Ngộ độc thực phẩm tập thể: Sở ATTP TP.HCM có thiếu trách nhiệm?

Những ngày qua, người dân TP.HCM không khỏi bàng hoàng trước thông tin hàng loạt người phải nhập viện cấp cứu sau khi dùng một món ăn quen thuộc – bánh mì tại cơ sở “bánh mì cóc cô Bích”.

Vụ ngộ độc tập thể này không chỉ gây tổn hại sức khỏe mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP) trên địa bàn thành phố, đồng thời đặt ra câu hỏi lớn về trách nhiệm quản lý của cơ quan chức năng, cụ thể là Sở ATTP TP.HCM.

Cú sốc bánh mì và câu hỏi lớn về niềm tin

Tại cuộc họp báo về tình hình kinh tế - xã hội TP.HCM chiều 13.11, phóng viên đặt câu hỏi đối với Sở ATTP về việc cơ quan này đã thực hiện bao nhiêu lần kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh bánh mì trước khi vụ ngộ độc xảy ra.

Cơ sở “bánh mì cóc cô Bích” (112A Nguyễn Thái Sơn, phường Hạnh Thông, TP.HCM) - nơi những người mua bánh mì ăn sau đó bị ngộ độc thực phẩm - Ảnh: Internet

Trả lời vấn đề này, ông Lê Minh Hải – Phó Giám đốc Sở ATTP TP.HCM – cho biết công tác kiểm tra định kỳ theo kế hoạch đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm và dịch vụ ăn uống được thực hiện hàng năm. Đồng thời, Sở cũng khẳng định việc kiểm tra đột xuất sẽ được tiến hành trong các trường hợp có dấu hiệu vi phạm, xảy ra sự cố ATTP hoặc khi có cảnh báo, phản ánh liên quan đến an toàn thực phẩm. Sau khi kiểm tra, các hành vi vi phạm sẽ bị xử phạt theo đúng quy định pháp luật.

Thực tế cho thấy, việc kiểm tra định kỳ là bắt buộc, nhưng với những cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống nhỏ lẻ, tần suất và chất lượng kiểm tra mới là yếu tố then chốt để ngăn chặn sự cố. Tuy nhiên, điều này vẫn chưa được lãnh đạo Sở ATTP trả lời cụ thể.

Phóng viên cũng đặt câu hỏi về nghi vấn Sở ATTP thiếu phối hợp, dẫn đến việc cảnh báo chậm trễ. Ông Hải khẳng định: “Ngay sau khi tiếp nhận thông tin, đơn vị đã phối hợp cùng Sở Y tế, đề nghị chỉ đạo các cơ sở khám chữa bệnh rà soát và thống kê số lượng bệnh nhân có liên quan. Đồng thời, Sở ATTP khẩn trương thành lập đoàn điều tra xử lý ngộ độc thực phẩm. Đoàn này phối hợp với UBND phường, xã, Sở Y tế và các cơ quan liên quan để triển khai đồng bộ các biện pháp xác minh, điều tra nguyên nhân và xử lý vụ việc theo đúng Quy chế điều tra ngộ độc thực phẩm ban hành kèm Quyết định số 39/2006/QĐ-BYT.”

Việc thành lập đoàn điều tra và phối hợp theo quy chế là đúng quy định. Tuy nhiên, tốc độ của quá trình này – từ lúc “tiếp nhận thông tin” đến khi ra cảnh báo chính thức cho người dân – mới là mấu chốt. Nếu sự phối hợp không liền mạch, việc cảnh báo chậm trễ là điều tất yếu, và đó chính là điều dư luận đang muốn làm rõ.

Bản chất nguy cơ trong món bánh mì và lời cam kết “xử lý triệt để”

Về vụ nghi ngờ ngộ độc thực phẩm liên quan đến bánh mì, Sở ATTP đã chỉ ra bản chất nguy cơ: các nguyên liệu thường dùng như pate, thịt nguội, bơ, dưa chua... nếu không được bảo quản đúng cách sẽ tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thực phẩm và có thể gây ngộ độc.

Do đó, người sản xuất và kinh doanh bắt buộc phải tuân thủ nghiêm quy định về an toàn thực phẩm.

Nguyên nhân ngộ độc trong các món ăn đường phố như bánh mì thường xuất phát từ khâu bảo quản sai quy cách – điểm yếu phổ biến nhất. Để phòng ngừa ngộ độc, cần đẩy mạnh việc truy xuất nguồn gốc nguyên liệu và đào tạo kiến thức bảo quản cho người kinh doanh.

Trước tình trạng sự cố ATTP lặp lại ở nhiều vụ, ông Hải cam kết Sở sẽ tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền về an toàn thực phẩm đến cán bộ phường, xã để họ phổ biến cho cơ sở sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng. Đồng thời, Sở cũng sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm trên địa bàn.

Ông Hải khẳng định: “Đối với các vụ nghi ngờ ngộ độc thực phẩm xảy ra trên địa bàn, đơn vị đều tiến hành điều tra và xử lý đúng quy định pháp luật.”

Tuy nhiên, những cam kết này vẫn chủ yếu xoay quanh việc “tuyên truyền” và “kiểm tra” – các biện pháp mang tính giáo dục, răn đe – chứ chưa thể hiện tinh thần “xử lý triệt để” như kỳ vọng của dư luận.

Dư luận cần một câu trả lời thẳng thắn hơn về việc “ai phải chịu trách nhiệm khi để xảy ra rủi ro cho người dân”.

“Xử lý triệt để” phải đi đôi với cá nhân hóa trách nhiệm – từ cấp cơ sở đến cấp lãnh đạo. Nếu nguyên nhân là do buông lỏng quản lý, cần có hình thức kỷ luật rõ ràng, minh bạch – không chỉ dừng ở mức cảnh cáo – đối với cán bộ phụ trách địa bàn và người có trách nhiệm liên quan.

Chỉ có như vậy mới xóa tan nghi ngờ rằng các biện pháp xử lý chỉ nhằm “đối phó dư luận”.

Ngộ độc thực phẩm liên tiếp xảy ra là hồi chuông cảnh báo về hiệu quả của hệ thống quản lý ATTP hiện nay. Dù Sở ATTP đã nêu nhiều biện pháp, nhưng việc chưa làm rõ tần suất kiểm tra thực tế vẫn khiến dư luận hoài nghi.

Để khôi phục niềm tin, các cơ quan quản lý cần chuyển từ thế phản ứng sang chủ động – công bố công khai danh sách cơ sở bị xử phạt, lý do và mức phạt để người dân có thông tin tiêu dùng; đầu tư hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử; tăng tần suất kiểm tra đột xuất, đặc biệt với các cơ sở có nguy cơ cao; đồng thời xử lý nghiêm cán bộ buông lỏng hoặc thiếu trách nhiệm trong quản lý.

Chỉ khi những lời cam kết “xử lý triệt để” được thể hiện bằng các quyết định kỷ luật cụ thể và một hệ thống giám sát minh bạch, công chúng mới có thể yên tâm về bữa ăn hàng ngày.

Nguy cơ tiềm ẩn trong những món ăn quen thuộc như bánh mì chỉ có thể được loại bỏ khi cơ quan quản lý thực sự hành động – không chỉ dừng lại ở lời hứa.

Hồ Quang