Nghề thêu giày hoa của người Xạ Phang ở Thèn Pả

Ðúng hẹn, những ngày cuối tháng 5, khi tạm ngớt những cơn mưa rừng, tranh thủ đường sá khô ráo, một số người bạn từ thủ đô Hà Nội đã có mặt tại Ðiện Biên để đến bản Thèn Pả trải nghiệm cuộc sống, phong tục và tìm hiểu nghề thêu giày truyền thống của bà con nơi đây. Do xuất phát từ sáng sớm nên chỉ khoảng gần 10 giờ, chúng tôi đã có mặt tại bản Thèn Pả. Từ trên cao nhìn xuống Thèn Pả nằm gọn trong lòng thung lũng, dựa lưng vào núi, đúng như tên gọi “thung lũng mắt trời”.

Thời điểm này, sau khi đã hoàn thành việc lên nương gieo ngô, trồng đỗ, những người phụ nữ Xạ Phang lại cần mẫn với từng đường kim mũi chỉ để tạo ra những đôi giày với họa tiết độc đáo.

Sau những trải nghiệm thực tế, bạn Phạm Văn Ngọc, sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền chia sẻ: “Em cũng tìm hiểu nghề thêu giày hoa của người dân ở một số địa phương song vẫn bất ngờ bởi sự tinh xảo cũng như nét độc đáo của những chiếc giày thêu thủ công ở Thèn Pả. Thực sự là rất tỉ mỉ, kỳ công và rất đẹp. Em khâm phục sự khéo léo của những người phụ nữ Xạ Phang ở Thèn Pả; từng đường đường kim mũi chỉ đều rất cẩn trọng, chính xác để tạo hoa văn cho những đôi giày thêu.”

Dẫn chúng tôi tham quan quanh bản, anh Sần Seo Ngấn, Trưởng bản Thèn Pả tâm sự: Ðôi giày truyền thống của dân tộc Xạ Phang không đơn thuần là vật dụng bảo vệ chân mà với những nét độc đáo, đặc trưng và tâm huyết của người thêu, mỗi đôi giày thêu thủ công đã trở thành một tác phẩm nghệ thuật. Giày hoa thêu thủ công được trang trí với hình ảnh chủ đạo là bông hoa mẫu đơn nhiều cánh và sử dụng các loại chỉ màu tự nhiên. Tùy thuộc vào sở thích và thẩm mỹ của từng người mà chọn màu cho đôi giày của mình nhưng chủ yếu vẫn là các màu: Ðỏ, hồng, xanh, vàng.

Là người có nhiều kinh nghiệm thêu giày, chị Sần Sủ Hóa, bản Thèn Pả cho biết: Giày thêu lúc mới đi sẽ có cảm giác khá cứng do đế giày được lèn rất chặt song sau đó người dùng sẽ cảm thấy rất thoải mái, mềm và dễ đi do giày được tạo thành từ những chất liệu tự nhiên. Ðể làm được một đôi giày hoa truyền thống có chất lượng tốt, việc làm đế và khâu đế giày luôn là công đoạn chiếm nhiều thời gian nhất vì nó quyết định sự bền chắc của sản phẩm; còn phần thân giày được làm từ loại vải bền, chắc và được phủ một lớp keo. Trong bản, ai cũng có 2 - 3 đôi giày thêu truyền thống để đi trong những ngày lễ, tết hay cưới hỏi.

Chứng kiến các công đoạn làm một đôi giày thêu hoa truyền thống với họa tiết hoa văn độc đáo, gắn với đời sống sinh hoạt, chúng tôi càng khâm phục tài năng, sự khéo léo của những người phụ nữ Xạ Phang. Họ không chỉ làm ra một vật dụng cần thiết cho gia đình mà kết tinh trong đó là những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Chia tay “thung lũng mắt trời”, trên đường trở về thành phố, những người bạn đến từ Hà Nội không ngớt lời thán phục những phụ nữ ở Thèn Pả. Họ cho rằng, ngày nay, trong xã hội hiện đại, ngành công nghiệp may mặc, da giày phát triển vượt bậc với nhiều mẫu đa dạng nhưng người Xạ Phang vẫn lưu giữ, phát huy được nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình!

Phạm Quang