Nghiên cứu thành lập quỹ chuyển dịch năng lượng quốc gia

Việt Nam đạt tốc độ chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ

Tại Diễn đàn, các chuyên gia cho rằng, bối cảnh thế giới bước vào giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ sang nền kinh tế carbon thấp, chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu đang trải qua những thay đổi sâu sắc.

Các yếu tố như biến đổi khí hậu, bất ổn địa chính trị, tiến bộ công nghệ và yêu cầu về phát triển bền vững đang tạo ra áp lực buộc các quốc gia và doanh nghiệp phải tái định hình chiến lược năng lượng, trong đó chuỗi cung ứng đóng vai trò cốt lõi.

Với vị trí địa lý chiến lược, đường bờ biển dài, khí hậu nhiệt đới gió mùa với lượng bức xạ mặt trời và tốc độ gió cao, đặc biệt là tại miền Trung và Tây Nguyên, tạo thuận lợi cho Việt Nam phát triển điện mặt trời, điện gió và năng lượng sinh khối – các nguồn đang là trọng tâm trong chiến lược năng lượng toàn cầu.

Bởi vậy việc nâng cao vị thế của doanh nghiệp Việt Nam là việc làm cấp bách để Việt Nam có thể trở thành một trung tâm trong chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu.

Theo đánh giá của TS. Ngô Đức Lâm – nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng, Bộ Công Thương, Việt Nam đang chứng kiến một quá trình chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ. Trong chưa đầy một thập kỷ, tỷ trọng năng lượng tái tạo đã tăng từ gần 0% lên khoảng 60% trong cơ cấu nguồn điện.

“So với khu vực và thế giới, Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có tốc độ chuyển dịch năng lượng nhanh nhất, hiện dẫn đầu ASEAN trong lĩnh vực năng lượng tái tạo”, TS Lâm nói.

Song TS Lâm cũng thẳng thắn nhìn nhận, dù cơ hội lớn, nhưng vẫn còn nhiều rào cản khiến doanh nghiệp gặp khó khi tham gia chuỗi cung ứng năng lượng – đặc biệt là các vấn đề về cơ chế, chính sách. Dù chủ trương đã rõ, nhưng các biện pháp triển khai cụ thể còn thiếu hoặc chưa đồng bộ. Doanh nghiệp vẫn gặp khó trong tiếp cận vốn, đất đai, cơ chế hỗ trợ đầu tư...

Ngoài ra, do phụ thuộc vào thời tiết, năng lượng tái tạo tiềm ẩn nhiều rủi ro, dễ gây tâm lý e ngại cho nhà đầu tư. Chuỗi năng lượng còn đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật cao, khiến doanh nghiệp khó khăn trong tuyển dụng nhân lực phù hợp.

Chuyên gia hiến kế “nâng hạng” doanh nghiệp năng lượng Việt Nam

Việc đề xuất giải pháp để nâng hạng doanh nghiệp năng lượng Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu thu hút ý kiến của nhiều chuyên gia tại Diễn đàn.

Quan tâm đến việc có những giải pháp, tài chính hỗ trợ doanh nghiệp năng lượng Việt Nam, chuyên gia Ngô Trí Long đặt vấn đề cần thành lập Quỹ chuyển dịch năng lượng quốc gia, qua đó có cơ sở cung cấp tín dụng ưu đãi, bảo lãnh rủi ro và hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp đầu tư vào năng lượng sạch.

Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có tốc độ chuyển dịch năng lượng nhanh nhất. Ảnh QL

Giải pháp này theo TS Ngô Trí Long là phù hợp với định hướng chiến lược năng lượng của Việt Nam đến năm 2030. Hơn thế nữa hiện đã có đủ cơ sở pháp lý. Quỹ này một khi được thành lập sẽ cho vay ưu đãi, cấp hỗ trợ lãi suất hoặc tài chính không hoàn lại cũng như thành lập mô hình công ty dịch vụ năng lượng- ESCO trong đầu tư công nghệ tiết kiệm.

Cùng đó bảo lãnh nguồn vốn vay nhằm giảm rủi ro tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ khi tiếp cận vốn cũng như hỗ trợ kỹ thuật cũng như tổ chức quản trị.

“Đây là công cụ rất thiết yếu để thúc đẩy đầu tư xanh, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ”, TS Long nhìn nhận.

Trong khi đó một vấn đề còn ít được nhắc đến tại các diễn đàn bàn về chuyển dịch năng lượng gần đây đã được TS. Nguyễn Đạt Minh - Trưởng khoa Quản lý công nghiệp và năng lượng, Trường Đại học Điện lực chỉ ra, đó là vấn đề đào tạo nhân lực.

Thậm chí vị chuyên gia này nhấn mạnh, “đào tạo là yếu tố quyết định thành công chuyển đổi số năng lượng, chúng ta cần có chiến lược dài hạn, phối hợp đa bên, tận dụng hợp tác quốc tế”.

Theo ông Minh, chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu đòi hỏi đến 70 vị trí việc làm và thực tế này đặt ra cho việc đào tạo nhân lực vừa không chỉ đáp ứng nhu cầu trước mắt mà còn đòi hỏi cả điều mà ông Minh gọi là công bằng. Đó là việc đào tạo lại ngay cả với nhân lực đang hiện hữu trong ngành năng lượng.

Trong khi đó bà Nguyễn Thị Dung, Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn và Đại lý Thuế D&P Việt Nam nhấn mạnh rằng doanh nghiệp chính là lực lượng nòng cốt trong quá trình chuyển dịch năng lượng. Bởi vậy theo bà Dung, thuế và các ưu đãi tài chính đóng vai trò như đòn bẩy quan trọng để hỗ trợ và thúc đẩy sự phát triển của ngành này.

Chuyên gia này phân tích, thuế không chỉ là nghĩa vụ, mà còn là công cụ phát triển chiến lược. Theo tầm nhìn đến năm 2050, các doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng cần tận dụng tối đa các ưu đãi hiện hành, định vị vai trò bền vững trong chuỗi cung ứng toàn cầu và góp phần vào mục tiêu phát triển năng lượng quốc gia.

Việt Nam nằm gần các trung tâm sản xuất năng lượng tái tạo và chuỗi cung ứng thiết bị lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, dễ dàng kết nối với chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.