Nghịch lý xuất khẩu nhiều nhưng giá trị thấp của gạo Việt Nam

Giá gạo thời gian qua liên tục giảm. Ảnh minh họa

Kể từ tháng 12/2024, giá gạo xuất khẩu bắt đầu đà giảm liên tục, xuống thấp nhất so với các nước xuất khẩu gạo mạnh trong khu vực và hiện nằm ở mức chạm đáy trong nhiều năm qua.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), ngày 6/3, giá gạo 5% tấm của Việt Nam chỉ còn ở mức 389 USD/tấn, xuống thấp hơn gạo của nhiều nước trong khu vực (Thái Lan: 412 USD/tấn; Ấn Độ: 405 USD/tấn; Pakistan: 378 USD/tấn). Tương tự, giá gạo 25% tấm và 100% tấm cũng giảm sâu, lần lượt đạt 364 USD/tấn và 307 USD/tấn.

2 tháng đầu năm, Việt Nam xuất khẩu 1,1 triệu tấn gạo, kim ngạch đạt 613 triệu USD, tăng gần 6% về khối lượng nhưng giảm gần 14% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Giá gạo xuất khẩu trung bình hơn 553 USD/tấn, giảm hơn 18% so với cùng kỳ năm trước.

Nguyên nhân quan trọng nhất khiến giá gạo lao dốc là Ấn Độ chấm dứt lệnh hạn chế xuất khẩu và dự kiến thu hoạch vụ mùa bội thu, trong khi sản lượng gạo của Việt Nam, Thái Lan, Pakistan cũng tăng cao, đẩy nguồn cung gạo toàn cầu lên cao vào năm 2025.

Đáng chú ý, trong 2 tháng đầu năm, Philippines là khách hàng tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam với thị phần chiếm 38,6%. Tuy nhiên, xuất khẩu sang thị trường truyền thống này giảm mạnh 35,5%.

Tương tự, khách hàng tiêu thụ gạo lớn thứ hai là Indonesia gần như tạm ngừng mua mặt hàng này của nước ta. Ngược lại, một số thị trường khác lại tăng mua mạnh. Theo đó, xuất khẩu gạo sang Bờ Biển Ngà tăng 8,6 lần, sang Ghana tăng 4,1 lần, sang Thổ Nhĩ Kỳ tăng đột biến hơn 600 lần.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, dự kiến tổng diện tích gieo cấy lúa nước ta năm nay khoảng 7,03 triệu ha, sản lượng ước đạt 43,14 triệu tấn. Tổng lượng gạo hàng hóa cho xuất khẩu 6 tháng đầu năm ước khoảng 4,53 triệu tấn và 6 tháng cuối năm ước 3,012 triệu tấn.

Để đảm bảo việc điều hành cân đối cung cầu lúa gạo trong nước và thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký công điện yêu cầu Bộ trưởng Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Ủy ban nhân dân các địa phương thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra việc thực hiện việc thu mua, xuất nhập khẩu lúa gạo góp phần làm lành mạnh thị trường, đặc biệt là khả năng dự trữ bắt buộc.

Đồng thời, tăng cường các giải pháp thúc đẩy tiêu thụ gạo trong nước; quan tâm các chương trình, hoạt động, xúc tiến thương mại cấp quốc gia về đào tạo, tập huấn phát triển sản phẩm, thiết kế bao bì nhằm đa dạng hóa các sản phẩm từ gạo phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo các địa phương vùng Đồng bằng Sông Cửu Long sản xuất đảm bảo sản lượng và diện tích theo kế hoạch đã đặt ra, trước mắt tập trung sản xuất, thu hoạch lúa vụ Đông Xuân đúng thời vụ; theo dõi sát sao lịch thời vụ và tình hình hạn mặn nhằm hạn chế ảnh hưởng đến sản xuất lúa...

Về dài hạn, tập trung nghiên cứu, cải thiện cơ cấu sản xuất và chất lượng sản phẩm, tập trung vào các giống lúa có chất lượng và giá trị cao, các giống lúa đặc sản.

Ngày 7/3, tại Cần Thơ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp về công tác điều hành sản xuất, tiêu thụ lúa gạo và tình hình hạn hán, xâm nhập mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Tại đây, Phó Thủ tướng nêu thực trạng khó khăn của ngành lúa gạo Việt Nam, khi nông dân gặp khó do giá lúa gạo giảm mạnh, trong khi vẫn phải chịu nhiều rủi ro do biến đổi khí hậu và thời tiết.

"Đây là câu chuyện đã kéo dài nhiều năm, các cơ quan chức năng cần xây dựng chính sách hỗ trợ, phát triển năng lực dự báo, theo dõi diễn biến thị trường, cung cầu, thời tiết... để chủ động hơn trong điều hành sản xuất và xuất khẩu lúa gạo", Phó Thủ tướng yêu cầu.

Minh Thành