Nghe hiện vật 'kể chuyện' Bác Hồ

Khách tham quan tìm hiểu các tài liệu, hiện vật trong không gian trưng bày.

Hòa trong không khí xúc động kỷ niệm 50 năm , thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025) và 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/2025), phòng “Hiện vật kể chuyện” trưng bày chuyên đề “Bác Hồ với miền nam - Miền nam với Bác Hồ” chính thức ra mắt từ ngày 16/5 trong khuôn viên Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch - nơi Người có 15 năm sống và làm việc.

Trong bài thơ “Bác ơi”, nhà thơ Tố Hữu đã khái quát một cách sâu sắc, xúc động về tình cảm của Bác Hồ với miền nam và của miền nam với Bác: “Bác nhớ miền nam, nỗi nhớ nhà/Miền nam mong Bác, nỗi mong cha”. Hai câu thơ đầy da diết này được lựa chọn để đặt tên cho hai phần nội dung tương ứng trong không gian trưng bày, như một cách để khơi lên những xúc cảm sâu lắng trong lòng mỗi người ngay từ những bước chân đầu tiên.

Với 45 tài liệu, hiện vật quý, trong đó có hơn 20 tài liệu bản thảo, ảnh, cảm tưởng và khoảng 20 tài liệu, hiện vật gốc thể khối, không gian trưng bày đưa người xem hòa vào dòng chảy ký ức tái hiện sinh động tình cảm gắn bó sâu nặng giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh và miền nam ruột thịt. Sau lịch sử năm 1954, hòa bình lập lại ở miền bắc nhưng Người chưa khi nào yên lòng, khát vọng giải phóng miền nam, thống nhất đất nước đã trở thành mục tiêu hàng đầu không gì lay chuyển được…

Không chỉ giới thiệu những tài liệu, hiện vật giá trị, trưng bày còn mang đến những câu chuyện thấm đẫm ân tình giữa Bác Hồ và miền nam - mảnh đất luôn đau đáu trong tim Bác. Tìm hiểu phần một của không gian trưng bày, có thể cảm nhận rõ một trái tim tha thiết chưa bao giờ nguôi nhớ miền nam. Từ bản thảo bức thư Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi các chiến sĩ cùng đồng bào Nam Bộ và phía Nam Trung Bộ năm 1945, đến đoạn băng ghi âm Người phát biểu tại Hội nghị Chính trị đặc biệt năm 1964; từ chiếc chăn len Bác tặng cụ Nguyễn Văn Mạnh - lão thành cách mạng quê ở Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh, đến bài thơ chúc Tết cuối cùng Người để lại… Mỗi tư liệu, hiện vật đều là những “nhân chứng” thầm lặng cho tình yêu, nỗi nhớ mảnh đất phương nam luôn canh cánh trong lòng Bác.

Thật khó kìm nén xúc động khi bắt gặp bản thảo Bức thư Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi ngày 10/3/1968, 18 tháng trước khi Người ra đi, với dòng chữ “Tuyệt đối bí mật” được ghi bằng mực đỏ. Trong thư, Bác nhắc lại lời khuyên của đồng chí Lê Duẩn dịp Noel năm 1967 về việc đi thăm miền nam sau ngày thắng lợi hoàn toàn. Người tán thành, nhưng muốn thay đổi thời điểm từ sau thành trước, tức đi thăm khi cán bộ, chiến sĩ đang chuẩn bị cho đợt tiến công mới… Tiếc rằng, sức khỏe của Người ngày một yếu, trong khi tình hình chiến sự miền nam ngày càng ác liệt, cho nên ý định vào thăm đồng bào, chiến sĩ miền nam đã không thành hiện thực…

Song, thật kỳ lạ biết bao khi nhiều đồng bào miền nam dù chưa một lần gặp Bác, thậm chí chưa từng thấy qua chân dung Người vẫn dành trọn cuộc đời theo chân Bác, với bao nhớ mong, ngóng trông được ấp ủ. Tham quan phần hai của không gian trưng bày, ngắm nhìn những món quà giản dị nhưng chan chứa ân tình gửi đến Bác, như nắm đất nhỏ của bà mẹ miền nam gửi bộ đội tập kết tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh; chiếc túi hình chữ nhật của má Tấm ở Mỹ Chánh, Bình Định hay hộp đựng thuốc lá được đồng chí Nguyễn Đức Chánh, phát thanh viên Đài Phát thanh Nam Bộ làm từ vỏ micro hỏng,… càng thấy thấm thía tình cảm trân trọng, kính yêu và biết ơn sâu sắc mà đồng bào, chiến sĩ miền nam dành cho Bác.

Phó Giám đốc Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch Nguyễn Văn Dương cho biết, một trong những điểm đáng chú ý của không gian trưng bày là sự xuất hiện của những hiện vật lần đầu tiên được giới thiệu. Tiêu biểu như chai dầu tràm của Đảng bộ và nhân dân xã Vĩnh Thủy, huyện Vĩnh Linh, tỉnh kính tặng Bác, hay Huy hiệu Bác Hồ tặng Đại đội nữ pháo binh Ngư Thủy, tỉnh Quảng Bình năm 1968. Đặc biệt, phải nhắc đến tấm ảnh chụp bộ đội ta đứng hai bên mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp.

Theo lời kể của đồng chí Vũ Kỳ - thư ký của Bác, đây là tấm ảnh đi kèm bức thư gửi Chủ tịch Hồ Chí Minh nằm trong gói công văn từ miền nam gửi ra Văn phòng Phủ Chủ tịch năm 1954. Tấm ảnh nhỏ, nước ảnh mờ nhưng vẫn nhìn thấy rõ hàng chữ khắc trên mộ chỉ. Năm 1958, khi chuyển sang ở và làm việc tại Nhà sàn, tấm ảnh được Bác xếp trong chiếc hộp khảm đựng thiếp in hoa, để trang trọng trên ngăn sách cao nhất trong phòng làm việc… Có thể thấy, đối với Bác, miền nam không chỉ là nơi có đồng bào ruột thịt vẫn đang bị chia cắt, mà còn là nơi Cha của Người, cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc yên nghỉ, chờ Người vào thăm.

Để có được không gian trưng bày chuyên đề “Bác Hồ với miền nam - Miền nam với Bác Hồ”, các cán bộ Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch đã dành hơn hai tháng tuyển chọn kỹ lưỡng các tài liệu, hiện vật từ Khu Di tích, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, gia đình Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Bảo tàng Nguyễn Chí Thanh và nhiều nguồn khác. Không chỉ là những kỷ vật của quá khứ, từng tài liệu, hiện vật còn chứa đựng những câu chuyện ý nghĩa, giàu sức lay động về tình cảm của Bác Hồ và miền nam.

Giá trị của những hiện vật được phát huy, lan tỏa giúp người xem có thêm những hiểu biết, cảm nhận sâu sắc hơn về Bác - một con người giàu lòng nhân ái, luôn dành trọn trái tim mình cho đất nước, đồng bào; và khơi dậy niềm tự hào, tinh thần đoàn kết dân tộc, quyết tâm xây dựng, bảo vệ đất nước ngày càng văn minh, giàu mạnh như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.

TRANG ANH