Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân: Định hướng chiến lược để ngành y tế thực hiện thay đổi một cách hệ thống, căn cơ

Bảo đảm người dân được tiếp cận dịch vụ y tế có chất lượng, kịp thời, công bằng

- Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị vừa được ban hành có ý nghĩa như thế nào đối với ngành y tế, thưa ông?

- Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị có ý nghĩa quan trọng và mang tính bước ngoặt đối với ngành y tế Việt Nam khi không chỉ đưa ra các định hướng nhằm giải quyết các tồn tại, điểm nghẽn lâu nay của ngành mà đồng thời đặt ra tầm nhìn, mục tiêu cho ngành y tế đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Điều này giúp ngành y tế có lộ trình phát triển ổn định, xuyên suốt, tránh tình trạng manh mún, ngắn hạn.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham quan gian trưng bày các sản phẩm của Bệnh viện VINMEC tại Triển lãm diễn ra bên lề Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị sáng 16/9/2025. Ảnh: Hồ Long

Nghị quyết nhấn mạnh đến việc "chuyển mạnh từ tư duy tập trung khám bệnh, chữa bệnh" sang chủ động phòng bệnh, chú trọng bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe toàn diện, liên tục theo vòng đời". Đây là sự thay đổi mang tính căn bản, buộc toàn ngành y tế phải tái cấu trúc lại hệ thống, ưu tiên nguồn lực cho y tế dự phòng, giáo dục sức khỏe, quản lý sức khỏe cộng đồng.

Nghị quyết ra đời trong bối cảnh Bộ Chính trị đã ban hành “bộ tứ Nghị quyết trụ cột" tạo nền tảng về thể chế cho Việt Nam cất cánh trong kỷ nguyên mới, đó là: Nghị quyết số 57-NQ/TW về thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; Nghị quyết số 59-NQ/TW về chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới toàn diện công tác xây dựng, thi hành pháp luật; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân.

Cùng với Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, việc ban hành Nghị quyết số 72-NQ/TW thể hiện sự quan tâm rất lớn của Đảng, Nhà nước ta đối với lĩnh vực giáo dục và chăm sóc sức khỏe nhân dân, khẳng định ưu tiên của Đảng, Nhà nước ta trong theo đuổi mục tiêu phát triển bền vững, tăng trưởng kinh tế gắn với bảo đảm an sinh xã hội.

Với những định hướng đột phá, đặc biệt trong việc tháo gỡ khó khăn cho ngành y tế, Nghị quyết được kỳ vọng sẽ mang đến luồng gió mới tạo động lực và khung pháp lý để ngành y tế thực hiện những thay đổi mang tính hệ thống, căn cơ, giải quyết các tồn tại kinh niên, hướng tới mục tiêu công bằng, hiệu quả, phát triển và hội nhập.

- Theo ông, đâu là những điểm mới nổi bật, đột phá trong Nghị quyết 72-NQ/TW lần này?

- Nghị quyết 72-NQ/TW đặt ra yêu cầu hoàn thiện thể chế, tập trung nâng cao năng lực hệ thống y tế, trong đó có y tế cơ sở. Theo đó, cần hoàn thiện đồng bộ thể chế và triển khai hiệu quả các quy định pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân trong giai đoạn 2026 - 2030. Tập trung hoàn thiện, ban hành các Luật về dân số, phòng bệnh, an toàn thực phẩm, thiết bị y tế, y học cổ truyền..., bảo đảm tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Việc nâng cao năng lực của hệ thống y tế nói chung và y tế cơ sở nói riêng rất cần được tập trung quan tâm do y tế cơ sở được xác định có vai trò nền tảng trong chăm sóc sức khỏe Nhân dân, đóng góp quan trọng trong giải quyết các thách thức hiện tại trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ được thực hiện đầy đủ, hiệu quả và liên tục. Tập trung phát triển y tế cơ sở sẽ góp phần thực hiện mục tiêu bảo đảm người dân được tiếp cận dịch vụ y tế có chất lượng, kịp thời và công bằng, phòng, chống dịch bệnh hiệu quả, nâng cao sức khỏe Nhân dân.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham quan gian trưng bày các sản phẩm của Viện Dược liệu tại Triển lãm diễn ra bên lề Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị sáng 16/9/2025. Ảnh: Hồ Long

Để nâng cao năng lực, chất lượng và hiệu quả hoạt động của y tế cơ sở cần cách tiếp cận quản lý phù hợp và các giải pháp đầu tư mạnh mẽ về nguồn nhân lực, đủ về số lượng và chất lượng chuyên môn, đáp ứng nhu cầu nhu cầu chăm sóc sức khỏe của Nhân dân; có nguồn lực tài chính bảo đảm cho việc cung ứng, sử dụng dịch vụ y tế và quản lý phát triển; cơ sở vật chất, thiết bị y tế và thuốc đáp ứng yêu cầu phòng bệnh, chữa bệnh.

