Ngày Tết tản mạn chuyện cà phê

Có khá nhiều chuyện ly kỳ quanh vụ khám phá ra cây cà phê. Từ giai thoại về cậu bé xứ Ethiopia (châu Phi) bỗng thấy đàn dê của mình trở nên nghịch ngợm khác thường sau khi ăn những quả mọng màu tím nâu trên cây lạ, đến lời đồn đại một người đàn ông bị xử tội bắt chết khát trên sa mạc ở Mocha (Yemen). Ảo giác đã dẫn ông đến chỗ cây cà phê. Nhờ ăn quả hái trên cây, ông ta có sức tìm đường về nhà.

Ảnh minh họa

Quán “internet chạy bằng cà phê”

Cà phê đã làm châu Âu bừng tỉnh sau những cơn say dài nhiều thế kỷ. Giới tinh hoa ở nơi này bập vào cà phê với đầy đủ sự đam mê. Họ cảm nhận rằng: Cà phê là thứ đồ uống đối lập rượu mạnh, nâng cao nhận thức thay vì làm thui chột tri giác và lu mờ thực tại.

Các thương gia cũng đang cần nơi để gặp mặt, bàn chuyện làm ăn, bởi quán cà phê là những địa điểm sang trọng, nội thất trang nhã với các giá sách, tranh ảnh, gương soi, tương phản với sự ầm ĩ ở những quán rượu. Và không có cảnh say xỉn!

Khi một nhà buôn muốn biết tin tức kinh doanh mới nhất, theo dõi giá cả thị trường, tất cả những gì anh ta cần làm là bước chân vào một quán cà phê. Đồn đại, tin tức, các chuyện nhặt nhạnh được khách hàng mang đến quán cà phê. Thông tin lan truyền rất nhanh qua hệ thống “internet chạy bằng cà phê” này. Chính tại những quán cà phê như thế đã khai sinh 2 tổ chức tài chính có tầm quan trọng đặc biệt với ngành thương mại toàn cầu.

Hồi cuối thế kỷ 17, Edward Lloyd ở London mở quán cà phê cho các thuyền trưởng, nhà buôn đến để thu nhận thông tin hàng hải mới nhất và tham gia những cuộc bán đấu giá tàu và hàng hóa. Quán Lloyd trở thành nơi gặp gỡ của giới chủ tàu và nhân viên bảo hiểm các con tàu đó. Năm 1771, một nhóm 79 người bán bảo hiểm đã thành lập tại đây - Hiệp hội Lloyds of London - thị trường bảo hiểm lớn nhất thế giới ngày nay.

Các quán cà phê còn được vận hành như sàn chứng khoán. Ban đầu chứng khoán được bán cùng những loại hàng hóa khác ở tòa nhà Royal Exchange. Khi số công ty niêm yết tăng vọt, chính phủ Anh ban hành nhiều quy định nghiêm ngặt trong việc giao dịch cổ phiếu trên sàn. Các nhà môi giới chứng khoán phản đối, kéo nhau đến quán cà phê của Jonathan gần đó hành nghề. Nơi này chính là tiền thân của Sàn chứng khoán London nổi tiếng.

Cà phê được “rửa tội”

Không chỉ giới “cổ cồn trắng” đến những người thợ áo xanh cũng bị cà phê mê hoặc. Một bà chủ đã than phiền: Nếu cô hầu gái không uống cà phê vào mỗi buổi sáng thì sợi chỉ sẽ chẳng chui qua được trôn kim. Thức uống Ả rập đã chinh phục cả châu Âu, trở thành một phần cốt tủy trong nền văn hóa phương Tây.

Có những tín đồ cà phê cực đoan quay lưng lại với rượu, bia - thứ họ đã uống từ hơn 1.000 năm trước. Bia bị buộc tội là loại “ đồ uống mơ hồ vây hãm não bộ”. Còn rượu vang là “thứ thuốc độc ngọt ngào của chùm nho phản trắc.”

Trước sự “phản bội” như vậy, giới buôn rượu vang đã lót tay các bác sĩ để họ ra sức lăng mạ cà phê như kẻ hủy hoại sức khỏe ghê gớm.

