Nghi lễ và trò chơi Kéo co - một thập kỷ tự hào di sản Việt Nam trên bản đồ thế giới

Hành trình 10 năm của di sản "Nghi lễ và trò chơi Kéo co"

Ngày 2.12.2015, tại Phiên họp lần thứ 10 của Ủy ban Liên Chính phủ về Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO tổ chức tại Windhoek (Namibia), Nghi lễ và trò chơi Kéo co của Việt Nam, Campuchia, Hàn Quốc và Philippines đã chính thức được ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

"Kéo co ngồi" ở Đền Trấn Vũ (Long Biên, Hà Nội)

Bốn địa phương Việt Nam tham gia hồ sơ ghi danh gồm Lào Cai, Vĩnh Phúc (nay là Phú Thọ), Bắc Ninh và Hà Nội – những nơi vẫn duy trì và phát huy truyền thống kéo co gắn với nghi lễ tín ngưỡng nông nghiệp lâu đời.

Kéo co không chỉ là trò chơi dân gian hấp dẫn, mà còn là một nghi lễ nông nghiệp linh thiêng, biểu trưng cho khát vọng mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu của cư dân trồng lúa nước. Ở khu vực Đông Bắc và Đông Nam Á, nghi lễ này thường được tổ chức vào mùa xuân – thời điểm khởi đầu của một chu kỳ canh tác mới, gửi gắm niềm tin vào thiên nhiên và con người.

Trò chơi kéo co phản ánh sự hài hòa của các yếu tố tự nhiên – mặt trời, đất, nước; đồng thời tượng trưng cho sức mạnh đoàn kết cộng đồng. Mỗi cú kéo không chỉ là sự ganh đua thể lực, mà còn là biểu hiện của tinh thần hợp sức, niềm tin vào thắng lợi và mùa màng tươi tốt.

Trò chơi Kéo co phản ánh sự hài hòa của các yếu tố tự nhiên – mặt trời, đất, nước; đồng thời tượng trưng cho sức mạnh đoàn kết cộng đồng

Tại Việt Nam, Nghi lễ và trò chơi Kéo co tập trung chủ yếu ở các cộng đồng người Việt vùng đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ và các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc như Tày, Thái, Giáy,...

Tùy theo vùng miền và dân tộc, hình thức kéo co rất phong phú: Dây kéo bằng song, mây, cây rừng, tre... cùng với những tên gọi đặc trưng như kéo co (Hữu Chấp – Bắc Ninh), kéo co ngồi (Long Biên – Hà Nội), kéo mỏ (Xuân Lai, Ngải Khê), kéo song (Hương Canh), nhanh vai (người Tày), so vai (người Giáy), na bai (người Thái)...

Tư thế kéo cũng đa dạng – đứng, ngồi hoặc nằm – thể hiện sự sáng tạo và bản sắc riêng của từng vùng văn hóa.

Sau 10 năm được ghi danh, số lượng cộng đồng thực hành di sản kéo co tại Việt Nam không ngừng gia tăng. Từ 6 cộng đồng ban đầu trong hồ sơ năm 2015, đến nay đã có 10 cộng đồng tham gia "Mạng lưới Di sản Kéo co Việt Nam".

Các cộng đồng không chỉ duy trì thực hành nghi lễ mà còn chủ động giao lưu, trình diễn trong và ngoài nước, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa, nâng cao nhận thức xã hội về việc giữ gìn bản sắc truyền thống trong đời sống hiện đại.

Hai sự kiện trọng điểm trong khuôn khổ Festival

Nhằm đánh dấu cột mốc 10 năm di sản, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức hai sự kiện chính tại phường Long Biên:

Hội thảo quốc tế “Một thập kỷ bảo vệ và phát huy Nghi lễ và trò chơi Kéo co” – diễn ra chiều 15.11.2025, với sự tham dự của hơn 250 đại biểu trong và ngoài nước, trong đó có các chuyên gia, nhà nghiên cứu, đại diện cơ quan quản lý, cùng cộng đồng nắm giữ di sản đến từ Hà Nội, Bắc Ninh, Lào Cai, Phú Thọ, Ninh Bình...

Hội thảo còn có sự góp mặt của đại diện các tổ chức quốc tế, Đại sứ quán Campuchia, Hàn Quốc, Philippines, các viện nghiên cứu và trường đại học.

Di sản "Nghi lễ và trò chơi Kéo co" vẫn tiếp tục được phát huy trong đời sống đương đại

Đây là diễn đàn để nhìn lại chặng đường gìn giữ, trao truyền di sản, chia sẻ kinh nghiệm hợp tác quốc tế và đề xuất định hướng phát huy giá trị di sản trong đời sống đương đại – từ nghi lễ đình, đền, miếu đến giáo dục, du lịch và giao lưu văn hóa quốc tế.

Chương trình Giao lưu – Trình diễn Nghi lễ và trò chơi Kéo co diễn ra sáng 16.11.2025 tại đền Trấn Vũ (phường Long Biên, Hà Nội).

Sự kiện có sự tham gia của Hội Kéo co Gijisi (thành phố Dangjin, Hàn Quốc) và 8 cộng đồng di sản Việt Nam gồm: Kéo co ngồi đền Trấn Vũ (Long Biên, Hà Nội); Kéo mỏ Xuân Lai, Ngải Khê (Hà Nội); Kéo song Hương Canh (Phú Thọ); Kéo co Hữu Chấp (Bắc Ninh); Kéo co người Tày thôn Trung Đô (Lào Cai); Kéo co Hòa Loan (Phú Thọ); Kéo cõi thôn Phú Hào (Ninh Bình).

Ngoài phần trình diễn, chương trình còn có múa trống, múa sư tử do nhóm nghệ sĩ Đại học Sehan (Hàn Quốc) biểu diễn.

Đặc biệt, sự kiện sẽ ra mắt “Mạng lưới Cộng đồng Di sản Kéo co Việt Nam”, đánh dấu bước tiến mới trong liên kết – bảo tồn – phát huy di sản giữa các địa phương, góp phần củng cố sức mạnh văn hóa cộng đồng Việt Nam trong hội nhập quốc tế.

Kỷ niệm 10 năm Nghi lễ và trò chơi Kéo co được UNESCO ghi danh không chỉ là dịp để tôn vinh một di sản sống mà còn là cơ hội để nhấn mạnh tinh thần sáng tạo, đoàn kết và bản sắc văn hóa Việt Nam – những giá trị bền vững đang tiếp tục được lan tỏa mạnh mẽ trong dòng chảy văn hóa nhân loại.

HÀ AN; ảnh: THANH TÙNG