Nghệ An: Bứt phá hạ tầng cảng biển Cửa Lò trước nhu cầu xuất khẩu hàng hóa

Tại Nghệ An, nhu cầu xuất khẩu trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp lớn rất cao, nhưng do công suất cảng Cửa Lò còn hạn chế, nhiều doanh nghiệp phải vận chuyển hàng đến các cảng biển ở tỉnh khác. Nguyên nhân là cảng Cửa Lò chưa đáp ứng yêu cầu về độ sâu luồng lạch và chưa thu hút được nhiều hãng tàu container quốc tế, khiến chi phí vận tải của doanh nghiệp vẫn còn lớn.

Cảng Cửa Lò hiện có khả năng đón tàu 2,5 vạn tấn vào ra, nhưng chủ yếu tàu nội địa và chở hàng rời mà chưa đón nhiều chuyến container quốc tế.

Bà Hà Trang, Trưởng Phòng Kinh doanh Công ty khoáng sản Á Châu chia sẻ: "Công ty chúng tôi nằm ngay Khu công nghiệp Nam Cấm, chỉ cách Cảng Cửa Lò 5km. Với ngành nghề chuyên chế biến bột đá xuất khẩu sang thị trường các nước Mỹ, Nhật Bản, Bangladesh, Philippines, Indonesia… Trung bình mỗi tháng, doanh nghiệp phải vận chuyển bằng đường bộ từ 150 - 200 container ra cảng biển quốc tế Hải Phòng để xuất khẩu.

Các hãng tàu quốc tế cập cảng Cửa Lò rất ít và chưa có các tiện ích. Chúng tôi cần mỗi tuần ít nhất phải có hai đến ba chuyến xuất khẩu và đi những cảng khác nhau ở trên thế giới. Còn hiện tại bây giờ xuất khẩu qua cảng Cửa Lò chỉ giới hạn rất ít nên chúng tôi không tối ưu hóa được vấn đề logistics cũng như đáp ứng thời gian giao hàng cho khách hàng".

Các doanh nghiệp Nghệ An tập kết những kiện hàng rời bằng xe tải tại cảng Cửa Lò chờ bốc xếp lên tàu để xuất khẩu đi các nước.

Ông Phạm Văn Tú, Phó giám đốc Công ty CP Khoáng sản miền trung Nghệ An cũng cho biết, hầu hết doanh nghiệp xuất khẩu lớn đều phải vận chuyển các container hàng hóa từ Nghệ An đến cảng Hải Phòng, TP.HCM bằng đường bộ. Bởi năng suất xuất khẩu trực tiếp bằng container qua đường biển Cửa Lò chưa đáp ứng kịp nên các đơn vị đang phải chịu áp lực về giá cước vận tải đường bộ tăng giá thành sản phẩm và làm gián đoạn thời gian giao hàng cho đối tác.

"Chúng tôi mong muốn sớm có thể khai thác được xuất khẩu hàng từ cảng Cửa Lò để giảm chi phí trong hoạt động vận chuyển cũng như tăng tính cạnh tranh, đáp ứng tốt đơn hàng của khách hàng", ông Tú chia sẻ.

Mới đây, một số hãng tàu quốc tế đã khai trương tuyến Cửa Lò – Dongguan (Trung Quốc) và duy trì vận chuyển mỗi tuần một chuyến.

Ông Nguyễn Danh Hải, Phó tổng giám đốc Công ty CP Cảng Nghệ Tĩnh cho biết: "Để phần nào giải quyết nhu cầu của các doanh nghiệp xuất khẩu hàng, mới đây, một số hãng tàu quốc tế HF Fortune và YCKY đã khai trương tuyến Cửa Lò - Dongguan (Trung Quốc) và duy trì vận chuyển mỗi tuần 1 chuyến. Đây được xem là tín hiệu tích cực trong vận chuyển hàng hải liên vận quốc tế của Cảng Cửa Lò. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn chưa đảm bảo đáp ứng nhu cầu xuất khẩu hàng hóa cho các doanh nghiệp.

Trước đó, thực hiện kế hoạch giải pháp, tăng nguồn lực cho các cảng biển, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 886/QĐ-TTg ngày 24/7/2023 phê duyệt Kế hoạch, chính sách, giải pháp và nguồn lực thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050.

Tại kế hoạch này, Chính phủ đã phê duyệt bố trí nguồn đầu tư dự án Cải tạo, nâng cấp luồng Cửa Lò cho tàu 3 vạn tấn đầy tải, 5 vạn tấn giảm tải và nâng cấp xây dựng đê chắn sóng phía Bắc cảng Cửa Lò giai đoạn 2026-2030 với tổng nguồn vốn 1.018 tỷ đồng, sau khi được bố trí nguồn vốn công ty sẽ triển khai theo kế hoạch được duyệt ngay. Ngoài sự hỗ trợ của Trung ương, tỉnh Nghệ An, chúng tôi cũng đang nỗ lực xây dựng các đề án để đưa đón các tàu hàng 5 vạn tấn".

Ngày 9/7/2025, Bộ Xây dựng đã ban hành Quyết định số 1051/QĐ-BXD phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Nghệ An thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây là bước đi chiến lược nhằm cụ thể hóa định hướng phát triển hệ thống cảng biển quốc gia, thúc đẩy mạnh mẽ kinh tế biển khu vực Bắc Trung Bộ.

Theo quy hoạch, đến năm 2030, Nghệ An sẽ phát triển hệ thống 9 bến cảng với 28-31 cầu cảng, tổng chiều dài từ 5.151 - 5.926 m, có khả năng tiếp nhận tàu lớn đến 15 vạn tấn. Tổng sản lượng hàng hóa thông qua dự kiến đạt từ 22,25 - 26,75 triệu tấn, với lưu lượng hành khách khoảng 17.600 - 21.700 lượt.

Các khu bến được quy hoạch gồm: Nam Cửa Lò, Bắc Cửa Lò, Đông Hồi, Bến Thủy - Cửa Hội, cùng các khu bến phao, neo chờ, tránh trú bão. Trong đó, Bắc Cửa Lò có khả năng tiếp nhận tàu đến 10 vạn tấn, thông qua đến 15,5 triệu tấn hàng hóa; Nam Cửa Lò tiếp nhận tàu 3 vạn tấn, thông qua 5,5 triệu tấn hàng hóa; Đông Hồi sẽ có bến chuyên dụng đón tàu LNG trọng tải tới 15 vạn tấn; Bến Thủy – Cửa Hội được quy hoạch chuyển đổi, di dời và xây dựng mới tại xã Hưng Hòa cũ (nay là phường Trường Vinh).

Tầm nhìn đến năm 2050, sản lượng hàng hóa qua cảng tiếp tục tăng trưởng ổn định từ 3,6 - 4,5%/năm. Ngoài hoạt động xuất nhập khẩu, quy hoạch cũng dành không gian phát triển bến du thuyền, sửa chữa tàu, cơ sở nghiên cứu, huấn luyện, dịch vụ logistics và quản lý hàng hải.

Quang Hợp