Ngộ độc Botulinium có thể dẫn tới liệt, tử vong

TS. Bác sỹ Nguyễn Trung Nguyên, GĐ Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai cho biết, đến ngày 31-8 Trung tâm đã tiếp nhận 2 bệnh nhân nhập viện điều trị nội trú và 4 bệnh nhân khác tới khám do ngộ độc thực phẩm liên quan đến độc tố Botulinum. Tất cả các trường hợp này đều đã sử dụng thực phẩm pate Minh Chay.

Đến chiều ngày 1-9, đã có 11 bệnh nhân khác đến khám kiểm tra sau khi ăn pate Minh Chay với tình trạng nhẹ, chủ yếu bị yếu mỏi cơ, mệt, không vận động nặng được và đang được đánh giá tình trạng cụ thể để có hướng xử trí tiếp.

Ngày 3-9, BV Chợ Rẫy, TP HCM tiếp tục có báo cáo gửi Bộ Y tế, Cục ATTP, Sở Y tế TP HCM, Ban Quản lý ATTP TP HCM về việc phát hiện cho bệnh nhân có triệu chứng ngộ độc sau khi ăn pate Minh Chay.

Bệnh nhân ngộ độc Botulinum đang điều trị tại Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai phải thở máy, liệt cơ. Ảnh H.N

Qua hội chẩn các chuyên gia đã kết luận chẩn đoán các bệnh nhân ngộ độc Botulinum. Kết quả cấy mẫu pate chay (phần thực phẩm còn lại của tất cả bệnh nhân): Dương tính với Clostridium Botulinum.

Theo bác sỹ Nguyễn Trung Nguyên, 2 bệnh nhân phải nhập viện điều trị nội trú là hai bệnh nhân cao tuổi: Đào Gia T (nam, 70 tuổi) và Từ Thị Bích L (nữ, 68 tuổi) đều có địa chỉ tại huyện Hoài Đức, Hà Nội nhập viện ngày 18-8 trong tình trạng liệt toàn thân.

Bác sỹ Nguyễn Trung Nguyên cho biết, 2 bệnh nhân này bị ngộ độc nặng và mắc bệnh lý nền, tình trạng rất nguy kịch. Ở Việt Nam hiện chưa có thuốc giải độc đặc hiệu là giải độc tố Botulinum. Nhờ sự trợ giúp của một số tổ chức, thuốc giải độc được chuyển về sử dụng cho 2 bệnh nhân nên bệnh nhân nữ đã cải thiện rõ, tự ngồi dậy được, mở mắt, há miệng và giọng nói đã tốt hơn. Bệnh nhân nam hi vọng sẽ giảm thời gian liệt nặng, giảm thời gian thở máy và hồi sức và qua đó giảm biến chứng và giảm nguy cơ tử vong.

Ngộ độc thực phẩm do độc tố Botulinum là loại ngộ độc kinh điển trong y văn nhưng trên thực tế xảy ra không thường xuyên, yếu tố dịch tễ và các biểu hiện đặc trưng của bệnh thường khó khai thác nên việc chẩn đoán xác định rất khó khăn. Có thể nói ở BV Bạch Mai và nhiều cơ sở y tế trước đây chưa chính thức ghi nhận trường hợp nào bị ngộ độc thuộc loại này. Nguyên nhân của loại ngộ độc này là xuất phát từ việc sản xuất các sản phẩm thực phẩm ở dạng đóng gói kín (chai, lọ, lon, hộp, túi) không đảm bảo an toàn dẫn tới có mặt một số loại vi khuẩn phát triển và sinh độc tố gây bệnh, bác sỹ Nguyễn Trung Nguyên chia sẻ.

Độc tố Botulinum là chất độc thần kinh cực mạnh, tuy nhiên nhanh chóng bị phá hủy khi nấu chín (do đó ngộ độc không xảy ra khi ăn thực phẩm mới nấu chín). Sau khi ăn, độc tố Botulinum được hấp thu vào cơ thể, gắn chặt vào vào các dây thần kinh, gây liệt toàn bộ các cơ.

Biểu hiện ngộ độc Botulinum

Sau khi ăn thường khoảng 12-36 giờ (có thể tới 1 tuần sau ăn), bệnh nhân biểu hiện liệt theo trình tự liệt bắt đầu từ vùng đầu mặt cổ (khó nuốt, đau họng, khó nói, khàn giọng, mắt không mở được, lan xuống hai tay (yếu tay), sau đó tới hai chân (yếu chân), liệt các cơ hô hấp (khò khè, ứ đọng đờm dãi ở họng, khó thở).

Đặc điểm đặc trưng của liệt là liệt mềm, liệt đối xứng hai bên, lan xuống bắt đầu từ vùng đầu xuống chân. Đặc biệt bệnh nhân không có rối loạn cảm giác và bệnh nhân vẫn tỉnh táo (do độc tố không tác động lên não). Tiêu hóa có thể gặp buồn nôn, nôn, đau bụng, giảm nhu động ruột. Liệt nặng có thể gây suy hô hấp là nguyên nhân tử vong.

Trường hợp liệt hoàn toàn, nhiều bệnh nhân có giãn đồng tử, nên giống như hôn mê sâu, mất não mặc dù vẫn tỉnh và biết xung quanh (với điều kiện được cấp cứu, hồi sức hô hấp và không bị thiếu ô xy não). Trường hợp nhẹ có thể chỉ yếu mỏi các cơ giống như suy nhược, không thực hiện được các động tác gắng sức.

Vân Hà