Nghệ thuật ngoại giao linh hoạt của Ấn Độ: 'Đi dây' giữa hai siêu cường thế giới
Giới phân tích nhận định rằng nghệ thuật ngoại giao linh hoạt của Ấn Độ thể hiện khả năng điều hành kinh tế và đối ngoại khéo léo trong bối cảnh thế giới đa cực. Chính phủ New Delhi đang phải cùng lúc duy trì quan hệ chiến lược với Nga để bảo đảm an ninh năng lượng, đồng thời theo đuổi lợi ích kinh tế từ một thỏa thuận thương mại mang tính bước ngoặt với Mỹ.
Giới phân tích nhận định rằng nghệ thuật ngoại giao linh hoạt của Ấn Độ thể hiện khả năng điều hành kinh tế và đối ngoại khéo léo trong bối cảnh thế giới đa cực. (Ảnh minh họa)
Ấn Độ đang đối mặt với “bài toán cân bằng” nhạy cảm cả về ngoại giao lẫn kinh tế: Vừa muốn đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ, vừa phải giữ vững mối quan hệ truyền thống với Nga.
Các cuộc đàm phán thương mại - được cho là xoay quanh việc Mỹ có thể giảm tới 50% thuế nhập khẩu với hàng hóa Ấn Độ - diễn ra trong bối cảnh Washington ngày càng quan tâm đến việc New Delhi vẫn tiếp tục mua dầu từ Nga.
Tuần trước, Tổng thống Donald Trump cho biết Thủ tướng Narendra Modi đã gợi ý rằng Ấn Độ sẽ ngừng mua dầu của Nga - một yêu cầu then chốt từ phía Mỹ. Tuy nhiên, khác với những lần phản ứng dứt khoát trước đây, New Delhi lần này tỏ ra thận trọng hơn. Không trực tiếp nhắc đến Mỹ, hay Nga, Ấn Độ chỉ cho biết sẽ tăng nhập khẩu dầu từ Mỹ, đồng thời tiếp tục đảm bảo nguồn cung năng lượng với giá hợp lý.
“Ấn Độ cần một thỏa thuận thương mại với Mỹ, nhưng cũng cần nguồn năng lượng có giá chấp nhận được”, ông Ashok Malik, đối tác tại Asia Group, nói với Bloomberg. “Chiến lược kinh tế - ngoại giao của Ấn Độ buộc nước này phải đạt được cả hai mục tiêu. Và đó chính là điều New Delhi đang nỗ lực thực hiện”, ông bổ sung.
Tình thế của Ấn Độ càng thêm phức tạp bởi sự phụ thuộc lớn vào dầu thô Nga. Kể từ khi xung đột ở Ukraine nổ ra năm 2022, Ấn Độ đã trở thành một trong những khách hàng lớn nhất của dầu Nga giá rẻ, hiện chiếm khoảng một phần ba tổng lượng nhập khẩu. Các chuyên gia cảnh báo, nếu New Delhi đột ngột dừng nhập khẩu mà chưa có nguồn thay thế phù hợp, các nhà máy lọc dầu trong nước có thể gặp khó khăn, còn giá năng lượng có nguy cơ tăng mạnh.
Dù vậy, các nhà máy lọc dầu Ấn Độ đã bắt đầu giảm dần lượng dầu nhập từ Nga, đồng thời tăng mua khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG) từ Mỹ. Một quan chức thương mại cấp cao ở New Delhi cho biết nước này có thể nâng kim ngạch nhập khẩu dầu từ Mỹ thêm khoảng 15 tỷ USD - động thái cho thấy Ấn Độ đang cố gắng điều chỉnh để phù hợp hơn với ưu tiên chiến lược của Washington, trong khi vẫn đảm bảo an ninh năng lượng cho chính mình.
