Ngoại giao góp phần định hình vị thế mới của đất nước

Trong 80 năm qua, ngoại giao Việt Nam (VN) đã chuyển từ việc chủ yếu “tham gia” sang “chủ động, tích cực đóng góp”, đồng thời mở rộng hội nhập từ kinh tế sang quốc phòng, văn hóa và khoa học công nghệ. Đây không chỉ là thay đổi về vai trò mà còn minh chứng cho tầm nhìn chiến lược và khả năng thích ứng của VN trước những biến động toàn cầu.

Cơ hội lớn đi kèm thách thức lớn

Trong lĩnh vực kinh tế, VN tận dụng các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như RCEP, CPTPP và EVFTA để mở rộng thị trường, thu hút đầu tư chất lượng cao và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, hội nhập sâu cũng đặt ra những rủi ro, ví dụ phụ thuộc vào một số đối tác lớn, cạnh tranh từ các nền sản xuất mạnh hơn và áp lực tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.

Các sáng kiến về chuyển đổi xanh và kinh tế số, như JETP với các nước G7 hay đối tác kinh tế số - kinh tế xanh với Singapore, không chỉ mang lại cơ hội phát triển kinh tế mà còn nâng cao năng lực nội sinh. Đồng thời, những chương trình này giúp doanh nghiệp VN cải thiện kỹ năng, nâng cao trình độ công nghệ và giảm nguy cơ “bẫy giá trị gia tăng thấp”.

Hiện nay, trong lĩnh vực công nghệ cao, ngành ngoại giao của VN đang tập trung vào hợp tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và phát triển năng lượng sạch. Chẳng hạn, việc mở rộng quan hệ đối tác với Mỹ, Pháp, Nhật, Úc… Từ đó giúp VN nâng cao năng lực nội sinh, thu hút đầu tư các ngành như công nghệ cao, hợp tác với các nước đi vào chiều sâu mà còn đưa chúng ta tham gia sâu hơn vào chuỗi công nghệ toàn cầu.

Có thể thấy việc nâng cấp mối quan hệ ngoại giao tạo tiền đề quan trọng về lòng tin để đẩy mạnh hợp tác. Điều này cũng hoàn toàn phù hợp với xu hướng phát triển hiện nay, VN đang hướng tới trở thành trung tâm công nghệ cao, kỹ thuật số và đổi mới sáng tạo trong khu vực.

Tất nhiên, việc này không hề đơn giản. Chúng ta phải cân bằng giữa việc tiếp nhận công nghệ và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Đồng thời sử dụng nguồn lực một cách hiệu quả để các dự án vận hành ổn định và thực sự mang lại lợi ích cho nền kinh tế. Nói cách khác, cơ hội lớn đi kèm thách thức lớn và cách VN quản lý những rủi ro này sẽ quyết định thành công lâu dài của chiến lược phát triển công nghệ.

Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm chính thức Ba Lan hồi tháng 1-2025, lễ đón được tổ chức trọng thể tại Phủ Thủ tướng Ba Lan ở Thủ đô Warsaw . Ảnh: VGP

Vừa kiên định vừa phải linh hoạt

Ngành ngoại giao Việt Nam cần thực hiện những bước đi chiến lược, dựa trên tăng cường nội lực kết hợp khai thác ngoại lực có trọng tâm. Nội lực, gồm doanh nghiệp mũi nhọn, năng lực sản xuất, công nghệ cao, năng lượng sạch, hạ tầng và nguồn nhân lực chất lượng - là nền tảng để VN không chỉ tham gia mà còn chủ động định hình môi trường quốc tế. Đồng thời, ngoại lực cần được khai thác thông qua hợp tác đa phương, hiệp định thương mại và quan hệ đối tác chiến lược, giúp mở rộng thị trường, thu hút đầu tư chất lượng cao và bảo vệ lợi ích quốc gia.

Trong bối cảnh quốc tế hiện nay, đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa và đa dạng hóa của VN vẫn giữ được giá trị cốt lõi nhưng đồng thời cũng đứng trước nhiều thách thức mới. Những biến động địa chính trị đã làm xói mòn một phần các nguyên tắc truyền thống về tự do thương mại, hội nhập kinh tế và hợp tác đa phương.

Điều này đặt VN vào tình thế vừa phải kiên định với nền tảng đối ngoại đã hình thành, vừa linh hoạt điều chỉnh để thích ứng. Trong khi đó, nhu cầu phát triển kinh tế, đặc biệt là định hướng trở thành trung tâm công nghệ cao, kỹ thuật số và đổi mới sáng tạo của khu vực, càng làm nổi bật sự cần thiết của một chính sách đối ngoại mở, cân bằng và nhạy bén với biến động toàn cầu.

Chính trong sự đan xen giữa ổn định và biến động, giữa nguyên tắc và thực tiễn, ngoại giao VN ngày càng cần khẳng định vai trò của mình. Đó là vừa bảo vệ lợi ích quốc gia, vừa góp phần định hình vị thế mới của đất nước trong bối cảnh khu vực và thế giới đang thay đổi.

TÌM PHAN ghi

TRẦN THỊ MỘNG TUYỀN, nghiên cứu sinh tiến sĩ, National Chengchi University, Đài Loan