Cùng với đó là thực hiện chuyển đổi số trên cơ sở sử dụng hiệu quả dữ liệu y tế, sức khỏe và dân số; bảo đảm tính chủ động của ngành y tế và nhiệm vụ cụ thể của chính quyền cấp xã; đặc biệt quan tâm đến sự tham gia chủ động và tích cực của người dân trong chăm sóc sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng.

Người dân sẽ có nhiều cơ hội được bảo đảm về tài chính trong chăm sóc sức khỏe

- Nghị quyết 72-NQ/TW cũng đã đặt ra nhiệm vụ đẩy mạnh cải cách tài chính y tế và phát triển hiệu quả, bền vững chính sách bảo hiểm y tế. Ý kiến của ông về nhiệm vụ này như thế nào?

- Tài chính y tế có vai trò quyết định trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân. Cơ chế tài chính y tế và điều phối hợp lý các nguồn lực tài chính cho lĩnh vực y tế sẽ bảo đảm mọi người dân được chăm sóc sức khỏe công bằng, tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng và kịp thời khi có nhu cầu sử dụng dịch vụ mà không phụ thuộc vào điều kiện kinh tế hay thu nhập.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham quan không gian trưng bày của khối Ghép tạng của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và Bệnh viện Phổi Trung ương tại Triển lãm bên lề Hội nghị toàn quốc quán triệt 4 Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị sáng 16/9/2025. Ảnh: Hồ Long

Từ các nội dung trong Nghị quyết 72-NQ/TW có thể thấy, ngân sách nhà nước và các nguồn tài chính công sẽ là nguồn kinh phí chủ đạo, bảo đảm yêu cầu của sự nghiệp chăm sóc sức khỏe toàn dân. Việc từng bước tiến tới miễn viện phí cơ bản cho mọi người dân là một chính sách ưu việt, bảo đảm công bằng trong chăm sóc sức khỏe. Trong tiến trình đó, việc xác định cơ cấu nguồn tài chính và nội dung đầu tư, nội dung chi theo các lĩnh vực có thể xem xét, cân nhắc, áp dụng theo lộ trình và phạm vi phù hợp với mục tiêu và cách quản lý nguồn kinh phí.

Nghị quyết 72-NQ/TW xác định “ngân sách nhà nước bảo đảm các nhiệm vụ chi đáp ứng các yêu cầu cơ bản, thiết yếu của công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, giữ vai trò chủ đạo trong bảo đảm tài chính, đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị y tế cho y tế cơ sở”.

Như vậy, một số dịch vụ phòng bệnh cộng đồng cơ bản, phổ quát như truyền thông, vận động, tiêm chủng mở rộng, một số nội dung trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu theo nguyên lý y học gia đình, khám sức khỏe định kỳ theo lứa tuổi, lập hồ sơ và quản lý sức khỏe cộng đồng, quản lý một số bệnh mạn tính (như tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa và tiểu đường, một số bệnh ung bướu...) sẽ do ngân sách nhà nước bảo đảm là chính.

Để thực hiện nhiệm vụ chi hiệu quả, giám sát được kết quả cùng với trách nhiệm giải trình thì có thể thực hiện theo cơ chế giao nhiệm vụ hay nhà nước đặt hàng, chi trả theo khối lượng và chất lượng dịch vụ căn cứ vào quy mô và cơ cấu dân số và những đặc trưng kinh tế - xã hội, địa lý và dữ liệu sức khỏe ở từng thời điểm. Quỹ Bảo hiểm y tế (BHYT) sẽ chi trả cho một số dịch vụ của các hoạt động này tại y tế cơ sở theo lộ trình phù hợp.

ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Văn hóa và Xã hội Lê Văn Khảm. Ảnh: Phạm Thắng

Quỹ BHYT hiện đang chỉ chi cho khám, chữa bệnh theo danh mục về kỹ thuật, thuốc, vật tư, thiết bị, khám bệnh và giường bệnh nội trú. Việc Quỹ BHYT chi trả cho các dịch vụ về phòng bệnh cũng là xu hướng tích cực khi người tham gia BHYT được hưởng quyền lợi về phòng bệnh, chẩn đoán bệnh sớm và chữa bệnh kịp thời, góp phần giảm chi phí khi phải điều trị ở giai đoạn muộn với các can thiệp chuyên môn phức tạp, chuyên sâu; đồng thời, ngân sách nhà nước có thể mở rộng diện bao phủ về dự phòng và nâng cao sức khỏe Nhân dân.

- Bên cạnh việc điều chỉnh phạm vi quyền lợi BHYT, yêu cầu đổi mới phương thức quản lý và sử dụng Quỹ BHYT, nhất là phương thức chi trả cũng là một yêu cầu cần thiết, thưa ông?

- Hiện nay, chi phí khám, chữa bệnh đang được chi trả cơ bản theo giá của từng loại dịch vụ y tế, giá thuốc, giá vật tư, thiết, tiền khám bệnh và giá ngày giường điều trị nội trú. Vấn đề đặt ra hiện nay là giá dịch vụ y tế chưa được tính đủ các yếu tố cấu thành.

Để bảo đảm hoạt động chuyên môn của cơ sở cung cấp dịch vụ theo chức năng, nhiệm vụ và yêu cầu chuyên môn trong khám, chữa bệnh, bảo đảm nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng ngày một tốt hơn sự hài lòng của người bệnh cũng như bảo đảm quyền lợi của người bệnh có thẻ BHYT, thì việc tính đúng, tính đủ giá dịch vụ y tế để Quỹ BHYT chi trả nên được triển khai ngay, cùng với việc các nguồn tài chính chi cho khám, chữa bệnh và định hướng điều chỉnh mức đóng BHYT đã được xác định.

Cùng với đó, trong yêu cầu về phát triển bền vững Quỹ BHYT, ngoài việc điều chỉnh mức đóng có tính đến từng nhóm đối tượng và sự hỗ trợ của nhà nước, điều chỉnh phạm vi quyền lợi bảo hiểm, thì cần từng bước đổi mới cách thức chi trả chi phí đối với một số loại dịch vụ để vừa bảo đảm sử dụng dịch vụ hợp lý, hiệu quả quản lý Quỹ BHYT, vừa bảo đảm quyền lợi người bệnh mà vẫn bảo đảm giám sát chặt chẽ.

Một số phương thức chi trả có thể nghiên cứu áp dụng như khoán chi cho các dịch vụ khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc, quản lý điều trị bệnh mãn tính tại y tế cơ sở theo quy mô và điều điện thực tế; hoặc chi trả theo nhóm chẩn đoán đối với một số loại bệnh được xác định.

Nhiều thành tựu trong nghiên cứu, sản xuất vaccine tại Việt Nam được trưng bày tại Triển lãm diễn ra bên lề Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị sáng 16/9/2025. Ảnh: Xuân Quý

Để thực hiện các giải pháp nêu trên, cần tiếp tục đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong quản trị BHYT, đánh giá tác động, dự kiến xu hướng và xác định được các nhu cầu về các nguồn lực bảo đảm.

Bên cạnh việc bảo đảm tài chính từ ngân sách nhà nước, từ Quỹ BHYT, Nghị quyết 72-NQ/TW đã định hướng thí điểm, đa dạng hóa các gói BHYT, BHYT bổ sung theo nhu cầu của người dân, liên kết giữa BHYT với bảo hiểm sức khỏe do các doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp; khuyến khích phát triển đa dạng các loại hình bảo hiểm sức khỏe. Điều này định hướng cho việc điều chỉnh Luật Bảo hiểm y tế hiện hành với các cơ chế và hình thức mới trong khuôn khổ phát triển chính sách, pháp luật về BHYT, đồng thời thúc đẩy thị trường kinh doanh bảo hiểm sức khỏe đáp ứng nhu cầu xã hội.

Như vậy, với nhiều loại hình BHYT, kể cả BHYT nhà nước hay BHYT thương mại, người dân sẽ có nhiều cơ hội được bảo đảm về tài chính khi sử dụng dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Các đạo luật liên quan đến chính sách này cần được rà soát để điều chỉnh kịp thời và phù hợp.

- Xin cảm ơn ông!

Thanh Chi thực hiện