Không chỉ những chủ quán rượu mà phụ nữ cũng chống đối cà phê. “Cớ sao các đức ông chồng chúng ta rảnh hơi bỏ việc, uống cái thứ nước bùn đen đặc quánh, đắng chát xấu xa và hôi hám như thế chứ!”. Lý do ngầm của họ là: Tại cà phê mà đám ông chồng đã lãnh đạm với các bà như sa mạc!

Mãi khi Giáo hoàng Clement VIII được nếm thử tách cà phê do một lái buôn thành Venice dâng lên và bị cuốn hút bởi mùi vị và hương thơm của nó, ông đã trịnh trọng tuyên bố: “Tại sao quỷ Satan lại có thứ đồ uống tuyệt vời như vậy. Ta sẽ rửa tội cà phê, biến nó thành thứ đồ uống thuần khiết Kitô!”

Từ đó, cà phê có mặt trên khắp thế gian. Ngày nay, cà phê là loại hàng hóa xuất khẩu hợp pháp xếp hạng hai trên toàn cầu, chỉ sau dầu lửa, là sinh kế của 20 triệu người. Ngành cà phê đã thống trị và định hình nền kinh tế, cấu trúc xã hội của nhiều quốc gia.

Chương trình "Cà phê doanh nhân" do Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Cần Thơ tổ chức

Starbucks - dốc hết trái tim

Hoa Kỳ không có các quán cà phê nổi tiếng như ở Paris, London… nhưng cũng kịp chinh phục thế giới bằng Starbucks.

Năm 1995, Starbucks (logo là vị nữ thần bị vây quanh bởi những gợn sóng biển) - một hãng rang xay cà phê ở Seattle chuyển mình thành một biểu tượng quốc gia trong thời gian cực kỳ ngắn. Chỉ cần truyền miệng, không cần trả tiền quảng cáo, thương hiệu Starbucks được gắn với đẳng cấp và cà phê hảo hạng. Thành công của nó nằm trong cuốn sách “Pour Your Heart Into It” (dốc hết trái tim) do chính Chủ tịch kiêm CEO của hãng Howard Schultz viết: Họ cố gắng xây dựng một thế giới mới tốt đẹp hơn sự buồn tẻ của cuộc sống thường nhật bằng cả trái tim. Hiện Starbucks đã có mặt khắp thế giới, kể cả ở trên bầu trời (trong những khoang máy bay của các hãng hàng không nổi tiếng).

Từ cà phê phin đến cà phê hòa tan

Năm 1857, người Pháp đem cây cà phê trồng ở Tây Nguyên và cũng mang vào Việt Nam lối uống cà phê bằng “phin”(Piltre). Cho đến tận năm 1975, dân miền Nam vẫn uống cà phê phin trong các quán mang phong cách phương Tây.

Những năm chiến tranh và thời bao cấp, người miền Bắc chỉ dùng loại cà phê “mậu dịch”, bởi cà phê là mặt hàng nhà nước quản lý. Họ phát minh ra thứ cà phê “vại”- tức là cà phê pha đường và rất nhiều nước đá lạnh, được đổ đầy các cốc vại dùng để uống bia! Ở Hà Nội hay Hải Phòng có những quán cà phê “chui” của các gia đình vốn làm nghề này lâu đời. Cà phê “Lâm” đã trở thành nổi tiếng vì gắn bó với nhiều văn nghệ sĩ, như danh họa Bùi Xuân Phái…

Sau đó, các quán cà phê chuyển dịch dần ra vỉa hè, cái gọi là cà phê cóc, bán thứ cà phê pha trộn hóa chất và các phụ gia như bắp, đậu nành rang cháy khét… Thành thật mà nói, bây giờ tìm được quán cà phê ngon: Đen đậm, đắng gắt, sánh bệt, bọt nhiều và thơm dai dẳng không phải chuyện dễ!

Ngày xưa, người ta tìm đến quán cà phê để giao tiếp với nhau. Bây giờ, doanh nhân đến quán cà phê nói chuyện với… toàn thế giới nhờ internet. Dẫu sao thì bản chất quán cà phê vẫn không thay đổi: Là nơi để con người gặp gỡ nhau, trao đổi thông tin.

Hà Linh Quân