Nghệ thuật sử dụng xe tăng, thiết giáp trong Chiến dịch Tây Nguyên

Dân quân địa phương tham gia chống lầy, mở đường cho xe tăng quân giải phóng xuất kích trong Chiến dịch Tây Nguyên năm 1975. Ảnh: TTXVN

Khi cuộc tiến công vào mục tiêu then chốt Buôn Ma Thuột bắt đầu, mũi đột kích thọc sâu gồm 10 xe tăng T54B và 10 xe thiết giáp K-63 như những "con voi" thép ầm ầm lao về phía cửa mở. Khi pháo binh chuyển làn bắn từ các hướng, xe tăng - thiếp giáp mở hết tốc lực, theo đường trinh sát đã đánh dấu, húc đổ cây xông ra khỏi rừng, tiến thẳng về phía thị xã Buôn Ma Thuột. Khi đó, Trung tướng Đoàn Sinh Hưởng mang quân hàm Thiếu úy, là Đại đội trưởng Đại đội 9, Tiểu đoàn 3, Trung đoàn Tăng - Thiết giáp 273 trực tiếp chỉ huy mũi đột kích, thọc sâu phát lệnh bật đèn xe tăng, thiết giáp, cả núi rừng Tây Nguyên chuyển động trong bão lửa. Các loại hỏa lực và ánh đèn pha sáng rực của xe tăng, làm bùng lên ý chí quyết tâm của cán bộ, chiến sĩ ta, tạo ra sự hoang mang, khiếp đảm của kẻ thù.

Trong trận đánh này, cựu chiến binh Đoàn Sinh Hưởng đã nghĩ ra sáng kiến cố định thêm đạn pháo và lựu đạn vào xe tăng. Do vậy, khi đánh vào thị xã Buôn Ma Thuột, hiệu suất chiến đấu của bộ đội tăng, thiết giáp rất cao, vừa bắn phá các mục tiêu quan trọng của địch, vừa đột kích, thọc sâu, dẫn đường, che chắn cho bộ binh xung phong. Trung tướng Đoàn Sinh Hưởng nhớ lại: “Chúng tôi có một sáng kiến, cố định được 10 viên đạn trên 1 xe tăng T54. Như các đồng chí biết, xe tăng T54 chỉ có 34 viên đạn thôi. Chúng tôi cố định thêm 10 viên nữa thành 44 viên. Mặt khác, để đáp ứng yêu cầu chiến đấu, đồng chí Đặng Vũ Hiệp có nói với chúng tôi là, các cậu vào đánh thành phố, đánh gần thì phải tăng cường thêm lựu đạn. Chúng tôi 1 xe chỉ được biên chế 20 quả lựu đạn thôi. Nhưng được biên chế thêm 20 quả là thành 40 quả. 40 quả lựu đạn này không để thành thùng ở ngoài xe được. Mà phải nhét vào các kẽ, khe trong thành tháp pháo. Chứ nếu để ở ngoài thì không bảo đảm an toàn”.

Trong ngày 10/3/1975, bộ binh, xe tăng và đặc công đã đánh chiếm được phần lớn thị xã Buôn Ma Thuột, nhưng vẫn chưa làm chủ được căn cứ Sở chỉ huy Sư đoàn 23 ngụy. Ngày 11/3/1975, sau khi pháo chiến dịch bắn chuẩn bị trong hai giờ, từ bốn hướng, các mũi binh chủng hợp thành xung phong đánh chiếm sào huyệt cuối cùng của quân ngụy ở Buôn Ma Thuột. Xe tăng đã phối hợp với bộ binh tiến công trên ba hướng. Địch dựng bức tường lửa trước cổng Sở chỉ huy Sư đoàn 23, nhưng đã bị lực lượng tiến công của ta đè bẹp. Xe tăng ta dẫn đường mở những mũi đột kích mạnh, tiêu diệt xe tăng, hỏa điểm địch, yểm hộ đắc lực cho bộ binh chiến đấu. Đến 11 giờ, ngày 11/3/1975, cuộc tiến công vào thị xã Buôn Ma Thuột toàn thắng.

Trong chiến dịch này, việc đưa xe tăng vào thị xã Buôn Ma Thuột đã gây ra một “cú sốc”, hoang mang tột độ cho địch. Chúng không ngờ và không thể hiểu nổi, làm thế nào, bằng cách nào, chúng ta có thể đưa xe tăng vào thị xã mà không bị các phương tiện thông tin, trinh sát, tình báo hiện đại của chúng phát hiện. Có thể thấy rằng, việc sử dụng xe tăng bí mật, tạo yếu tố bất ngờ là vấn đề hết sức khó khăn. Do tăng, thiết giáp là mục tiêu có kích thước lớn, khi cơ động tạo tiến ồn, khói bụi, độ phát xạ, phát nhiệt cao, rất dễ bị không quân, trinh sát của địch phát hiện. Để giữ bí mật, bộ đội tăng, thiết giáp đã có kỷ luật hành quân nghiêm ngặt và rất mưu trí, sáng tạo. Ngay từ cuối tháng 2/1975, Trung đoàn Tăng - Thiết giáp 273 đã vượt 300km từ Bắc Kon Tum xuống Nam Tây Nguyên vào khu vực tập kết cách Buôn Ma Thuột 40km trong điều kiện trên đường hành quân, máy bay trinh sát của địch hoạt động liên tục, các tốp biệt kích, thám báo thăm dò.

