Nghề hướng dẫn viên du lịch trong thời đại 4.0: Thách thức và cơ hội song hành

Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 với trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và công nghệ số đang tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời sống, trong đó có du lịch. Từ cách tìm kiếm thông tin, đặt dịch vụ tới trải nghiệm điểm đến, hành vi của du khách ngày càng gắn chặt với các nền tảng số. Điều này đang làm thay đổi sâu sắc mô hình hoạt động của ngành du lịch nói chung và nghề hướng dẫn viên nói riêng.

Trong bối cảnh mới, hướng dẫn viên không còn giữ vai trò “độc quyền thông tin” về điểm đến, khi chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, du khách có thể dễ dàng tra cứu mọi dữ liệu cần thiết. Tuy nhiên, công nghệ không làm lu mờ vai trò của hướng dẫn viên, mà đặt ra yêu cầu cao hơn về chất lượng phục vụ và giá trị trải nghiệm. Hướng dẫn viên ngày nay không chỉ “nói cho hay”, mà còn phải biết tổ chức hành trình linh hoạt, xử lý tình huống và tạo cảm xúc cho du khách.

Hướng dẫn viên được xem là “cầu nối” văn hóa giữa du khách với điểm đến

Thực tế cho thấy, dù công nghệ phát triển đến đâu, yếu tố con người vẫn là giá trị cốt lõi. Một ứng dụng có thể thuyết minh chính xác, nhưng không thể thay thế sự tương tác trực tiếp, cảm xúc chân thành và khả năng truyền cảm hứng của con người. Chính sự am hiểu văn hóa, tinh tế trong ứng xử và khả năng dẫn dắt trải nghiệm đã làm nên sức sống của nghề hướng dẫn viên.

Chị Triệu Thị Hương - HDV Trung tâm bảo Di sản Thành nhà Hồ, tỉnh Thanh Hóa và chị Trần Thị Mỹ Hằng - HDV tại Trung tâm du lịch Phong Nha Kẻ Bàng, tỉnh Quảng Trị khẳng định vai trò không thể thay thế của người HDV.

Tại Thanh Hóa, cùng với sự phát triển của các điểm đến như Sầm Sơn, Pù Luông, Thành Nhà Hồ, Lam Kinh..., nhu cầu du lịch trải nghiệm, khám phá văn hóa bản địa ngày càng gia tăng. Du khách không chỉ tham quan, mà còn mong muốn được tham gia vào đời sống địa phương, tìm hiểu lịch sử, phong tục và con người xứ Thanh. Đây là không gian để hướng dẫn viên phát huy vai trò sáng tạo, kể những câu chuyện bản địa bằng chính trải nghiệm và cảm xúc của mình.

Song song với đó, công nghệ cũng mở ra hướng tiếp cận mới cho người làm nghề. Nhiều hướng dẫn viên trẻ đã chủ động ứng dụng mạng xã hội, sản xuất nội dung số, quảng bá hình ảnh điểm đến và xây dựng thương hiệu cá nhân. Họ vừa là người dẫn tour, vừa là người kể chuyện, góp phần lan tỏa hình ảnh du lịch Thanh Hóa theo cách gần gũi, sinh động.

Tuy nhiên, xu hướng du lịch tự túc, tour ảo và việc sử dụng các ứng dụng thuyết minh tự động cũng tạo ra sức ép cạnh tranh không nhỏ. Khoảng cách về kỹ năng số giữa các thế hệ hướng dẫn viên đặt ra yêu cầu cấp thiết về đào tạo, bồi dưỡng và tự học.

Anh Lương Văn Khoa - Chi hội HDV du lịch, Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh khẳng định:Công nghệ không thay thế con người, mà buộc con người phải thay đổi để thích ứng

Trong thời đại 4.0, nghề hướng dẫn viên đang được tái định nghĩa theo hướng chuyên nghiệp hơn, đa năng hơn. Khi biết kết hợp hài hòa giữa kiến thức, công nghệ và cảm xúc, đội ngũ hướng dẫn viên sẽ tiếp tục khẳng định vai trò là cầu nối bền chặt giữa du khách và điểm đến, góp phần nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của du lịch Thanh Hóa trong giai đoạn mới.

Phương Anh