Nghệ nhân ưu tú Mai Thị Hồng Chắn - 'gạch nối' đưa khắp Tày ngân xa

Nghệ nhân ưu tú Mai Thị Hồng Chắn (thứ 2, phải sang) say sưa với điệu hát khắp Coọi của quê hương.

Sinh ra và lớn lên ở vùng đất giàu truyền thống cách mạng, có nền văn hóa đa dạng, phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, ngay từ nhỏ, Mai Thị Hồng Chắn đã yêu và say mê làn điệu Khắp Coọi của quê hương. Đến năm 16 tuổi, chị đã thuộc tất cả các bài khắp mà các cụ trong làng hay hát.

"Để hát được một bài khắp Coọi hay thì trước hết mình phải có năng khiếu, có đam mê và hiểu rõ về câu khắp thì khi hát mình mới thả hồn và ngân nga vào câu hát nó mới ngấm, mới thấm được. Niềm say mê khắp của tôi bắt đầu từ những lời ru của bà nội, của mẹ khi còn nằm trong nôi. Theo thời gian, tôi càng thấy yêu câu khắp quê hương” - Nghệ nhân ưu tú Mai Thị Hồng Chắn chia sẻ.

Tuy nhiên, điều mà Nghệ nhân ưu tú Mai Thị Hồng Chắn trăn trở là hiện nay ở Lục Yên ít người có thể hát khắp, nhất là thế hệ trẻ. "Năm 2022, khi vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu "Nghệ nhân ưu tú”, tôi càng cảm thấy mình cần phải cố gắng, nỗ lực nhiều hơn nữa trong gìn giữ phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần nâng cao chỉ số hạnh phúc của người dân”, chị Chắn bày tỏ.

Được sự quan tâm hỗ trợ của các cấp, các ngành của huyện và địa phương, Nghệ nhân ưu tú Mai Thị Hồng Chắn đã mở các lớp truyền dạy miễn phí các làn điệu dân ca của dân tộc Tày tại gia đình. Đến nay, chị đã mở được trên 16 lớp truyền dạy hát khắp Coọi cho trên 300 học viên từ lứa tuổi học sinh đến các bậc trung niên.

Không chỉ tập trung vào làn điệu khắp Coọi, chị còn cùng với những người có uy tín tại địa phương tích cực vận động đồng bào phát huy giá trị văn hóa của dân tộc, loại bỏ các phong tục, tập quán không còn phù hợp, phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, góp phần làm phong phú, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân.

Chị Chắn là gạch nối thời gian để trao truyền, đưa khắp Coọi của người Tày Lục Yên mãi ngân xa, để hôm nay khắp Coọi đã có mặt ở hầu hết các sự kiện quan trọng và lễ hội truyền thống của vùng đất Ngọc.

"Bằng đóng góp nhỏ bé của cá nhân và sự chung tay, góp sức của chính quyền và nhân dân các dân tộc trong huyện, đến nay nghệ thuật trình diễn khắp Coọi đã được tỉnh Yên Bái lập hồ sơ khoa học đề nghị công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Đây là động lực to lớn để việc gìn giữ, phát huy giá trị bản sắc văn hóa trên địa bàn huyện Lục Yên ngày càng được thực hiện tốt hơn, góp phần nâng cao hơn nữa chỉ số hạnh phúc của người dân đất Ngọc”, Nghệ nhân ưu tú Mai Thị Hồng Chắn phấn khởi khoe.

Lãnh đạo huyện Lục Yên thăm, động viên các em học sinh tham gia lớp truyền dạy về hát Khắp Coọi do nghệ nhân Mai Thị Hồng Chắn (áo vàng) tổ chức tại xã Minh Xuân

Để thực hiện tốt hơn nữa việc bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Tày, Hồng Chắn cũng những nghệ nhân tâm huyết với văn hóa dân tộc mong muốn trong thời gian cấp ủy, chính quyền địa phương đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về công tác bảo tồn văn hóa, về công tác quản lý văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là đối với thế hệ trẻ; phát huy vai trò của các già làng, trưởng bản, người uy tín trong cộng đồng, nghệ nhân dân gian tại các xã trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; duy trì và phát triển các lễ hội truyền thống, thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao mang đậm bản sắc để tạo sân chơi lành mạnh cho người dân, góp phần nâng cao chỉ số hạnh phúc cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Điều chị Chắn tâm đắc nhất là việc kết hợp giữa bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa gắn với hoạt động du lịch đã được địa phương thực hiện, đặc biệt là du lịch cộng đồng, trong đó người dân đóng vai trò chủ thể để vừa tạo ra sinh kế, góp phần xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống cho nhân dân, vừa tạo ý thức cho chính cộng đồng trong việc lựa chọn, phát huy các giá trị văn hóa đặc trưng, tiêu biểu trong đời sống cộng đồng.

Bà Nông Thu Hà - Phó Chủ tịch UBND huyện Lục Yên cho biết: Để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân gian truyền thống, trong đó có khắp Coọi, huyện Lục Yên đã chỉ đạo các địa phương thành lập các câu lạc bộ văn hóa dân gian truyền thống, chỉ đạo đưa văn hóa dân gian vào truyền dạy cho học sinh trong các nhà trường để có thêm nhiều bạn nhỏ đam mê hát khắp.

Tình yêu văn hóa dân tộc đang được thắp sáng trong tim thế hệ trẻ qua nhiệt huyết của những nghệ nhân dân gian như chị Chắn. Những điệu khắp Coọi mượt mà, sâu lắng vì thế sẽ trường tồn với cuộc sống của người dân đất Ngọc Lục Yên, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần, nâng cao chỉ số hạnh phúc cho người dân”.

Mạnh Cường