Để tránh địch phát hiện, đơn vị đã quán triệt tuyệt đối không sử dụng vô tuyến điện, xe luôn được ngụy trang cẩn thận, khi ra vào khu vực trú quân được xóa sạch vết xích, đặc biệt là chủ yếu hành quân vào ban đêm. Nhờ vậy, xe tăng, thiết giáp đã đến khu vực tập kết bảo đảm an toàn. Đại tá Trịnh Đình Thuận, giảng viên Khoa Chiến lược, Học viện Quốc phòng phân tích: “Để giải quyết vấn đề này, bộ đội tăng, thiết giáp đã có cách làm rất mưu trí, sáng tạo, đó là hiệp đồng chặt chẽ với bộ binh, công binh của chiến dịch đi trinh sát và đánh dấu các đường cơ động cho xe tăng. Các cây trên đường được bộ đội ta cưa đứt 2/3 thân cây theo chiều xe tiến để tránh bị lộ. Đến giờ xuất kích, lợi dụng tiếng nổ của pháo binh, súng bộ binh, xe tăng xông lên húc đổ cây để cơ động với tốc độ cao, dẫn dắt bộ binh xung phong. Sự xuất hiện của xe tăng khiến địch vô cùng bất ngờ, hoảng loạn. Kết quả là 11 giờ, ngày 11/3/1975, tức là chỉ sau hơn 1 ngày chiến đấu, toàn bộ quân địch ở thị xã Buôn Mê Thuột bị tiêu diệt”.

Thành công của Chiến dịch Tây Nguyên đã để lại nhiều bài học sâu sắc, thể hiện sự phát triển về nghệ thuật quân sự Việt Nam, trong đó có nghệ thuật sử dụng lực lượng tăng, thiết giáp đột kích và truy kích địch. Lần đầu tiên, ta đã sử dụng cả một trung đoàn tăng, thiết giáp vào trận quyết chiến chiến lược và đạt hiệu suất chiến đấu cao. Tăng, thiết giáp được sử dụng tập trung, hình thành nhiều mũi chia cắt địch, từ trong đánh ra, từ ngoài đánh vào, phối hợp giữa cách đánh của đặc công, bộ binh với sức đột kích mạnh của tăng, thiết giáp, buộc địch phải lúng túng đối phó, đội hình rối loạn, không chi viện được cho nhau. Đại tá Trịnh Đình Thuận cho rằng, đó là những kinh nghiệm, bài học cần được tiếp tục nghiên cứu để giáo dục và huấn luyện bộ đội tăng, thiết giáp trong bối cảnh hiện nay.

Trong điều kiện tác chiến mới của chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, những yếu tố chi phối đến nghệ thuật sử dụng xe tăng, thiết giáp có sự thay đổi. Đối tượng tác chiến chiếm ưu thế về xe tăng, vũ khí chống tăng, vũ khí công nghệ cao, tác chiến không gian mạng và tác chiến điện tử mạnh. Do vậy, cần tiếp tục giáo dục, xây dựng bản lĩnh chính trị, tinh thần, ý chí quyết tâm chiến đấu cho bộ đội tăng, thiết giáp, làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ nhận thức rõ về bản chất, âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù; nêu cao tinh thần cảnh giác, ý chí quyết tâm chiến đấu, kiên quyết đánh bại mọi biện pháp, thủ đoạn tác chiến của địch.

Thiếu tướng Đỗ Đình Thanh, Tư lệnh Binh chủng Tăng - Thiết giáp khẳng định: “Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong tương lai nếu xảy ra thì chúng ta phải đối phó với lực lượng tác chiến có vũ khí, trang bị kỹ thuật rất hiện đại. Chính vì vậy, chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc đứng trước những điều kiện và những thách thức mới, đòi hỏi nghệ thuật tác chiến phải có những nội dung mới. Tăng, thiết giáp là loại vũ khí chiến đấu không thể thiếu trên chiến trường. Bộ đội tăng, thiết giáp ngày càng có vị trí vai trò vô cùng quan trọng trong tác chiến hiệp đồng binh chủng của quân đội ta, kể cả trong chiến tranh chống xâm lược, trong bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia và trong ngăn ngừa, trấn áp các hành động bạo loạn của các thế lực thù địch”.

Chiến tranh hiện đại diễn ra trong thời gian nhanh, đòi hỏi bộ đội phải liên tục cơ động, giỏi ngụy trang, khéo nghi binh mới tránh được thương vong, bảo toàn lực lượng. Đồng thời, tạo thế bất ngờ, chủ động đánh địch. Do vậy, bộ đội tăng, thiết giáp cũng cần được huấn luyện di chuyển, dịch chuyển, để sẵn sàng tác chiến trong đội hình binh chủng hợp thành. Từ bài học của Chiến dịch Tây Nguyên, nhất là trận đánh then chốt quyết định vào thị xã Buôn Ma Thuột, cũng cần đúc rút ra những kinh nghiệm để vận dụng, phát triển phù hợp với yêu cầu tác chiến, sử dụng xe tăng, thiết giáp đánh địch trong thành phố, thị xã trong điều kiện mới.

Diệp Chi