Nghị định 201/2025/NĐ-CP: Tăng quyền tự chủ cho đại học quốc gia

Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc.

Vị trí và chức năng của đại học quốc gia

Nghị định 201/2025/NĐ-CP quy định đại học quốc gia là cơ sở giáo dục đại học công lập do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý, có tư cách pháp nhân, có tài khoản riêng và sử dụng con dấu có hình Quốc huy.

Đại học quốc gia có chức năng đào tạo các trình độ của giáo dục đại học, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực chất lượng cao; có một số lĩnh vực đào tạo dẫn đầu trong nước và được xếp hạng cao trên thế giới.

Đại học quốc gia chịu sự quản lý nhà nước của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, các bộ, ngành khác và Ủy ban nhân dân các cấp nơi đại học quốc gia đặt trụ sở theo quy định của pháp luật.

Về nhiệm vụ và quyền hạn của đại học quốc gia, một trong những điểm mới của Nghị định 201/2025/NĐ-CP là trao quyền tự chủ nhiều hơn cho đại học quốc gia trong các lĩnh vực đào tạo, nghiên cứu khoa học, tổ chức bộ máy, tài chính.

Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm chủ tịch hội đồng đại học quốc gia, giám đốc, phó giám đốc đại học quốc gia

Về tổ chức bộ máy và nhân sự, Nghị định nêu rõ: Quản lý tổ chức bộ máy và nhân sự của đại học quốc gia theo quy định của pháp luật, Quy chế tổ chức và hoạt động của đại học quốc gia và các cơ sở giáo dục đại học thành viên.

Đại học quốc gia thực hiện quy trình về công tác nhân sự để báo cáo Bộ Giáo dục và Đào tạo trình Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm chủ tịch hội đồng đại học quốc gia, giám đốc đại học quốc gia, phó giám đốc đại học quốc gia theo quy định của Đảng, pháp luật có liên quan (*).

Đại học quốc gia trình Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận hội đồng đại học quốc gia theo quy định của Đảng, pháp luật có liên quan; quyết định và báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc bổ sung, thay thế các thành viên của hội đồng đại học quốc gia (trừ trường hợp thành viên được quy định tại (*).

Bên cạnh đó, đại học quốc gia ban hành quy định về chế độ làm việc của giảng viên, nghiên cứu viên theo quy định của pháp luật áp dụng trong đại học quốc gia để thu hút, phát huy nguồn nhân lực chất lượng cao trong nước và quốc tế;

Nghị định cũng trao cho đại học quốc gia được chủ động quyết định giao kết hợp đồng lao động với giảng viên, nhà khoa học, chuyên gia có uy tín trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật để bảo đảm nhu cầu giảng dạy, nghiên cứu khoa học; quyết định cử viên chức của đại học quốc gia tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp trực thuộc đại học quốc gia theo quy định của pháp luật.

Đại học quốc gia xây dựng, triển khai các chương trình đào tạo năng khiếu, tài năng

Về hoạt động đào tạo, đại học quốc gia có nhiệm vụ phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục đại học để đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước; đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế nhằm phát triển giáo dục đại học Việt Nam ngang tầm khu vực và thế giới.

Đại học quốc gia xây dựng Quy chế đào tạo các trình độ của giáo dục đại học, báo cáo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo để ban hành theo quy định của Luật Giáo dục đại học và các quy định của pháp luật có liên quan.

Nghị định cũng trao cho đại học quốc gia được chủ động xây dựng, triển khai các chương trình đào tạo thực hành, chuyên, đặc biệt, năng khiếu, tài năng ở tất cả các trình độ đào tạo nhằm phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng nhân tài khoa học và công nghệ; triển khai các chương trình đào tạo đã được thực hiện trong nước ra nước ngoài thông qua các chương trình hợp tác, liên kết quốc tế phù hợp quy định của pháp luật.

Nghiên cứu, cung cấp luận cứ khoa học góp phần xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước

Về hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đại học quốc gia có nhiệm vụ nghiên cứu, cung cấp luận cứ khoa học nhằm góp phần xây dựng định hướng, chủ trương, chính sách, chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Đại học quốc gia tổ chức hoạt động khoa học và công nghệ trong các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật và công nghệ theo hướng liên ngành, liên lĩnh vực thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo gắn với đào tạo nhân lực chất lượng cao, bồi dưỡng nhân tài khoa học và công nghệ, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

Nghị định cũng quy định đại học quốc gia được đề xuất và thực hiện các chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia, cấp bộ khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt; xây dựng, tổ chức chương trình hợp tác khoa học và công nghệ trong và ngoài nước về hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo.

Đại học quốc gia là đơn vị dự toán cấp I được Thủ tướng Chính phủ giao dự toán ngân sách

Về tài chính, tài sản, Nghị định nêu rõ: Đại học quốc gia là đơn vị dự toán cấp I được Thủ tướng Chính phủ giao dự toán ngân sách; thực hiện quản lý thống nhất việc phân bổ, giao dự toán ngân sách cho các đơn vị thành viên, đơn vị thuộc và trực thuộc đại học quốc gia; chịu trách nhiệm về công tác kế toán, quyết toán ngân sách của đại học quốc gia theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước hiện hành.

Quản lý, điều hành và kiểm tra tài chính, tài sản thống nhất trong đại học quốc gia theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước, pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công và pháp luật có liên quan.

Đại học quốc gia phê duyệt phương án tự chủ tài chính của các đơn vị thành viên, đơn vị thuộc và trực thuộc đại học quốc gia theo quy định của Chính phủ về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập.

Nghị định cũng nêu rõ, đại học quốc gia được quy định mức thu học phí trong đại học quốc gia theo quy định của Chính phủ. Quản lý, điều hành, sử dụng và chia sẻ nguồn lực tài chính, nhân lực, cơ sở vật chất và các nguồn lực khác được giao trong toàn đại học quốc gia, bảo đảm tính hữu cơ, đồng bộ và hiệu quả; huy động nguồn lực của xã hội để xây dựng đại học quốc gia thành cơ sở giáo dục đại học định hướng nghiên cứu mang tầm khu vực, quốc tế.

Đại học quốc gia được Nhà nước ưu tiên đầu tư phát triển để thực hiện nhiệm vụ chiến lược quốc gia

Về các nhiệm vụ và quyền hạn khác, Nghị định nêu rõ: Đại học quốc gia chịu trách nhiệm giải trình trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, người học và xã hội về hoạt động của đại học quốc gia trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao.

Đại học quốc gia được làm việc trực tiếp với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để giải quyết những vấn đề liên quan đến đại học quốc gia. Khi cần thiết, đại học quốc gia báo cáo Thủ tướng Chính phủ về những vấn đề liên quan đến hoạt động và phát triển của đại học quốc gia; thực hiện việc cung cấp thông tin, báo cáo phục vụ hoạt động kiểm tra, thanh tra của các bộ, ngành có liên quan và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi đại học quốc gia, đơn vị thành viên, đơn vị thuộc và trực thuộc đại học quốc gia đặt trụ sở theo quy định của pháp luật.

Đại học quốc gia được Nhà nước ưu tiên đầu tư phát triển để thực hiện nhiệm vụ chiến lược quốc gia, nhiệm vụ phát triển vùng của đất nước.

Tuyết Thư