Nghịch lý trong việc có trả đũa hay không của Israel

Thủ tướng Benjamin Netanyahu (trái), Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant (giữa) và lãnh đạo đối lập Benny Gantz tại cuộc họp.

Nội các chiến tranh của Israel đã họp để thảo luận về phản ứng tiềm tàng đối với cuộc tấn công ngày 13 tháng 4 của Iran.

Hôm 17 tháng 4, ông Netanyahu phát biểu trong một cuộc họp nội các rằng trong khi các đồng minh của Israel đã đưa ra đủ loại gợi ý và lời khuyên cho Tel Aviv, nhà nước Do Thái sẽ tự mình lựa chọn các phương án.

"Tôi muốn nói rõ: Chúng tôi sẽ đưa ra quyết định của riêng mình và nhà nước Israel sẽ làm mọi thứ cần thiết để tự vệ", ông Netanyahu tuyên bố.

Nhân tố Mỹ

Trước đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden và những người đồng cấp châu Âu kêu gọi Israel thể hiện kiềm chế và tránh xung đột quy mô lớn trong khu vực, đồng thời hứa sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Iran sau vụ tấn công tên lửa mới nhất.

Grigory Lukyanov, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Ả Rập và Hồi giáo tại Viện Nghiên cứu Phương Đông thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga (RAS), nói với tờ Rossiyskaya Gazeta: "Yếu tố Mỹ rất quan trọng".

Ông lưu ý: "Mỹ không quan tâm đến việc leo thang xung đột. Nếu chính quyền đương nhiệm của Mỹ ủng hộ phản ứng quân sự của Israel trước cuộc bầu cử, thì chắc chắn nước này sẽ mất đi sự ủng hộ của cử tri Hồi giáo Mỹ theo đúng nghĩa đen.

Khả năng tiếp tục chiến tranh của Israel phụ thuộc vào Mỹ, vì Mỹ cung cấp cho Israel đạn dược và vũ khí. Vì vậy, tất nhiên, vai trò của Mỹ là rất lớn. Giới lãnh đạo Israel sẽ sử dụng quyền lực vận động hành lang của mình để giải quyết vấn đề này, để thuyết phục Mỹ ủng hộ một phản ứng đủ rõ ràng, có ý nghĩa, hiệu quả...", chuyên gia giải thích.

Tuy nhiên, theo chuyên gia này, các nhà lãnh đạo quân sự và chính trị của Israel dường như không coi các biện pháp trừng phạt là một phản ứng tương xứng đối với cuộc tấn công của Iran, vốn làm tổn hại đến hình ảnh của Tel Aviv và được cho là đã bộc lộ một số lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống phòng không của nhà nước Do Thái.

Ông giải thích rằng một trong những yếu tố quan trọng nhất trong khái niệm an ninh của Israel trong suốt nhiều năm qua là nguyên tắc bất kỳ cuộc tấn công nào vào đất Israel sẽ không bị trừng phạt mà là sự trả đũa quân sự. Cuộc trả đũa sẽ có sức tàn phá lớn hơn đáng kể so với cuộc tấn công ban đầu của kẻ thù.

Tuy nhiên, theo Lukyanov, sự thay đổi gần đây của Iran trong học thuyết an ninh của nước này ở một mức độ nào đó đã làm đảo lộn động thái của Israel.

Chuyên gia này đề cập đến ý tưởng "ngăn chặn tích cực" được Tehran đưa ra gần đây. Điều này có nghĩa là bất kỳ cuộc tấn công nào của Israel nhằm vào công dân Iran trên lãnh thổ Iran, Syria, Lebanon hoặc bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới sẽ gặp phải các cuộc tấn công vào lãnh thổ Israel.

Tổng thống Iran Ebrahim Raisi tuyên bố trong cuộc duyệt binh thường niên của quốc gia ở Tehran hôm 17 tháng 4 rằng ngay cả cuộc tấn công "nhẹ nhất" của Tel Aviv vào Iran cũng sẽ bị "xử lý quyết liệt và nghiêm khắc".

Ông Raisi gọi cuộc phản công hôm thứ Bảy của Iran là "có giới hạn và mang tính trừng phạt", ám chỉ rằng một phản ứng quân sự mạnh mẽ hơn của Iran sẽ xóa Israel khỏi bản đồ Trung Đông.

