Nghị định số 268/2025/NĐ-CP:Thể chế đột phá thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp

Với nhiều chính sách mang tính đột phá, văn bản này mở ra cơ chế mới để doanh nghiệp thực sự trở thành trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, góp phần thúc đẩy tăng trưởng dựa trên tri thức và công nghệ.

Dây chuyền bốc xếp hàng tại nhà máy của Tập đoàn TH.

Hoàn thiện thể chế thúc đẩy sáng tạo

Nghị định số 268/2025/NĐ-CP gồm 7 chương, 70 điều, áp dụng cho cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tham gia hoạt động đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo trên phạm vi cả nước.

Theo Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo (Bộ Khoa học và Công nghệ) Chu Thúc Đạt, điểm đột phá lớn nhất của Nghị định số 268/2025/NĐ-CP là lần đầu tiên hoạt động “đổi mới sáng tạo” được đưa vào phạm vi điều chỉnh của luật, đặt ngang hàng với khoa học và công nghệ.

“Điều này thể hiện sự thay đổi căn bản trong tư duy phát triển, từ chỗ chú trọng nghiên cứu sang thúc đẩy ứng dụng, thương mại hóa, tạo ra sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới”, ông Chu Thúc Đạt nhấn mạnh.

Đặc biệt, Nghị định số 268/2025/NĐ-CP thể hiện 8 điểm đột phá lớn trong chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp và nền kinh tế, gồm: Phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo lấy doanh nghiệp làm trung tâm, giúp doanh nghiệp không chỉ là nơi ứng dụng mà còn là nơi khởi nguồn công nghệ mới. Khuyến khích hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, tạo nền tảng nâng cao năng lực cạnh tranh. Hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghệ chiến lược, từng bước làm chủ và nội địa hóa công nghệ quan trọng. Thúc đẩy văn hóa đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo, khơi dậy tinh thần sáng tạo trong xã hội, đặc biệt là giới trẻ. Đổi mới cơ chế tài chính, đầu tư mạnh mẽ cho đổi mới sáng tạo, thông qua đa dạng hóa nguồn vốn từ Nhà nước và tư nhân. Phát triển các trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, đội ngũ chuyên gia hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo. Thành lập Quỹ Đầu tư mạo hiểm quốc gia và Quỹ Đầu tư mạo hiểm địa phương, tạo nguồn vốn rủi ro cho khởi nghiệp sáng tạo. Tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Cùng với đó, Nghị định đặt nền móng cho mạng lưới 100 trung tâm đổi mới sáng tạo trên toàn quốc - mỗi bộ, ngành và mỗi địa phương phải có ít nhất một trung tâm. Các trung tâm này sẽ là hạ tầng kết nối, chia sẻ dữ liệu, kinh nghiệm, nguồn lực giữa khu vực công, doanh nghiệp và các viện nghiên cứu, góp phần hình thành “xương sống” cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam.

Đổi mới cơ chế tài chính, khơi thông nguồn lực

Theo Nghị định số 268/2025/NĐ-CP, nhiệm vụ đổi mới sáng tạo được phân loại chi tiết theo ba tiêu chí: Phương thức xác định, hình thức triển khai và nội dung thực hiện.

Theo phương thức xác định, gồm: Tài trợ, đặt hàng hoặc nhiệm vụ cơ sở. Theo hình thức triển khai, có thể nằm trong các chương trình quốc gia, chương trình bộ, ngành, hoặc được xác định theo định hướng ưu tiên cụ thể. Theo nội dung, gồm: Đổi mới công nghệ; phát triển quyền sở hữu trí tuệ, nâng cao năng suất và chất lượng; hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo; hỗ trợ lãi suất vay; hỗ trợ thông qua phiếu tài chính.

Nghị định cũng đặt ra nguyên tắc quản lý và tổ chức thực hiện nhiệm vụ đổi mới sáng tạo. Trong đó doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm toàn diện về hiệu quả, tiến độ và kết quả, còn cơ quan quản lý phải bảo đảm công khai, minh bạch, giám sát chặt chẽ quá trình thực hiện.

Đáng chú ý, Nghị định số 268/2025/NĐ-CP bổ sung cơ chế phiếu hỗ trợ tài chính - một hình thức hỗ trợ linh hoạt, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn lực và khuyến khích người tiêu dùng thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới. Song song đó là các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ lãi suất vay, thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm và thị trường chứng khoán chuyên biệt, nhằm khuyến khích doanh nghiệp đổi mới công nghệ, khởi nghiệp sáng tạo và mở rộng đầu tư vào lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Theo ông Chu Thúc Đạt, các chính sách mới của Nghị định số 268/2025/NĐ-CP không chỉ khuyến khích đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, mà còn hình thành hệ thống đổi mới sáng tạo mở, nơi Nhà nước, trường đại học và doanh nghiệp cùng liên kết trong mô hình “ba nhà”: Nhà nước kiến tạo, nhà trường cung cấp tri thức và nguồn nhân lực, còn doanh nghiệp là chủ thể thực thi và thụ hưởng chính sách.

Với phạm vi bao quát, cấu trúc rõ ràng và cơ chế linh hoạt, Nghị định số 268/2025/NĐ-CP giúp giải phóng năng lực sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam, hình thành nền kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo - động lực tăng trưởng mới của đất nước trong thời kỳ chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Thu Hằng