Nghị quyết 70: Gỡ điểm nghẽn thể chế, khơi thông dòng vốn năng lượng

Trước đó, Nghị quyết 55-NQ/TW năm 2020 đã đặt nền móng cho ngành năng lượng phát triển nhanh về quy mô và đa dạng về cơ cấu, từ điện than, dầu khí đến năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, ở thời điểm này yêu cầu đã khác. Nếu như trước đây chỉ cần "đủ điện cho phát triển", thì nay mục tiêu đã nâng lên thành bảo đảm nguồn năng lượng chất lượng cao, giá hợp lý, bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu và hội nhập quốc tế.

Mở cánh cửa cho tư nhân, quốc tế

Nghị quyết 70-NQ/TW ra đời trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP đạt 8% năm 2025 và từ 2026 phấn đấu đạt mức hai con số; được đánh giá là "điểm tựa chiến lược" nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển nhanh và bền vững, coi năng lượng là nền tảng để bảo đảm an ninh, quốc phòng và phát triển kinh tế xã hội.

Điểm đột phá nổi bật là mở cánh cửa cho khu vực tư nhân và quốc tế tham gia phát triển năng lượng. Đây được coi là bước chuyển lớn về tư duy nhằm huy động tối đa nguồn lực trong và ngoài nước cho các dự án năng lượng tái tạo, năng lượng mới, lưới điện thông minh và cả điện hạt nhân trong tương lai.

Nghị quyết 70 là bước ngoặt lớn, mở đường cho tư nhân tham gia bình đẳng và bảo đảm an ninh năng lượng. Ảnh minh họa

Theo đó, Nghị quyết yêu cầu hoàn thiện chính sách tài chính theo hướng huy động tối đa các nguồn vốn đầu tư tư nhân, đầu tư nước ngoài vào các dự án trong lĩnh vực năng lượng theo hình thức nhà đầu tư độc lập hoặc đối tác công tư (PPP).

Đổi mới chính sách tín dụng theo hướng linh hoạt, hiệu quả, ưu tiên bố trí vốn tín dụng cho lĩnh vực năng lượng, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp năng lượng tiếp cận các nguồn vốn; có nguồn vốn, gói tín dụng ưu đãi cho các doanh nghiệp có dự án năng lượng xanh, sạch, công nghệ mới, doanh nghiệp đầu tư vào hệ thống dự trữ năng lượng, nghiên cứu, phát triển và sản xuất thiết bị năng lượng trong nước.

Hoàn thiện chính sách thuế để khuyến khích sản xuất, sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, các trang thiết bị sản xuất trong nước. Nhà nước có cơ chế hỗ trợ nhà đầu tư thực hiện các dự án năng lượng phi lợi nhuận, thân thiện môi trường.

Cùng với đó, đẩy mạnh thu hút đầu tư tư nhân, đầu tư nước ngoài, tháo gỡ vướng mắc để tận dụng vốn viện trợ phát triển chính thức ODA, vốn hỗ trợ quốc tế, nhất là nguồn vốn trong khuôn khổ Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) cho các dự án năng lượng. Phát triển thị trường trái phiếu xanh, triển khai tín dụng xanh.

Khuyến khích doanh nghiệp, người dân tham gia đầu tư phát triển các dự án năng lượng tái tạo nhỏ và vừa, các dự án vừa sản xuất, vừa tiêu thụ năng lượng. Khẩn trương hoàn thiện hệ thống pháp luật thực thi hợp đồng, giải quyết tranh chấp; có cơ chế đặc thù để xử lý dứt điểm các dự án, hợp đồng phát triển năng lượng tồn đọng kéo dài, gây lãng phí nguồn lực xã hội; chấm dứt tình trạng doanh nghiệp nhà nước chậm thực hiện nghĩa vụ thanh toán theo các hợp đồng đã ký với doanh nghiệp tư nhân.

Khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án đầu tư hạ tầng lưu trữ năng lượng như pin tích trữ, kho LNG, kho xăng, dầu cả trên đất liền và trên biển. Đổi mới cơ chế giá truyền tải điện để thu hút mạnh mẽ khu vực tư nhân đầu tư phát triển lưới điện truyền tải.

Nghị quyết 70 là bước ngoặt lớn, mở đường cho tư nhân tham gia bình đẳng và bảo đảm an ninh năng lượng. Ảnh minh họa

Lời giải cho bài toán vốn phát triển năng lượng

TS. Ngô Đức Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng cho rằng, Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị đã đặt nền tảng quan trọng cho việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia trong giai đoạn tới. Nghị quyết đã đưa ra định hướng dài hạn, đi thẳng vào những vấn đề thiết thực, cấp bách mà ngành năng lượng đang phải đối mặt.

Đây chính là điểm mới thể hiện tầm nhìn chiến lược song song với hành động cụ thể, giúp tháo gỡ những "nút thắt" lớn để tạo động lực cho toàn ngành trong chặng đường sắp tới.

Theo ông Lâm, để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong thập kỷ tới, Việt Nam sẽ cần một nguồn vốn khổng lồ khoảng 200 tỷ USD dành cho phát triển năng lượng, tức trung bình mỗi năm phải huy động khoảng 20 tỷ USD.

Nếu chỉ dựa vào nguồn lực nhà nước bài toán vốn chắc chắn sẽ nan giải. Chính vì vậy, việc mở rộng cánh cửa cho khu vực tư nhân và quốc tế tham gia đầu tư vào ngành năng lượng sẽ góp phần bảo đảm tiến độ, quy mô phát triển.

Ông Lâm cũng nhấn mạnh nguyên tắc then chốt: phát triển điện lực phải luôn đi trước một bước. Muốn hôm nay có đủ năng lượng để phục vụ phát triển kinh tế thì từ 5-10 năm trước phải có sự chuẩn bị và đầu tư bài bản. Đây cũng chính là lý do khiến việc huy động tối đa các nguồn lực trong và ngoài nước, đa dạng hóa chủ thể tham gia phát triển ngành điện trở nên cấp thiết.

"Việc tạo điều kiện để nhiều thành phần kinh tế cùng tham gia sẽ giúp giảm áp lực ngân sách nhà nước, đồng thời bảo đảm an ninh năng lượng lâu dài, tạo tiền đề cho tăng trưởng nhanh và bền vững trong tương lai", ông Lâm nói.

Nguyên Thảo