Ngôi nhà cổ được tổ chức Di sản châu Á - Thái Bình Dương bảo tồn ở xứ Thanh
Ngôi nhà cổ hơn 200 năm tuổi nằm ở thôn Tây Giai, xã Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa, cách cổng Tây Thành Nhà Hồ 200 m, là một trong sáu ngôi nhà cổ ở nước ta được tổ chức Di sản châu Á - Thái Bình Dương bảo tồn.
Video: Nhà cổ Tây Giai qua lời kể của chủ nhân - ông Phạm Ngọc Tùng.
Chủ nhân ngôi nhà cổ hiện nay là ông Phạm Ngọc Tùng, đời thứ 7 dòng họ Phạm. Ông Tùng chia sẻ, ngôi nhà cổ được xây năm 1810, khi đó cụ tổ ông làm quan hàng bát phẩm của triều đình nhà Nguyễn. Ngoài ra ngôi nhà này cũng đã được UNESCO công nhận là “Nhà cổ dân gian Việt Nam”.
Theo lời kể của ông Tùng, khi xây dựng ngôi nhà này, cụ Tổ của ông cho mời những thợ giỏi nhất ở tỉnh Nam Hà cũ (nay thuộc tỉnh Hà Nam) và thợ làng mộc Đạt Tài (nay thuộc huyện Hoằng Hóa) về làm ngôi nhà này.
Nhà được xây dựng chủ yếu bằng gỗ, gồm 29 cột cái, rộng 9,8m, dài 21,5m, cao 5m gồm 7 gian: 3 gian chính và 4 gian phụ, 3 gian giữa là khu thờ và sinh hoạt chung, mái nhà được lợp bởi 16.000 viên ngói vảy cá.
Hầu hết khung nhà, cột, chèo, cửa... đều được làm bằng những loại gỗ quý, trong đó gỗ xoan được sử dụng nhiều nhất bởi có đặc tính nhẹ, ít mối mọt.
Ngôi nhà đặc trưng cho kiến trúc của người Việt xưa, là lối lộn thềm. Tất cả hoa văn chạm trổ rất tinh xảo, khắc họa sinh động tứ linh (long, ly, quy, phượng), tứ quý (tùng, cúc, trúc, mai). Các tay đòn của ngôi nhà bố trí theo kiểu chồng rường kẻ chuyền và chồng rường kẻ bảy...
Mỗi họa tiết hoa văn, hình điêu khắc trên các vì kèo đều có ý nghĩa riêngvà không trùng lặp, luôn đối hướng, đối xứng.
Nhà có 3 cửa chính với 12 cánh. Qua hơn 2 thế kỷ, các cánh cửa vẫn vô cùng chắc chắn. Cửa của ngôi nhà là cửa bức bàn nhiều cánh, có tác dụng điều hòa mở rộng hay đóng hẹp để lấy gió mát hay ánh sáng vào nhà.
Cột nhà được làm bằng những loại gỗ chịu lực tốt như gỗ sến, táu, lát...
Trong ngôi nhà, ông Tùng còn lưu giữ 8 bức câu đối viết bằng chữ Hán. Đây cũng là một phần tạo nên sự cổ kính và thâm nghiêm của ngôi nhà.
Vì là từ đường (nhà thờ họ) nên trong nhà bày nhiều đồ thờ hình long, ly, quy, phượng chạm khắc cầu kỳ.
Ông Tùng cho biết, vào năm 2002 ngôi nhà đã được trùng tu trong suốt 7 tháng. Gạch trong nhà được lật lên, lát lại. Một số tay đòn hư hỏng được thay thế. Tất cả cây cột bị mối mọt ăn trước đó được kiểm tra, chắp vá...
“Việc trùng tu được tiến hành dựa trên nguyên tắc bảo đảm tính nguyên bản, được các chuyên gia Nhật Bản cùng thợ mộc lành nghề làm. Sau ngày trùng tu, theo tính toán, ngôi nhà này co thể tồn tại thêm 100 năm nữa”, ông Tùng cho biết thêm.
Hầu như các du khách đến tham quan Thành Nhà Hồ đều được giới thiệu đến nhà ông Tùng để chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo của ngôi nhà.