Ông Donald Trump nhiều lần chỉ trích Ấn Độ vì tiếp tục mua dầu từ Nga, cho rằng điều này đang củng cố nguồn thu nhập của Nga và làm suy yếu nỗ lực của phương Tây trong việc cô lập Moscow. Tuy nhiên, trong tuần này, ông đã có giọng điệu mềm mỏng hơn, thừa nhận rằng Ấn Độ khó có thể ngừng nhập dầu Nga ngay lập tức, và có thể chỉ nối lại hoạt động mua bán sau khi xung đột kết thúc. Nhà lãnh đạo Mỹ cho biết Thủ tướng Narendra Modi đã cam kết rằng Ấn Độ cuối cùng sẽ đáp ứng các yêu cầu từ Washington.
Chiến lược của Ấn Độ không chỉ giới hạn trong lĩnh vực năng lượng. Quan hệ thương mại với Mỹ giữ vai trò then chốt, khi New Delhi đang nỗ lực đàm phán để giảm tới 50% thuế đối với các mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Ông Modi và ông Trump đã có nhiều cuộc trao đổi gần đây về vấn đề này, trong khi một phái đoàn Ấn Độ hiện đang ở Washington nhằm thúc đẩy khả năng đạt được thỏa thuận sớm nhất trong tháng tới.
“Cục diện đã thay đổi đáng kể so với hai tháng trước, khi nhiều người cho rằng các cuộc đàm phán đã rơi vào bế tắc”, bà Shumita Deveshwar, kinh tế trưởng tại GlobalData, nói với Bloomberg. “Giờ đây, hy vọng về một thỏa thuận thực tế hơn bao giờ hết”, bà nói thêm.
Với Ấn Độ, lợi ích đặt ra là rất lớn. Việc duy trì quan hệ bền chặt với Nga có ý nghĩa sống còn về an ninh quốc phòng và chiến lược, bởi Moscow từ lâu là nguồn cung cấp vũ khí và công nghệ quân sự chủ chốt. Song song đó, việc mở rộng hợp tác kinh tế - thương mại với Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Ấn Độ, là yếu tố quan trọng để duy trì tăng trưởng và thu hút đầu tư.
“Chính phủ Modi đang theo đuổi chính sách ngoại giao hai chiều”, ông Ashok Malik nhận xét. “Một mặt, họ thể hiện thiện chí hợp tác với Washington để đạt được thỏa thuận thương mại có lợi; mặt khác, họ thận trọng duy trì quan hệ năng lượng và chiến lược với Nga”, ông nói thêm.
Khi các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp lọc dầu Ấn Độ điều chỉnh theo tình hình phức tạp này, giới quan sát quốc tế đang theo dõi sát từng bước đi của New Delhi. Các chuyên gia cảnh báo, chỉ một sai lầm nhỏ cũng có thể khiến Ấn Độ đánh mất an ninh năng lượng, hoặc các lợi ích kinh tế quan trọng. Hiện nay, cách tiếp cận của New Delhi dường như được tính toán kỹ lưỡng để duy trì thế cân bằng, tạo thêm thời gian dung hòa giữa tham vọng thương mại của Washington và tầm quan trọng chiến lược của Moscow.
“Đây là một thế cân bằng mong manh, nhưng phản ánh đúng thực tế về các ưu tiên địa chính trị và kinh tế của Ấn Độ”, một quan chức cấp cao ở New Delhi cho biết. “Mục tiêu là tránh bị buộc phải chọn bên giữa hai đối tác quan trọng”, quan chức này nói thêm.
Khi phái đoàn Ấn Độ tiếp tục đàm phán tại Washington, dư luận quốc tế đang theo dõi xem liệu New Delhi có thể khéo léo dung hòa được hai bên hay không - vừa đáp ứng yêu cầu từ ông Trump, vừa bảo vệ được lợi ích chiến lược và kinh tế của họ. Kết quả của nỗ lực này có thể định hình lại cục diện thương mại và dòng chảy năng lượng toàn cầu, đồng thời thể hiện rõ hơn vị thế ngày càng lớn của Ấn Độ trên trường quốc tế.