Israel có thể phản ứng thế nào?

Chuyên gia Lukyanov nói: "Giới lãnh đạo Israel muốn thực hiện một cuộc tấn công có giới hạn nhưng vẫn có ý nghĩa, mang tính biểu tượng trên đất Iran để đáp trả.

Ngày nay, một cuộc tấn công như vậy có liên quan đến nguy cơ leo thang xung đột, đòi hỏi nguồn lực. Và Israel đơn giản là không có những nguồn tài nguyên này sau sáu tháng diễn ra cuộc chiến mệt mỏi ở Dải Gaza.

Không có nguồn cung cấp thường xuyên liên tục từ Mỹ và các nước đồng minh, nên một chiến dịch quân sự quy mô lớn và có hiệu quả thực sự đơn giản là không thể thực hiện được.

Nguồn lực của Mỹ cũng không phải là vô hạn. Họ cũng cần tập trung vào các mặt trận khác ở châu Âu và Đông Á. Với tất cả những điều trên, Israel cần phải chọn một giải pháp cân bằng, phù hợp hơn".

Kịch bản có thể xảy ra

Theo chuyên gia Lukyanov: "Phản ứng quân sự dường như được Israel cân nhắc có thể bao gồm các phương pháp chiến tranh kết hợp. Đây là những công cụ vũ khí mạng.

Trên thực tế, các cuộc tấn công mạng đã được thực hiện nhằm vào các công nghệ điều khiển, hệ thống kiểm soát hiện có ở Iran. Đó là một đòn giáng mạnh vào cơ sở hạ tầng cũng như tình báo, quản lý và tất cả các chức năng khác của nhà nước".

Lukyanov cho biết, lựa chọn thứ hai liên quan đến việc thực hiện một cuộc tấn công có mục tiêu vào cơ sở hạ tầng quân sự của Iran, chẳng hạn như các căn cứ quân sự và cơ sở sản xuất tên lửa và máy bay không người lái.

Ông cũng nói đến khả năng nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng liên quan đến chương trình hạt nhân và tên lửa của Iran, như các tổ hợp sản xuất, phòng thí nghiệm, viện nghiên cứu và trung tâm phát triển.

"Đã có nhiều cáo buộc lặp đi lặp lại cho thấy rằng các hành động do tổ chức khủng bố quốc tế IS thực hiện ở Iran có thể nhận được sự ủng hộ từ các cơ quan tình báo Israel hoặc Mỹ", vị chuyên gia này nói.

Chuyên gia này gợi ý rằng một hành động khác mà Israel có thể thực hiện là tấn công các nhà lãnh đạo cấp cao của Iran. Lukyanov chỉ ra rằng Bộ An ninh Quốc gia Israel hiện đang được lãnh đạo bởi Itamar Ben-Gvir, một nhân vật diều hâu có đường lối cứng rắn và chống Iran.

Gần đây nhất, ông Ben-Gvir đã viết trên X (trước đây là Twitter) rằng "để tạo ra sự răn đe ở Trung Đông, Israel phải chứng tỏ rằng họ đã sẵn sàng 'nổi điên' và kêu gọi một cuộc tấn công nghiền nát vào Iran".

Israel do dự

Tuy nhiên, trước nguy cơ leo thang kịch tính giữa Israel và Iran và thực tế là nền kinh tế của nhà nước Do Thái đã suy giảm khoảng 20% sau khi xung đột Gaza bùng nổ, Tel Aviv vẫn đang do dự về phản ứng.

Chuyên gia Lukyanov lập luận: "Điều này buộc giới lãnh đạo Israel phải giảm bớt tham vọng chính trị và trì hoãn một cuộc tấn công trả đũa, do đó gây nguy hiểm cho an ninh chiến lược của Israel về lâu dài.

Trên thực tế, Israel không có lựa chọn nào thay thế cho câu châm ngôn 'bất kỳ cuộc tấn công nào cũng sẽ gặp quả báo'. Chính vì vậy, Tel Aviv đang do dự trước một cuộc tấn công nhằm vào Iran", ông kết luận.

Kiên Bùi