loại số liệu từ hệ thống quan trắc và hoàn toàn tự động được xây dựng nhằm cung cấp sớm thông tin hỗ trợ công tác dự báo cảnh báo dông, lốc sét, mưa lớn nhằm phục vụ việc cảnh báo các hiện tượng khí tượng thủy văn nguy hiểm có tác động tới cộng đồng. Sau gần 2 năm đưa vào hoạt động, hệ thống này đã phát huy được hiệu quả ban đầu.
Cùng với đó, ngành chủ động cung cấp sớm, đầy đủ, kịp thời các thông tin dự báo, cảnh báo cho Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống thiên tai (nay là Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự Quốc gia) và các cơ quan liên quan, từ đó góp phần giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản.
Để thực hiện tốt hơn việc dự báo, cảnh báo sớm, tự động hóa, hiện đại hóa hệ thống cảnh báo, thời gian tới, ngành khí tượng thủy văn tiếp tục chỉ đạo các đơn vị làm công tác dự báo khí tượng thủy văn thực hiện tốt công tác chuyên môn, cung cấp kịp thời các bản tin dự báo khí tượng thủy văn cảnh báo về các hiện tượng thời tiết nguy hiểm cho các bộ, ban, ngành và địa phương, các phương tiện thông tin đại chúng phục vụ việc chỉ đạo phòng, chống và giảm nhẹ rủi ro thiên tai.
Ngành khí tượng thủy văn cũng triển khai kế hoạch đổi mới dự báo thủy văn, tiếp tục vận hành và hoàn thiện Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực để nâng cao chất lượng cảnh báo lũ quét, sạt lở đất; triển khai các nhiệm vụ thuộc Đề án Cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ quét khu vực miền núi, trung du Việt Nam tại Quyết định số 1262/QĐ-TTg ngày 27/10/2023 của Thủ tướng Chính phủ…
