Nghị định 64/2008/NĐ-CP: Cần sửa đổi, bổ sung phù hợp thực tiễn mới phát sinh

Sáng ngày 30/3, tại Hà Nội, Tổ chức Oxfam tại Việt Nam đã tổ chức Hội thảo “đóng góp ý kiến cho dự thảo sửa đổi Nghị định 64/2008/NĐ-CP”. Hội nghị đã thu hút sự quan tâm của đông đảo đại biểu là các nhà quản lý, các chuyên gia đến từ các cơ quan: Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc, Hội Chữ thập đỏ cùng một số đại diện địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề của đợt lũ tháng 10/2020 vừa qua như: Quảng Bình, Huế.

Ông Phạm Quang Tú - Phó Giám đốc quốc gia Tổ chức Oxfam tại Việt Nam - phát biểu tại hội thảo

Phát biểu tại hội thảo, ông Phạm Quang Tú - Phó Giám đốc quốc gia Tổ chức Oxfam tại Việt Nam - cho biết, trong nhiều thập kỷ trước đây, Việt Nam là một quốc gia nằm trong đới khí hậu khắc nghiệt về bão, lũ và biến đổi khí hậu – cùng với việc là một nước nghèo nên nhận được nhiều sự quan tâm, hỗ trợ, cứu trợ của cộng đồng quốc tế. Cộng với truyền thống “lá lành, đùm lá rách” của Việt Nam đã góp phần hỗ trợ được nhiều cá nhân và cộng đồng mỗi khi gặp khó khăn, thiên tai và dịch bệnh. Thực tiễn từ mùa bão lũ cuối 2020 đã nảy sinh một số bất cập khi so sánh, đối chiếu với quy định pháp luật, đó là, công tác phê duyệt dự án cứu trợ của nước ngoài còn chậm, chồng chéo trong việc thực hiện giữa Nghị định 64, Nghị định 50 và Nghị định 80. Thêm nữa, việc tham gia cứu trợ của các cá nhân, tổ chức thiếu chuyên nghiệp nên dẫn đến chồng chéo, lãng phí, chưa công bằng nên gây mất đoàn kết trong dân, người làm cứu trợ bị dèm pha, thậm chí bắt đầu xuất hiện hiện tượng lợi dụng cứu trợ để trục lợi...

Cũng theo ông Phạm Quang Tú, mặc dù Việt Nam đã đạt ngưỡng phát triển trung bình nhưng vẫn còn nhiều người nghèo cần hỗ trợ, cộng với đặc thù địa lý khiến cho Việt Nam luôn đối mặt với thiên tai khắc nghiệt, do đó, công tác cứu trợ từ thiện - nhân đạo vẫn là hoạt động phổ biến và luôn được quan tâm. Vì lẽ đó, quá trình sửa đổi, bổ sung Nghị định cần tính đến việc mở rộng đối tượng tham gia cứu trợ, thiện nguyện đến mọi tổ chức, cá nhân; tăng cường sự chuyên nghiệp và phối hợp trong công tác cứu trợ để đảm bảo hiệu quả và an toàn; thay đổi tư duy của chính quyền và đoàn thể trong công tác cứu trợ - từ “quản lý” cứu trợ đến “điều phối và hỗ trợ” nhằm đảm bảo hoạt động cứu trợ hiệu quả.

Oxfam cấp phát xô chứa nước 80 lít kèm bộ dụng cụ vệ sinh hộ gia đình

Tại hội thảo cũng ghi nhận nhiều ý kiến của địa phương và tổ chức, trong đó nhấn mạnh tới nội dung về tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động từ thiện, cứu trợ; xóa bỏ những hạn chế pháp lý không cần thiết cản trở hoạt động này; lựa chọn tổ chức có năng lực chuyên môn để điều phối, hỗ trợ hoạt động cứu trợ; giao trách nhiệm cho chính quyền cơ sở trợ giúp và điều phối hoạt động từ thiện và cứu trợ ở địa phương; giao cơ quan điều phối viện trợ trợ giúp các cá nhân, chức nâng cao năng lực trong việc tổ chức và triển khai hoạt động từ thiện, cứu trợ…. Đặc biệt, cần nghiêm cấm và xử lý nhanh chóng những hành vi lợi dụng hoạt động từ thiện, cứu trợ để trục lợi.

Luật sư Nguyễn Tiến Lập (Hà Nội) cho rằng, khi sửa đổi Nghị định 64, có hai vấn đề pháp luật cần giải quyết, đó là: Điều 11, Luật Phòng chống thiên tai 2013 quy định vận động, quyên góp, phân bổ nguồn lực từ cộng đồng… theo quy định của pháp luật, trong khi đó, Điều 457 và 671, Bộ luật dân sự 2015 lại quy định, hành động thiện nguyện là quyền dân sự theo Bộ luật Dân sự

Hiện tại, khi đối chiếu so sánh dễ dàng nhận thấy Nghị định 64 không tương thích với: Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam 1999 (không có quy định); Pháp lệnh phòng chống lụt bão 1993 (UBND là đầu mối tiếp nhận); Nghị định 148/2007 về quỹ từ thiện, quỹ xã hội (Hội đồng quỹ quyết định và báo cáo cơ quan có thẩm quyền); Quyết định 64/2001 về viện trợ phi chính phủ (đầu mối là Thủ tướng, các Bộ và UBND, không có Mặt trận Tổ quốc).

TS. Nguyễn Sỹ Dũng - nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội - khẳng định, hoạt động từ thiện, cứu trợ là rất cần thiết giúp giảm thiểu khó khăn, tái phân phối thu nhập và gắn kết xã hội. Tuy nhiên, các vấn đề đặt ra trong hoạt động thiện nguyện và cứu trợ không phải là ít. Thực tế, nhiều giải pháp lập pháp là quan trọng và cần được triển khai. Các giải pháp lập pháp sẽ phát huy tác dụng nếu chúng phù hợp với văn hóa của người Việt và đặc biệt cho rằng, các quy phạm pháp luật chỉ tốt ngang bằng với mức chúng được thực thi trong cuộc sống.

Nguyễn Hạnh