Chiến đấu cơ Gripen E của Thụy Điển mà ông Zelensky đặt mua 150 chiếc có gì đặc biệt?
Xét theo cả triết lý sản xuất, chi phí, khả năng và năng lực thực chiến cùng cơ hội hợp tác sản xuất, chiến đấu cơ Gripen E của Thụy Điển là lựa chọn vô cùng phù hợp cho Ukraine.
Ngày 22-10, Ukraine và Thụy Điển đã ký ý định thư về việc Kiev sẽ mua ít nhất 100 và có thể lên tới 150 chiến đấu cơ Gripen E hiện đại của công ty quốc phòng Saab (Thụy Điển) và nhiều loại vũ khí, trang bị khác.
Chiến đấu cơ Gripen E lột xác từ nguyên bản máy bay chiến đấu thế hệ 4
Saab JAS 39 Gripen (tên tiếng Anh là Griffin) là máy bay chiến đấu hạng nhẹ thế hệ thứ 4 do công ty Saab sản xuất, bắt đầu tham gia trực chiến từ năm 1996 và có thể tham gia cả nhiệm vụ phòng thủ và tấn công.
Theo hãng tin Reuters, tổng cộng hơn 280 chiếc Gripen thuộc các phiên bản khác nhau đã được bàn giao và đang phục vụ trong không quân của Thụy Điển, Brazil, Cộng hòa Czech, Hungary, Nam Phi, Thái Lan…
Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson (phải) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong cuộc họp báo chung tại Linköping (Thụy Điển) vào ngày 22-10. Ảnh: TWZ/Swedish Ministry of Defense
Gripen kế thừa triết lý thiết kế của các dòng chiến đấu cơ nội địa của Thụy Điển: gọn nhẹ và cơ động, chi phí sản xuất thấp nhưng hiệu quả chiến đấu cao. Do đó, dòng máy bay này từ lâu đã được giới thiệu là “rất phù hợp với Ukraine”, theo mạng quân sự The War Zone - TWZ (Mỹ).
Phiên bản E được đánh giá là một bản “lột xác” của dòng chiến đấu cơ Gripen. Đây là mẫu Gripen một chỗ ngồi hiện đại nhất, được xếp vào nhóm chiến đấu cơ thế hệ 4+. Máy bay dài hơn 15 m, nặng 16,5 tấn với thiết kế cánh tam giác kết hợp cánh mũi, giúp giảm lực cản không khí, tăng độ ổn định và khả năng linh hoạt khi làm nhiệm vụ.
Phiên bản Gripen E có thể mang nhiều loại vũ khí có nguồn gốc châu Âu, nổi bật là tên lửa Meteor cho nhiệm vụ tấn công ngoài tầm nhìn, tên lửa không đối không tầm ngắn IRIS-T, tên lửa không đối đất tầm xa Taurus cùng các loại bom dẫn đường độ chính xác cao.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngồi vào ghế lái của một chiếc Gripen E hôm 22-10, bên cạnh là Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson (đeo kính). Ảnh: X/Ulf Kristersson
Không quân Thụy Điển chỉ mới tiếp nhận những chiếc Gripen E đầu tiên hôm 20-10 và chỉ có kế hoạch mua 60 chiến đấu cơ loại này từ nay tới năm 2030. Saab cũng đang thực hiện hợp đồng bán Gripen E, cùng với biến thể Gripen F hai chỗ ngồi, cho Brazil.
Lựa chọn lý tưởng cho Không quân Ukraine
Gripen E được coi là một nền tảng máy bay chiến đấu đáng tin cậy với thiết kế chắc chắn, bền bỉ và khả năng sẵn sàng chiến đấu cao. Cùng với đó, Saab cũng để ngỏ khả năng khách hàng linh hoạt tích hợp nhiều loại vũ khí của riêng mình.
Nhờ cải tiến về cấu trúc cánh, chiến đấu cơ Gripen E có thể cất cánh trên đường băng dài chỉ từ 800 m, rất phù hợp để giúp Kiev khắc phục vấn đề khi các sân bay của Ukraine đều nằm trong tầm bắn của tên lửa Nga.
Saab tuyên bố rằng chỉ mất chưa đầy 20 phút để “một số ít nhân viên mặt đất” tiếp nhiên liệu và tái trang bị cho một chiếc Gripen có thể trở lại nhiệm vụ chiến đấu.
Một chiếc Gripen E bay thử nghiệm. Ảnh: SAAB
Giá của mỗi chiếc Gripen E có thể thay đổi tùy thuộc vào cấu hình. Theo chuyên trang quân sự Defense Express (Ukraine), chi phí trung bình mỗi chiếc là 146 triệu USD, không tính vũ khí. Trong khi đài TVP (Ba Lan) cho rằng giá mỗi chiếc Gripen là khoảng từ 80 tới 100 triệu USD tùy cấu hình.
Chi phí vận hành thấp cũng là một điểm mạnh của Gripen. Mỗi giờ bay của dòng chiến đấu cơ này tiêu tốn 8.000 USD, thấp hơn 4 lần so với tiêm kích Mỹ F-35 ở cùng tầm giá, theo TVP.
Nền tảng đáng tin cậy của Gripen đảm bảo việc các chiến đấu cơ này ít cần bảo trì. Giới chuyên gia Mỹ đánh giá khả năng sẵn sàng chiến đấu của các dòng Gripen ở mức 50-60%, trong khi châu Âu đánh giá ở mức rất cao – 80-90%.
Dựa trên đánh giá về năng suất sản xuất phiên bản Gripen E hiện còn hạn chế của Saab, Defense Express còn dự đoán rằng Kiev sẽ đưa ra một điều khoản quan trọng cho phép tiến hành ít nhất một phần việc sản xuất máy bay trên lãnh thổ Ukraine.
Chuyên trang quân sự Ukraine nhấn mạnh rằng nếu không có điều khoản nội địa hóa như trên, việc Kiev mua ít nhất 100 chiếc Gripen E là “bất khả thi”, đồng thời lưu ý rằng Thụy Điển đã đưa ra những đề nghị tương tự khi chào bán Gripen cho Brazil và Ấn Độ.
Tất cả những điều này sẽ khiến chiến đấu cơ Gripen E trở thành một lựa chọn phù hợp với Ukraine, TVP kết luận.
Đài CNN lưu ý rằng các điều khoản, giá cả và thời gian giao hàng cụ thể để Thụy Điển giao 100 đến 150 chiếc Gripen E này cho Ukraine vẫn chưa được xác định.
Dù vậy, các lãnh đạo ở cả Kiev và Stockholm đều tin rằng hợp đồng này có tiềm năng thay đổi cục diện không chỉ đối với xung đột Nga-Ukraine, mà còn đối với an ninh của Khối Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và châu Âu nói chung.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhấn mạnh rằng Kiev hiểu rõ nhu cầu thực chiến của mình và chiến đấu cơ Gripen “một trong những chiến đấu cơ tốt nhất thế giới”.
Người phát ngôn Không quân Ukraine - ông Yuri Ihnat hôm 23-10 nói trên sóng truyền hình Ukraine rằng mẫu Gripen E của Thụy Điển là lựa chọn tối ưu cho Ukraine vì ở một số khía cạnh như tính kinh tế và chiến thuật, chúng còn vượt trội hơn cả dòng tiêm kích F-35 của Mỹ, theo đài RBC-Ukraine.
